Дата: 2016-05-18
Дар маъхаз?ои таълим?, илм? ва ?онунгузор? зери маф?уми субъект?ои ?у?у? иштирокчиёни муносибат?ои ?амъиятии тавассути меъёр?ои ?у?у?? танзимшаванда фа?мида мешавад. Пас, субъект?ои ?у?у?и ме?нат? гуфта, иштирокчиёни муносибат?ои ?амъиятии тавассути меъёр?ои ?у?у?и ме?нат? танзимшавандаро меноманд.
Муносибат?ои ?амъиятии тавассути меъёр?ои ?у?у?и ме?нат? танзимшаванда сершумор ва гуногуншакл мебошанд. Дар байни он?о мав?еи асос? ва марказиро муносибат?ои сирф ме?нат? иш?ол менамоянд. ?ониб?ои чунин муносибат?о корманд ва корфармо ма?суб мешаванд, ки ?амзамон ба ?айси субъект?ои асосии ?у?у?и ме?нат? баромад мекунанд.
Дар робитаи зич ба муносибат?ои сирф ме?нат?, дигар гурў?и муносибат?ои ?амъият? ?арор доранд, ки муносибат?ои ма?сул? ном гирифтаанд. Муносибат?ои мазкур аз муносибат?ои сирф ме?нат? аз ли?ози гуногун, аз ?умла аз ли?ози асоси ба ву?уд омадан, мазмун, ?айати иштирокчиёнашон тафовут доранд.
Масалан, ба ?айси субъект?ои муносибат?ои бокортаъминкун?, ки ?абл аз муносибат?ои ме?нат? ба ву?уд меоянд, ?ўяндагони кор, корфармоён, ма?омоти давлатии мусоидат ба шу?ли а?ол?, ма?омоти ?окимият ва идораи давлат?, иттифо??ои касаба ма?суб мешаванд, ки ?амзамон субъекти ?у?у?и ме?нат? мебошанд.
Дар радифи муносибат?ои ме?нат? муттасил муносибат?ои коллектив? оид ба иштироки кормандон дар идоракунии ташкилот, муносибат?о дар бахши шарикии и?тимо?, оид ба баргузории музокироти коллектив?, назорати риояи ?онунгузории ме?нат?, баррасии ба?с?ои ме?натии коллектив?, иштироки иттифо??ои касаба дар му?аррар намудани шароит?ои ме?нат? ба ву?уд меоянд, ки ба сифати субъект?ои чунин муносибат?о ва мутаносибан ба сифати субъект?ои ?у?у?и ме?нат? корфармоён, ма?омоти намояндагии кормандон, ма?омоти баррасикунандаи ба?с?ои ме?натии коллектив?, ма?омоти назорати давлат? ва ?амъиятии риояи ?онунгузор? оид ба ме?нат ма?суб мешаванд.
?амин тари?, доираи субъект?ои ?у?у?и ме?нат? аз доираи субъект?ои муносибат?ои ме?нат? васеътар буда, на тан?о ?ониб?ои (иштирокчиёни) муносибат?ои ?у?у?ии сирф ме?нат? (кормандон ва корфармоён), балки дигар ашхосу ма?омотеро, ки ба сифати иштирокчиёни дигар муносибат?ои ?амъиятии ба муносибат?ои ме?нат? ало?аманд баромад мекунанд, дарбар мегирад.
?ар яке аз субъект?ои ?у?у?и ме?нат? дорои ма?оми муайяни ?у?у?? мебошанд, ки он аз унсур?ои муайян таркиб ёфтааст. Л.А.Сыроватская мазмуни ма?оми ?у?у?ии субъект?ои ?у?у?и ме?натиро аз ?обил?у?у?? ва ?обиламалии ме?нат? иборат медонад1. А.Ф.Нуртдинова ба чор унсур, ки мазмуни ма?оми ?у?у?ии субъект?ои ?у?у?и ме?натиро ташкил меди?анд, ишора менамояд; 1) ?обил?у?у?? ва ?обиламалии ме?нат?; 2) ?у?у?у ў?дадори?ои субъект?ои ?у?у?и ме?нат?; 3) кафолат?ои ?у?у?ии баамалбарор? ва ?ифзи ?у?у?у ў?дадори?ои субъект?ои ?у?у?и ме?нат?; 4) ?авобгарии ?у?у?? барои и?ро накардани ў?дадори?о2. В.И. Миронов аз хусуси пан? унсури ма?оми ?у?у?ии субъект?ои ?у?у?и ме?нат? сухан меронад: 1) ?обили?у?у?ии ме?нат?; 2) ?обиламалии ме?нат?; 3) ма?мўи ?у?у?у ў?дадори?ои субъективии субъект?ои ?у?у?и ме?нат?; 4) кафолат?ои баамалбарории ?у?у?у ў?дадори?о; 5) ?обилияти ба дўш гирифтани масъулият барои кирдори содирнамудаи ?айри?онун?3.
?обил?у?у?ии ме?нат? гуфта, ?обилияти доштани ?у?у?у ў?дадори?ои ме?нат? ва ?обиламалии ме?нат? гуфта, тавассути амали хеш ба даст овардан ва тадби? намудани ?у?у??ои ме?нат?, му?аррар намудани ў?дадор? ва и?рои он?о, инчунин бар ў?да доштани масъулият барои и?ро накардани ў?дадори?оро меноманд.
?обил?у?у?? ва ?обиламалии ме?нат? дар тафовут аз ?обил?у?у?? ва ?обиламалии граждан? тавъам, том ва та?симнопазир буда, дар як ва?т ба ву?уд омада, дар як ва?т ?атъ мешаванд.
?обил?у?у?? ва ?обиламалии ме?нат? дар ма?мўъ ?обилсубъектии ?у?у?иро ифода менамоянд.
?обилсубъектии ?у?у?? аз ?ониби давлат муайян шуда, ?амчун заминаи ато намудани ?у?у?у ў?дадори?ои субъективии номута?аррики ме?нат? барои субъект?ои ?у?у?и ме?нат? ва заминаи дохил шудани он?о ба муносибат?ои ме?нат? ва дигар муносибат?ои ба он?о ало?аманди ?амъият? хизмат мекунад.
?у?у?у ў?дадори?ои субъективии номута?аррики ме?нат? дар заминаи аснод?ои меъёрии ?у?у?? ?арор гирифта, хусусияти мусодирнопазир ва ибтидоиро доро буда, аз ?у?у?у ў?дадори?ои мушаххас, ки мазмуни муносибат?ои ме?нат? ва дигар муносибат?ои ба он?о ало?аманди ?амъиятиро ташкил меди?анд, тафовути кулл? доранд. ?у?у?у ў?дадори?ои мушаххаси ме?нат? нати?а ва ма?сули амалигардонии ?у?у?у ў?дадори?ои субъективии номута?аррики ме?нат? мебошанд.
?у?у?у ў?дадори?ои номута?арри?, мусодирнопазир ва ибтидоии субъект?ои ?у?у?и ме?нат? дар модда?ои дахлдори Конститутсия (Сар?онуни) ?Т, КМ ?Т, ?онун?ои ?ум?урии То?икистон «Дар бораи шарикии и?тимо?, шартнома?ои коллектив? ва созишнома?о», «Дар бораи иттифо??ои касаба, ?у?у??о ва кафолат?ои фаъолияти он?о», «Дар бораи му?офизати ме?нат дар ?ум?урии То?икистон», «Дар бораи ?ифзи и?тимоии маъюбон дар ?ум?урии То?икистон», «Дар бораи хизмати давлат?», «Дар бораи мусоидат ба шу?ли а?ол?», «Дар бораи итти?одия?ои корфармоён» ва дигар санад?ои меъёрии ?у?у?ии ?ум?урии То?икистон сабт шудаанд.
?исме аз ин ?у?у?у ў?дадори?о дар санад?ои байналмилал? инъикоси худро ёфтаанд. Масалан, дар Эъломияи умумии ?у?у?и инсон аз 10 декабри соли 1948 ?у?у??ои зайл сабт шудаанд: ?у?у? ба ме?нат; ?у?у? ба интихоби озодонаи касбу кор; ?у?у? ба шароит?ои одилона ва мусоиди ме?нат; ?у?у? ба ?ифозат аз бекор?; ?у?у? ба подоши баробар барои кори баробар?иммат; ?у?у? барои таъсис ва шомил шудан ба иттифо??ои касаба ба?ри ?ифзи ?у?у?у манфиат?ои хеш; ?у?у? ба истиро?ат, аз ?умла ба рухсатии даврии боподош.
?у?у?у ў?дадори?ои субъективии номута?арри?и ме?натиро на тан?о кормандон, инчунин дигар субъект?ои ?у?у?и ме?нат? доро мебошад, чунонч?: ма?омоти шу?ли а?ол? ва бокортаъминкун?; корфармоён ва итти?одия?ои он?о; ма?омоти намояндагии кормандон; ма?омоти ?окимияти давлат? ва идоракун?; ма?омоти баррасикунандаи ба?с?ои ме?натии фард? ва коллектив?; ма?омоти назорати риояи ?онунгузории ме?нат? ва ?айра.
Баъзе аз муаллифон кафолат?ои ?у?у?иро дар баробари ?обил?у?у?? ва ?обилиамалии ме?нат? ?амчун унсури ма?оми ?у?у?ии субъект?ои ?у?у?и ме?нат? ме?исобанд1. Гурў?и дигари муаллифон бошанд, кафолат?ои ?у?у?иро на ?амчун унсури ма?оми ?у?у?ии субъект?ои ?у?у?и ме?нат?, балки ?амчун категорияи муста?или ?у?у?? маънидод менамоянд2. Ба а?идаи мо кафолат?ои ?у?у?? бидуни ?у?у?у ў?дадори?ои субъект?ои ?у?у?и ме?нат? ва ?у?у?у у?дадори?о бошанд, бидуни кафолат?ои ?у?у?? арз? ?аст? дошта наметавонанд. Аз ин ли?оз, муста?илан ва муста?иман ?ой доштани ?у?у?у ў?дадори?ои субъект?ои ?у?у?и ме?нат? ва кафолат?ои ?у?у?ии таъмини он?о ?айриимкон аст. Пас, кафолат?ои ?у?у?? дар ?атори ?обил?у?у?? ва ?обиламалии ме?нат? ?исми таркибии ма?оми ?у?у?ии субъект?ои ?у?у?и ме?натиро ташкил меди?анд.
?онунгузор? ?и?ати таъмин ва риояи во?еии ?у?у?у ў?дадори?ои субъективии дар пояи ?онун ?арордошта, ки мазмуни ма?оми ?у?у?ии субъект?ои ?у?у? ме?натиро ташкил меди?анд, кафолат?ои муайяни ?у?у?иро му?аррар намудааст.
Кафолат?ои ?у?у?? аз ли?ози мазмун ба кафолат?ои модд? ва мурофиав?, аз ли?ози ?адафу тайинот бошад, ба кафолат?ои баамалбарории ?у?у??ои ме?нат? ва кафолат?ои ?ифзи он?о та?сим мешаванд.
Намунаи кафолат?ои ?у?у?иро, ки баамалбарории ?у?у??ои ме?натии кормандонро таъмин менамоянд, аз ?умла дар модда?ои зерини КМ ?Т дарёфт намудан мумкин аст: моддаи 7 (Манъи ме?нати и?бор?), моддаи 28 (Озод будани шартномаи ме?нат?), моддаи 29 (Кафолат?о ?ангоми ?абул кардан ба кор), моддаи 35 (Гузаронидан ба кори дигари доим?), моддаи 39 (Ма?дуд кардани гузаронидан ба кор?ои ?айритахассус?).
Дигар воситаи таъмини баамалбарории ?у?у?у ў?дадори?ои субъект?ои ?у?у?и ме?нат?, ?авобга-рии ?у?у?? ма?суб мешавад, ки онро А.Ф.Нурт-динова ба сифати унсури ма?оми ?у?у?ии субъекти ?у?у?и ме?нат? эътироф менамояд1. Л.А.Сыро-ватская бошад, ?авобгарии ?у?у?иро на ба сифати унсури ма?оми ?у?у?ии субъекти ?у?у?и ме?нат?, балки ?амчун категорияи муста?или ?у?у?? ме?исобад2. Дарво?еъ унсури ма?оми ?у?у?ии субъекти ?у?у?и ме?натиро на ?авобгарии субъекти ?у?у?и ме?нат?, балки ?обилияти ў ?и?ати ба дўш бардоштани ?авобгар? барои и?ро накардани ў?дадори?ои ме?нат? ташкил меди?ад.
Дар ?у?у?и ме?нат? ?авобгарии интизомии кормандон, ?авобгарии моддии чониб?ои шартномаи (?арордоди) ме?нат?, ?авобгарии маъмур? ва ?иноятии ашхоси мансабдори ташкилот барои вайрон намудани ?онунгузор? оид ба ме?нат ва му?офизати ме?нат маълум аст, ки дар иртибот ба и?ро накардани ў?дадори?ои ме?нат? аз ?ониби субъект?ои ?у?у?и ме?нат? татби? мешаванд.
2 Ниг.: Словарь по трудовому праву /Ответ ред.проф.Ю.П.Орловский. М.: Издательство БЭК, 1998. –С.460-464.
3 Ниг.: Миронов В.И. Трудовое право России: Конспект курса лекций. – С.61-62.
1 Ниг.: Словарь по трудовому праву /Отв. ред. проф. Ю.П.Орловский. – С.463.
2 Ниг.: Сыроватская Л.А. Трудовое право: Учебник. 2-е изд., перераб и доп. –С.66-67.
1 Ниг.: Словарь по трудовому праву / Отв.ред.проф. Ю.П.Орловский. –С.463-464.
2 Ниг.: Сыроватская Л.А. Трудовое право: Учебник. –С. 64-66.
Просмотр: 3692
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved