Дата: 2016-05-24
Назарияи и?тисод? дар низоми дониш?ои илм? мав?еъи ?осаро иш?ол мекунад. Илми ?амъият? ма?суб ёфта, назарияи и?тисод? бо илм?ои таби? — техник? ало?аманд мебошад; бо ?амро?ии дигар илм?ои ?амъият? инсон ва ?амъиятро тасвир мекунад; барои инкишофи як ?атор фан?ои махсуси и?тисод? асоси базав? ба ?исоб меравад.
Назарияи и?тисод? ваилм?оитаби? –техник?. Нисбат ба илм?ои таби? ва техник? назарияи и?тисод? ?амчун истеъмолкунандаи дастовард?ои ин илм?о ва ?амчун зиннаи ало?амандкунии байни илм?ои таби? – техник? ва фан?ои ?амъият? баромад мекунад.
Махсусан истифодабарии дастовард?ои илм?ои да?и? дар истифодабарии аппарати математик? инъикос меёбад. Дар назарияи и?тисод? истифодабарии васеъи дониш?ои математик? ифода меёбад: аз алгебраи элементар? ва геометрия то математикаи ол? ва ?исм?ои махсуси он.
Барои илми и?тисод? аз ну?таи назари ?амкории он бо илм?ои таби?, дар давраи м?осир назарияи низом?ои худтаъсисёбанда (дар як?оягии философия ва математика) а?амияти калон доранд, ки доимо дар назарияи инкишофи (та?аввули) умум? ?амъ мешаванд. Ин назария аппарати махсуси математикиро дорад, ки ?обилияти тавсиф намудани низоми додашударо дорад. Нисбати ?араён?ои таби? инкишоф ёфта, ин назария барои тавсиф ва моделсозии бисёр ?араён?ои и?тисод? дар и?тисоди бозор? мувофи?ияти худро ифода кардааст.
Низоми худтаъсисёбанда бо худ чиро ифода мекунад? Ин низом ?обилият дорад, ки дар ?араёни амал намуданаш ало?аманди?ои дохилии худ, тартиб ва ташкилоти худро вобаста аз омил?ои ба он таъсиррасонанда та?йир ди?ад (агар ин омил?о аз ?удуд?ои критикии он берун набароянд). Мисоли классикии чунин низом – алаф дар газон. Ва?те ки аз болои он ро? мегарданд, он хам шуда баъдад ба ?олати пешинаи худ бар мегардад. Лекин агар аз болои он одамони бисёре ро? гардад, ?удуди муста?камии он аз доираи худ баромада, ро?рав пайдо мешавад.
И?тисодчиён ?араён?ои ба ин монандро дар ?о?агидор? бо осон? мушо?ида мекунанд. ?ор? намудани нархи мувозинат?, б??рон?ои и?тисод?, суръат?ои баланди рушди и?тисодии мамлакат?ои ало?ида ва ?айра?о. Махсусан барои илми и?тисод? дар назарияи худтаъсисёб? муносибати динамикии он ва ?обилияти тасвири и?тисодиёт дар ?араёни та?йирёбии он заруртар мебошад.
Дигар тарафи ба?амтаъсиррасонии назарияи и?тисод? ва фан?ои таби? – техник? бо он асос меёбад, ки таъсири ?онуният?ои табиии аз тарафи ин илм?о ом?хта шаванда ба ?амъияти инсон? дар навбати аввал (одатан) дар и?тисодиёт инъикос меёбанд. Дар ?а?и?ат ?ам, бо ву?уди он ки инти?оби вариант?ои истифодабарии захира?ои и?тисод? дар асоси нишондод?ои ?амъият? ба миён меояд, техника ва технология низ барои муайян намудани ин вариант?о хизмат мерасонад. Бо баробари ин хатти ба?амтаъсиррасонии байни ?амъият ва ?а?они модд? одатан бо воситаи и?тисодиёт мегузарад.
Назарияи и?тисод? ваилм?ои ?амъият?. Азбаски объекти тад?и?оти назарияи и?тисод? ва дигар илм?ои ?амъият? инсон ва ?амъият баромад мекунанд, бинобар ?амин ла?за?ои асосии ?амаи илм?ои ?амъият? ба ?ам мувофи?ат мекунанд.
Назарияи и?тисод? ва фалсафа. Принсип?о ва муносибат?ои нисбатан умумиро ба та?лили ?одиса?о ва ?онуният?ои и?тисодиро назарияи и?тисод? аз мактаб?о ва равия?ои гуногуни фалсав? гирифтааст.
Боигарии фалсафа барои коркарди асоси тара??иёти и?тисод? истифода мешавад, яъне барои равиши ?а?онбин? ба и?тисодиёт ва дигар мактаб?ои илм?.
Назарияи и?тисод? бо усул?ои дарккун? истифода мебарад, ки фалсафа коркард кардааст. ?амаи ма?м?аи восита?ои дарккун?, усул?о, тарз?ои мушо?идаи объекти тад?и?от ва исботкуни?ои ?араён?ои объектив? услубияти (методологияи) назарияи и?тисодиро ташкил мекунанд. Бинобар ?амин ибораи таъсири «фалсафа ба илми и?тисод? характери методолог? дорад» дуруст аст.
Назарияи и?тисод? ва психология. Назарияи и?тисод? бо психологияи шахс? ва ?амъият? (и?тимо?) ало?аманд аст. Назарияи и?тисод? ?онуният?ои психологиро васеъ истифода мебарад, зеро айнан дар тафаккури инсон сарчашма?ои ?авасмандгардонии фаъолияти и?тисодии ? ?обидааст.
Дар назарияи и?тисод? ва психология категория?ои умум? мав?уданд, ки он?оро ?ардуи ин илм?о аз ну?таи назари худ мушо?ида мекунанд: э?тиё?от?о, манфиат?о, ма?сад?о, ра?бат?о ва ?айра?о. Айнан ?ар дуи ин илм?о дар минта?аи назди сар?ад? ?арор дошта, муносибат?ои махсуси ?ар яки он?о якдигарро пурра мекунанд. ?амин тавр хулоса?ои психологияи ?амъият? барои ба эътибор гирифтани психологияи милл?, анъана?о ва эътироф?ои дин?, ?ангоми коркарди сиёсати и?тисод? ва сохтани модели тара??иёти умумии?тисод? имконият меди?ад.
Дар да?сола?ои охир ба?амтаъсиррасонии илм?ои и?тисод? ва психолог? дар сат?и нав гузашт, ки дар пайдоиши илми нав — психологияи и?тисод? ифода меёбад.
Назарияи и?тисод? ва ?у?у?. Ало?аи байни назарияи и?тисод? ва ?у?у? ни?оят зич мебошад. Аз як тараф, ?онун?ои объективии и?тисод? таркиби акт?ои ?у?у?ии аз тарафи инсон та?ия мегардидаро муайян менамоянд. ?исм?ои калони ?у?у?и ?о?агидор? амалан хулосаи та?рибаи и?тисодии ба миён омада мебошанд, ки бо обр?и давлат муста?кам карда шудаанд. Бо баробари ин ?одисаи ?онун?ои амал намекарда нишон меди?ад, ки акт?ои ?у?у?ии ?абул шудаи ба талабот?ои и?тисодиёт мувофи? набуда, ба риоя накардани он?о оварда мерасонад. Аз тарафи дигар, фаъолияти субъектони и?тисодиёт хавфнок мебошад, агар он берун аз му?ити ?у?у?и ?араён гирифта бошад. Дар ?олати мав?уд набудани ?онун?ои ?у?у?ии зарур?, бисёр ?араён?ои и?тисод? дар масштаб?ои хурд нисбат ба имконият?ои объектив? амал? гардонида мешаванд.
Назарияи и?тисод? ва таърих. Байни назарияи и?тисод? ва таърих ало?аи зич ву?уд дорад. Пеш аз ?ама таърих барои назарияи и?тисод? ?амчун сарчашмаи факт?о баромад мекунад. аксарияти мактаб?ои и?тисод?, назария?ои худро айнан аз та?лили ?онуният?ои таърих? ?осил мекунанд.
Назарияи и?тисод? вадигарилм?оии?тисод?. Назарияи и?тисод? барои илм?ои и?тисод? та?курсии (фундаменти) асос? баромад мекунад: фан?оиконкретиии?тисод? (и?тисодиёти саноат, и?тисодиёти кишоварз?, и?тисодиёти кор?она ва ?айра?о), ки ба ом?зиши чу?ури хусусият?ои фаъолияти со?а?ои ао?идаи и?тисодиёт бахшида шудаанд; фан?оии?тисодиифунксионал? (молия, ?арз, маркетинг, мене?мент ва ?айра?о), ки ба та?лили ани?и ?араён?ои асосии и?тисодиёт бахшида шудаанд; фан?оиинформатсион? –аналитик? (омор, моделсозии и?тисод? ва ?айра?о), ки бо мукаммалгардонии усул?ои ?амъкун? ва коркарди ахбороти и?тисод? маш?уланд; фан?оии?тисодиитаърих? (таърихи ?о?агии хал?, таърихи афкор?ои и?тисод?).
?.М.Кейнс навишта буд: И?тисодчии ?а?и?и, касби худро д?ст дошта, бояд дорои ?обилият?ои гуногун бошад: дар сат?и муайян ? бояд математик, таърихч?, коркун? давлат?, файласуф … бошад. ? бояд оиди ?исмат?о ва маф?ум?ои умум? хаёл кунад ва ?обилияти мубаддал намудани хаёлот?ои худро ба абстракт? ва конкрет? дошта бошад. ? бояд гузашта ва имр?заро ба?ри оянда ом?зад. Ягон хислати инсон? ва институт?ои аз тарафи одам офарида шуда набояд аз ?удуди ди??ати ? берун бо?и монад.
Просмотр: 3169
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved