Дата: 2016-05-19
Моддаи 75. Маф?уми ва?т? дамгир? ва намуд?ои он. Ва?ти дамгир? ва?те мебошад, ки корманд дар давоми он тиб?и ?онун аз и?рои ў?дадори?ои ме?нат? озод буда, онро мувофи?и хо?ишаш барои ?онеъ намудани манфиат?ои худ ва бар?арор сохтани ?обилияти ме?натиаш истифода мебарад.
Навъ?ои ва?ти дамгир? ин?оянд:
а) танаффус?о дар давоми рўзи кор?;
б) танаффус?о байни рўз?ои (сменаи) кор?;
в) рўз?ои истиро?ат (истиро?ати ?ар?афтаина);
г) рўз?ои ид;
д) рухсати?ои ме?натии ?арсолаи пардохтшаванда;
е) рухсати?ои и?тимо?.
Мутоби?и моддаи 37 Конститутсияи ?Т ?ар шахс ?у?у? ба истиро?ат дорад. Ин ?у?у? бо ро?и му?аррар намудани ?афта ва рўзи кор?, рухсатии ?арсолаи пул? пардохтшаванда, рўз?ои ?ар?афтаинаи истиро?ат ва шароит?ои дигаре таъмин карда мешавад, ки бо ?онун муайян карда мешавад. Маф?уми ва?ти дамгир? бори аввал дар ?онунгузории ме?натии ?ум?урии То?икистон инъикоси худро ёфтааст. Тиб?и му?аррароти ?. 1 моддаи тафсиршаванда, ва?ти дамгир? ду ?анба дорад, якум он ва?тест, ки корманд дар давомаш мувофи?и ?онун аз и?рои ўхдадори?ои ме?натй озод мешавад ва дуюм, аз ин ва?ти озод корманд мувофи?и хо?иши худ истифода мебарад (барои истиро?ат) ва бар?арор намудани нерўи кор?, и?рои кор?ои хона, та?сил, варзиш ва ?айра. Аз ин рў, корманд гарч? аз и?рои вазифа?ои ме?нат? озод бошад, вале ва?ти озод аз вазифа?ои ме?натиро бо хо?иши худ истифода бурда натавонад, чунин ва?тро ва?ти дамгир? номидан мумкин нест. Масалан, барои амал? сохтани баъзе ?адаф?ои муайяннамудаи ?онун (и?рои вазифа?ои давлат? ва ?амъият?, иштирок ба ?айси шо?ид, тар?умон, коршинос, мутахассис, машваратчии хал?? дар суд, ?озир шудан ба комиссариати ?арб? ?и?ати ?аллу фасли масъала?ои марбути ба?айдгир? ва ?айра), корманд аз и?рои ў?дадори?ои ме?нат? озод карда мешавад. Аммо чунин давра ба ва?ти истиро?ат мансуб дониста намешаванд. ?исми 2 моддаи тафсиршаванда ба намуд?ои мушаххаси ва?ти дамгир? бахшвда шудааст, ки дар атрофи он?о сухан дар модда?ои ало?идаи КМ ?Т меравад.
Моддаи 76. Танаффус барои дамгир? ва хўрокхўр?. Дар давоми рўзи кор? (смена) ба кормандон бояд барои дамгир? ва хўрокхўр? танаффус дода шавад. Давомнокии мушаххаси ин танаффус?о дар ?оида?ои тартиботи дохилии ме?нат?, ?адвали кори смена?о ва ё шартномаи байни корманд ва корфармо му?аррар мегардад. Чун ?оида танаффус бояд камаш баъди ча?ор соати шурўи кор дода шавад. Ин гуна танаффус?о ба ва?ти кор дохил намешаванд ва ба он?о музд дода намешавад ва давомнокии он?о набояд аз ду соат зиёд бошад.
Дар кор?ое, ки аз рўи шароити исте?солот додани танаффус?о барои истиро?ат ва хўрокхўр? имкон надорад, корфармо вазифадор аст барои истиро?ат ва таомхўрии корманд дар ва?ти кор? шароит му?айё кунад. Номгўи чунин кор?о дар ?арордод?ои коллектив? (агар ?арордод?ои коллектив? баста нашуда бошад - аз тарафи корфармо бо машварати пешак? бо ма?омоти дахлдори намояндагии кормандони ташкилот муайян мегардад), ?ои истиро?ат ва таомхўр? аз тарафи корфармо му?аррар карда мешавад. Матни моддаи мазкур дар фар?ият аз Кодекси ?онун?о оид ба ме?нати РСС То?икистони соли 1972 як меъёри ?атмиеро му?аррар намудааст, ки тиб?и он корфармо муваззаф аст, баъди камаш ча?ор соати шурўи рўзи (басти) кор? ба кормандон бояд барои хўрокхўри танаффус ди?ад. Давомнокии мушаххаси танаффус?о барои дамгир? ва таомхўр? бо ?оида?ои тартиботи дохилии ме?нат?, ?адвали кори баст?о ё шартномаи байни корманд ва корфармо му?аррар карда мешавад.Ин давра ба ва?ти кор? дохил нагашта, барои он музди ме?нат дода намешавад ва он аз 2 соат зиёд шуда наметавонад. Масалан, мувофи?и банди 2 «Шартномаи намунавии ?абул ба хизмати давлат?», ки бо ?арори ?укумати ?ум?урии То?икистон № 32 аз 4 феврали соли 2002 тасди? гардидааст, корфармо ў?дадор аст, ки ба корманд дар давоми кори ?аррўза барои истиро?ат ва таомхўр? як соат танаффус ди?ад.
Моддаи 78. Давомнокии истиро?ати ?аррўза.
Ба кормандон бояд танаффуси байни рўз?ои кор? (смена?о) бо давомнокии на камтар аз 12 соат дода шавад.
Мутоби?и талаботи Конвенсия?ои СБМ № 14 «Дар хусуси истиро?ати ?ар?афтаина дар ташкилот?ои саноат?» аз соли 1921 ва № 106 «Дар хусуси истиро?ати ?ар?афтаина дар савдо ва муасиса?о» аз соли 1957, давомнокии истиро?ати ?ар?афтаина му?аррар гардидааст, ки он бояд аз 42 соат кам набошад. Меъёри моддаи мазкур давомнокии истиро?ати ?аррўзаро муайян намуда, танаффус?ои байни рўз?ои (баст?ои) кориро му?аррар намудааст, ки аз 12 соат камтар буда наметавонад. Дар ташкилот?ое, ки аз рўи ?афтаи кории 5 рўза кор мекунанд, чунин давомнокии истиро?ати ?аррўза то 14 - 15 соатро ташкил мекунад, ки ин ба меъёри Конвенсияи дар боло зикргардида мутоби?ат дорад. Истиро?ат байни рўз?ои (баст?ои) кор? аз ла?заи ба охир расидани рўзи (басти) кор? сар шуда, бо о?ози дигар рўзи (басти) кор? ан?ом меёбад. Моддаи 79. Рўз?ои истиро?ат. Ба ?амаи кормандон рўз?ои истиро?ат (истиро?ати бефосилаи ?ар?афтаина) дода мешавад. Дар ?афтаи пан?рўзаи кор ба кормандон дар ?афта ду рўзи истиро?ат ва дар ?афти шашрўзаи кор? - як рўзи истиро?ат дода мешавад. Рўзи истиро?ати умум? - якшанбе мебошад. Рўзи истиро?ати дуюм, дар ?афтаи пан?рўзаи кор?, тиб?и ?адвали кори ташкилот му?аррар карда мешавад. ?ар ду рўзи истиро?ат, чун ?оида паи ?ам дода мешаванд
Моддаи тафсиршаванда масъала?ои зеринро ?ал менамояд:
1) додани рўз?ои истиро?ат вобаста ба намуди ?афтаи кор?;
2) рўзи истиро?ати умум?.
?исми дуюми моддаи мазкур рўзи истиро?ати умумиро му?аррар намудааст, ки он ба рўзи- якшанберо мувофи? меояд.
?ангоми ?афтаи пан?рўзаи кор, рўзи дуюми истиро?ат метавонад рўзи пеш аз якшанбе (шанбе) ва ё баъди он (душанбе) бошад. Чун ?оида ?ангоми ?афтаи кории пан?рўза рўз?ои истиро?ат паи ?ам дода мешаванд. Муайян намудани рўзи истиро?ати дуюм дар асоси ?адвали кори ташкилот му?аррар карда мешавад.
Моддаи 80. Рўз?ои истиро?ат дар ташкилот?ои муттасил амалкунанда ва ташкилот?ое, ки кор дар рўз?ои истиро?ати умум? низ ?атъ намегардад. Дар ташкилот?ое, ки вобаста ба шароити исте?солию техник? ё бо сабаби зарурати таъминоти бефосилаи а?ол? ?атъи кор дар он?о имкон надорад, инчунин дар дигар ташкилот?ои муттасил коркунанда рўз?ои истиро?ат дар рўз?ои гуногуни ?афта ба ?ар гурў? кормандон мувофи?и ?адвали смена?о, ки корфармо бо машварати пешакии ма?омоти дахлдори намояндагии кормандони ташкилот му?аррар кардааст, дода мешаванд.
Дар ташкилот?ое, ки фаъолият дар рўз?ои истиро?ати умум? низ вобаста ба зарурати таъминоти а?ол? (театр, музей, магазин, ташкилот?ои хизматрасонии маишии а?ол?) ?атъ намегардад, рўз?ои истиро?ат бо мувофи?аи ма?омоти ?окимияти и?роияи ма?алл? (?укумат?о), му?аррар карда мешаванд. Дар ташкилот?ое, ки вобаста ба шароити исте?солию техник? ё бо сабаби зарурати таъминоти бефосилаи а?ол? ?атъи кор дар он?о имкон надорад ва ё дар дигар ташкилот?ои муттасил коркунанда бо машварати пешакии ма?омоти мамояндагии кормандон дар асоси ?адвали баст?ои кор? рўз?ои истиро?ат дар рўз?ои гуногун? ?афта дода мешаванд. Му?аррар намудани ин меъёр дар моддаи 80 КМ ?Т аз он ша?одат меди?ад, ки ?амъият ба кори ин ташкилот?о дар рўз?ои истиро?ат низ, э?тиё?оти зиёде дорад. Феълан, ки ма?оза?о, ташкилот?ои ?изматрасонии маишии а?ол? ва ?айра?о асосан дар пояи моли?ияти хусус? ?арор доранд ва?ти корию истиро?ати он?оро со?ибмулк дар мувофи?а бо ма?омоти дахлдори и?роияи ма?аллии ?окимияти давлат? муайян менамоянд. ?исми дуюми моддаи 80 КМ ?Т бевосита ин ташкилот?оро ў?дадор намудааст, ки рўз?ои истиро?ати кормандонашонро дар мувофи?а бо ма?омоти дахлдори ма?аллии ?окимияти давлат? му?аррар намоянд.
Моддаи 81. Манъи кор дар рўз?ои истиро?ат. Маврид?ои истисноии ?алби кормандон ба кор дар рўз?ои истиро?ат
Дар рўз?ои истиро?ат кор кардан манъ аст.
Дар рўз?ои истиро?ат ба кор ?алб намудани кормандон бо мувофи?аи ма?омоти дахлдори намояндагии кормандони ташкилот дар ?олат?ои истисноии зайл и?озат дода мешавад:
- барои пешгир? ва рафъи офат?ои таби?, садама?ои исте?солот ё фавран бартараф намудани о?ибат?ои он?о;
- барои пешгирии ?одиса?ои фо?иав?, ?алокат ва нобудшавии амвол;
- барои и?рои кор?ои таъхирнопазири ?аблан пешбини-нагардида, ки аз таъ?илан и?ро намудани он?о умуман кори мўътадили минбаъдаи ташкилот ва ё бахш?ои ало?идаи он вобаста мебошад;
- дар дигар ?олат?ое, ки ?онун?о ва дигар санад?ои меъёрии ?у?у?? пешбин? намудаанд.
Дар рўз?ои истиро?ат ба кор ?алб намудани кормандон бо амри хаттии корфармо бо риояи ма?дудият?ои муайяннамудаи модда?ои 152,162,181 ин Кодекс ба амал бароварда мешавад.
?исми якуми моддаи мазкур дар рўз?ои истиро?ат кор карданро манъ намудааст (ниг. ба тафсири модда?ои 79 ва 80 КМ ?Т). ?исми дуюми ин модда ?олат?ои истисноии дар рўз?ои истро?ат ба кор ?алб намудани кормандон ва тартиби ?алби он?оро му?аррар намудааст. Ин ?исм аз чор банд иборат буда, дар се банди аввали он ?олат?ои мушаххаси ?албкунии корманд ба кор дар рўз?ои истиро?ат муайян шудаанд. Банди охирини ?исми дуюми моддаи мазкур бошад, ба кор дар рўз?ои истиро?ат ?алб намудани кормандонро ба ?олат?ое, вобаста кардааст, ки дар ?онун ва дигар санад?ои меъёрии ?у?у?? му?аррар шудаанд. Ба корманде, ки дар сафари хизмат? мебошад, ре?аи ва?ти кории он ташкилоте па?н мегардад, ки корманд ба он ?о ба сафари хизмат? фиристода шудааст. Аз ин рў, бояд корманд аз рўз?ои истиро?ат? дар ?ои сафари хизмат? истифода барад, чунки баъди баргаштан аз сафари хизмат? рўз?ои истиро?ати дар сафари хизмат? истирофаданашуда ба дигар рўз?ои истиро?ат иваз карда намешаванд. Агар корманд ба сафари хизмат? дар рўзи истиро?ати ба ў му?арраргардида фиристода шуда бошад, пас ба ў баъди аз сафари хизмат? баргаштан ин рўзи истиро?ат дода мешавад. ?исми сеюми моддаи тафсиршеванда ба кор ?алб намудани кормандонро дар сурати ?ой доштани амри ?аттии корфармо имконпазир дониста, ба кор ?алднамудани баъзе гурў?и кормандонро махдуд намудааст, масалан, маъюбон, заноне, ки фарзанди аз 3 то 14 сола (фарзандони маъюби то 16 сола) доранд, кормандони аз ?ажда?сола хурд. ?алб намудани маъюбон ва занони фарзанди аз 3 то 14 сола (фарзанди маъюби то 16 сола) дошта ба изофакор? ё ба кор дар рўзи истиро?ат тан?о бо розигии худи он?о сурат мегирад. Барои дар рўз?ои истиро?ат ба кор ?алб намудани маъюбон дар баробари розигии он?о боз як талабот ба инобат гирифта мешавад, яъне и?рои кор барояшон бо нишондод?ои тибб? манъ карда нашуда бошад. ?алб намудани занони ?омила, занони тифли то се сола дошта ва кормандони аз ?ажда?сола хурд ба кор дар рўз?ои истиро?ат ё изофакор? манъ аст. ?исми сеюми ин модда ?алб намудани кормандонро дар рўз?ои истиро?ат дар асоси амри ?аттии корфармо пешбини намудааст. Дар амри ?аттии корфармо бояд ?олат?ои (асос?ои) ба кор ?алб намудани корманд дар рўз?ои истиро?ат, таърихи рўз, ному насаби кормандони дар ин рўз ба кор ?албшаванда (барои минбаъд ?уброн намудани кор дар рўзи истиро?ат), розигии ма?омоти намояндагии кормандон ва розигии хаттии шахси номбаршуда нишон дода шавад.
Моддаи 82. ?уброни кори рўз?ои истиро?ат. Кори рўз?ои истиро?ат мувофи?и хо?иши корманд бо додани рўзи дигари истиро?ат ва ё дар шакли пул? ба андозаи му?аррарнамудаи моддаи 105 ин Кодекс ?уброн мегардад.
Дар ин модда сухан дар хусуси аз ?ониби корманд интихоб намудани шакл?ои ?уброни кор дар рўз?ои истиро?ат меравад. Корманд метавонад бар ивази кор дар рўзи истиро?ат аз дигар рўзи мураххас? истифода намояд, ё барои кор дар рўзи истиро?ат ба андозаи дукаратаи маош ?убронпул? гирад, ба шарте, ки дар шартномаи коллектив? ва агар он баста нашуда бошад, бо масли?ати пешакии корфармо ва ма?омоти дахлдори намояндагии кормандон дигар андозаи ?убронпул? му?аррар нашуда бошад.
Моддаи 83. Рўз?ои ид
Ташкилот?о дар рўз?ои ид?ои зерин кор намекунанд:
1 январ - Соли нав;
8 март - Рўзи байналхал?ии занон;
21-24 март - ?ашни Наврўз;
1 май - Рўзи ?амрайъии байналхал?ии ме?наткашон;
9 май - Рўзи ?алабаи хал??о дар Ч,анги Бузурги Ватан?;
27 июн- Рўзи Ва?дати милл?;
9 сентябр -Рўзи исти?лолияти давлатии Чум?урии То?икистон;
6 ноябрь - Рўзи Конститутсияи Чум?урии То?икистон;
Иди Рамазон - як рўз ?ар сол, рўзе, ки рост меояд;
Иди ?урбон - як рўз ?ар сол, рўзе, ки рост меояд;
Дар рўз?ои ид кор?ое и?озат дода мешаванд, ки боздоштани он?о бинобар шароити исте?солию техник? (ташкилот?ои муттасил амалкунанда) номумкин аст, кор?ое, ки барои хизматрасонии а?оли зарур мебошанд, инчунин кор?ои таъхирнопазири таъмир, борфурор? ва боркун?.
Кор дар рўз?ои ид тиб?и му?аррароти моддаи 105 ин Кодекс ?уброн карда мешавад.
Агар рўзи истиро?ат ба рўзи ид рост ояд, рўзи истиро?ат ба рўзи аввали кори баъди рўзи ид гузаронида мешавад.
Рўз?ои хотиравии зайл бидуни истиро?ат ид карда мешаванд:
22 июл - Рўзи забони то?ик?;
- иди Ме?ргон;
- иди Сада.
Рўз?ои ид гуфта, рўз?ои тиб?и ?онун му?арраршударо меноманд, ки ба рўйдод?ои бар?аста ва сана?ои хотиравию анъанав? бахшида шудаанд. Рўз?ои ба рўйдод?ои бар?аста бахшидашуда тиб?и ?. 1 моддаи тафсиршаванда рўз?ои иди ?айрикор? мебошанд. Кор дар рўз?ои ид тиб?и му?аррароти моддаи 105 КМ ?Т ?уброн карда мешавад (ниг., ба моддаи мазкур ва тафсири он). ?ангоми рост омадани рўзи истиро?ат ба рўзи иди ?айрикор?, рўзи истиро?ат ба рўзи аввали кории баъди рўзи ид гузаронида мешавад (ниг., ба моддаи 69 КМ ?Т ва тафсири он). Рўз?ои ба сана?ои хотиравию анъанавй бахшида шуда, ?амчун рўз?ои ид бидуни истиро?ат ?ашн гирифта мешаванд.
Дамгирии кўто?муддат. Моддаи 77. Танаффус?ои дохилисменав?. Танаффус?ои махсус барои гармшав? ва дамгир?
Дар баъзе намуди кор?о ба кормандон дар давоми ва?ти кор? додани танаффус?ои дохилисменав? пешбин? мешавад, ки онро хусусияти технолог?, ташкили исте?солот ва ме?нат та?озо менамояд. Навъи ин гуна кор?о, давомнок? ва тартиби додани чунин танаффус?о дар ?арордод?ои коллектив? тасди? карда мешавад (агар ?арордод?ои коллектив? баста нашуда бошанд - бо мувофи?аи ма?омоти дахлдори намояндагии коркунони ташкилот, аз тарафи корфармо му?аррар карда мешавад).
Барои кормандоне, ки дар фасл?ои сард ва ё гарми сол, дар ?авои кушод ва ё бино?ои пўшидаи гарм нашаванда кор мекунанд, борбардороне, ки ба кор?ои борфарор? ва боркун? маш?уланд, инчунин ба дигар гурў?и коркунон мувофи?и шароит ва тартибе, ки ?онун?о ва дигар санади меъёрию ?у?у?? ва шартнома?о оид ба ме?нат, пешбин? намудаанд, барои истиро?ат, гармшав?, сал?иншав?, хушк кардани сару либос, варзиши исте?сол? ва маконидани тифл (моддаи 166 ин Кодекс) танаффус?ои махсус барои истиро?ат дода мешаванд. Чунин танаффус?о ба ?исоби ва?ти кор дохил гардида, музди он?о пардохта мешавад. Корфармо вазифадор аст бино?оеро, ки ?и?ати гармшав? ё сал?иншав?, инчунин истиро?ати кормандон пешбин? гардидаанд, таъмин намояд. Ба ?айр аз танаффус барои дамгир? ва таомхўр?, ?онун танаффус?ои таъиноти махсусдоштаро пешбин? намудааст.
Истиро?ат дар байни ду рўзи (басти) кор? аз ла?заи ба охир расидани кор (баст) сар шуда то ла?заи сар шудани дигар рўзи кор? (басти) давом мекунад.
Ба танаффус?ои махсус дар давоми ва?ти кор? ин?о дохил мешаванд:
а) танаффус?ое, ки вобаста ба хусусияти технолог?, ташкили исте?солот ва ме?нат дода мешаванд;
б) барои кормандоне, ки дар фасл?ои сард ва ё гарми сол, дар ?авои кушод ва ё бино?ои пўшидаи гармнашаванда кор мекунанд;
в) ба кормандони ба кор?ои борфарор? ва боркун? маш?ул буда;
г) инчунин ба дигар гурў?и коркунон мувофи?и шароит ва тартибе, ки ?онун?о ва дигар санади меъёрию ?у?у?? ва шартнома?о оид ба ме?нат пешбин? намудаанд.
Дар тафовут аз танаффус?ои барои дамгир? ва таомхўр? додашаванда, танаффус?ои дар ?. 2 моддаи тафсиршаванда му?арраршуда, ба ?исоби ва?ти кор? дохил буда, барояшон ?а? дода мешавад.
Мў?латаш 5-10 да?и?а аст.
Просмотр: 2762
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved