Дата: 2016-05-18
Истило?и принсип аз истило?и лотинии «principum» маншаъ гирифта, маънои «асос» ё «ибтидо»-ро ифода менамояд.
Омўзиши принсип?ои ?у?у?? ва а?мияти он?о дер боз дар маркази тава??ў?и му?а??и?они со?а?ои мухталифи ?у?у? ?арор дорад.
Дар назарияи ?у?у? зери маф?уми принсип?ои ?у?у?? ?оя?ои ро?барикунанда, асос, ибтидо фа?мида мешаванд, ки мо?ият, хусусият?ои асос? ва самти умумии такмили меъёр?ои ?у?у?иро дар ?удуди низоми ?у?у? ё со?а?ои ало?идаи он ё институт?ои ало?идаи ?у?у?? ифода менамоянд . ?амоно дар адабиёти ?у?у?? а?идаи дигаре иброз шудааст, ки тиб?и он тан?о чунин ?оя?ои ро?барикунандае ба сифати принсип?ои ?у?у?? эътироф мешаванд, ки агар он?о дар меъёр?ои ?у?у?? дар? шуда бошанд . Ба андешаи мо ма?з чунин ну?таи назар ?оизтар ва бештар ?обили ?абул аст.
Агар ?у?у? дар шакли раводид, фармоиш, амр, манъкун? ифода ёбад, меъёри ?у?у?? тарзу намунаи рафтори одамон, ташкилот?о ва дигар субъект?ои ?у?у?ро дар шароит?ои гуногуни ?аёт? му?аррар менамояд. ?у?у? ва меъёр?ои ?у?у?? бояд аз ?оя?ои ро?барикунанда ибтидо гирифта, он?оро дар худ дар? ва та?ассум намоянд.
Принсип?ои ?у?у?? на тан?о дар мар?алаи ?у?у?э?одкун?, инчунин дар ?араёни шар?у эзо? ва татби?и меъёр?ои ?у?у?? на?ши му?имро мебозанд. Ма?з принсип?ои ?у?у? имкони шар?у эзо?и мо?ият ва мазмуни меъёр?ои ?у?у?иро фаро?ам оварда, татби?и дурусти он?оро таъмин менамоянд.
Аз ин рў, принсип?о ва меъёр?ои ?у?у?? тавъам буда, бидуни якдигар ?ой дошта наметавонанд. Бо ву?уди ин якзайлу якмаъно пиндоштани принсип?ои ?у?у? ва меъёр?ои ?у?у?? нодуруст мебуд. Принсип?ои ?у?у? аз меъёр?ои ?у?у?? бо чанд аломати худ тафовути ?идд? доранд. Якум, гарчанде принсип?ои ?у?у? нуфузу таъсири му?ими танзимнамоиро доро бошанд ?ам, чун меъёр?ои ?у?у?? тарзу намунаи рафтори мушаххасро муайян намесозанд ва тавассути он?о танзими ?ама?о-нибаи муносибат?ои мушаххаси ?амъият? аз имкон берун аст. Дуюм, принсип?ои ?у?у? тамоми унсур?ои меъёри ?у?у?иро (фарзия, диспозитсия, му?озот) доро нестанд. Сеюм, принсип?ои ?у?у? дар ?иёс бо меъёр?ои ?у?у?? дарозумру пойдортар буда, на тан?о мо?ият ва мазмуни меъёр?ои ?у?у?ии амалкунанда, балки меъёр?ои ?у?у?ии минбаъдаро муайян намуда, дар дуруст татби? намудани меъёр?ои ?у?у?? ва ?аллу фасли масъала?ои ?анўз танзими худро наёфта, яъне дар мукаммал намудани ?онунгузор?, кўмак мерасонанд. Чорум, принсип?ои ?у?у? ?амчун асосу та?курс? барои дар низоми ягонаи ин ё он со?аи ?у?у? мутта?ид намудани меъёр?ои ало?идаи ?у?у?? хизмат мекунанд. Ба ибораи дигар принсип?ои ?у?у? категория?ое мебошанд, ки тавсифи ?амъбастшуда ва хулосавии мазмуни системаи бутуни ?у?у? ё со?а?ои ало?идаи он ё институт?ои ало?идаи ?у?у?ро дар худ та?ассум менамоянд. Ва дар ни?оят принсип?ои ?у?у? дар баробари предмет, услуб ва маъхаз?о, ?амчун ма?ак барои эътироф намудани ин ё он со?аи ?у?у? хизмат мекунанд.
Принсип?ои ?у?у? на тан?о аз меъёр?ои ?у?у??, балки аз шуури ?у?у?? низ тафовут доранд. Шуури ?у?у?? аз а?идаю муло?изаи одамон, ба?ои он?о нисбати меъёр?ои ?у?у?ии амалнамуда ва амалкунанда, инчунин нисбати принсип?ои тамоми системаи ?у?у? ва принсип?ои со?а?ои ало?идаи ?у?у? иборат аст.
Дар маъхаз?ои илм? ва таълим? принсип?ои ?у?у? ба се гурў? та?зия шудаанд: принсип?ои умуми?у?у??; принсип?ои байнисо?ав? ва принсип?ои со?ав?.
Принсип?ои умуми?у?у?? принсип?ое мебошанд, ки хоси тамоми со?а?ои ?у?у?анд (принсип?ои ?онуният, адолат, инсондўст?, баробар?у?у?ии ?ама дар назди ?онун, демократизм ва ?айра). Принсип?ои байнисо?ав? бошанд, принсип?оеро меноманд, ки хос? якчанд со?а?ои ?у?у? мебошанд. Масалан, принсипи озод? ва подоши ме?нат, ?ифзи моликият дар ?исмати ба татби?и ме?нат ало?аманд на тан?о ба ?у?у?и ме?нат?, инчунин ба ?у?у?и граждан?, со?ибкор?, маъмур? низ хосанд.
Принсип?ои со?ав? бошанд, чунин принсип?ое мебошанд, ки хусусияти хоси меъёр?ои со?аи ало?идаи ?у?у?ро ифода менамоянд. Мисоли равшани принсипи со?ав?, принсипи таъмини иштироки кормандон дар идоракунии ташкилот, принсипи шарикии и?тимо?, принсипи таъмини ?у?у?и кормандон ба су?уртаи и?тимо? ва дигар принсип?о мебошанд, ки тан?о ба ?у?у?и ме?нат? хосанд.
Масоили принсип?ои ?у?у? на тан?о мавриди тава??ў?и тад?и?отчиёни назария ?у?у?, балки олимони со?аи ?у?у?и ме?нат? низ ?арор гирифтаанд. Агар олими намоёни со?аи ?у?у?и ме?нат? Н.Г.Александров принсип?ои ?у?у?ро ба принсип?ои умум?, байнисо?ав? ва дохилисо?ав? та?зия намуда бошад1, В.А.Андреев боз ба дигар гурў?и принсип?ои ?у?у??, яъне принсип?ои институт?ои ало?идаи со?а?ои ?у?у? ишора намудааст2.
Принсип?ои байнисо?авии ба ме?нат ало?аманд, дар маъхаз?ои таълим? ?амчун принсип?ои танзими ?у?у?ии ме?нат ном гирифтаанд. Принсип?ои со?авии ?у?у?и ме?нат? бошанд, ?амчун воситаи мушаххасгардонии принсип?ои байнисо?ав? мутоби? ба муносибат?ои ме?нат? ва меъёр?ои танзимкунандаи он?о баромад мекунанд3.
Ба ву?уди ин, принсип?ои танзими ?у?у?ии ме?нат ва принсип?ои со?авии ?у?у?и ме?натро комилан айниятдошта ?исобидан хато мебуд4, чунки сарфи назар аз шабе?ияти зо?ир? ?ар яке аз ин гурў?и принсип?о дорои хусусият?ои ба худ хос мебошанд.
Ниг.:Алексеев С.С. Проблемы теории права.Свердловск, 1979.Т.1.-С.102-103;Сотиволдиев Р.Ш.Назарияи умумии њуќуќ ва давлат. Китоби дарсї барои донишљўёни факултаи њуќуќшиносї.-Душанбе, 2003.-С.117-118; Сыроватская Л.А. Трудовое право: Учебник. – 2-е изд., перераб. и доп.– С. 45-46.
1 Ниг.: Советское трудовое право. Учебник /Под ред. Н.Г.Александрова. М., 1972.– С.69.
2 Ниг.: Советское трудовое право. Учебник /Под ред. В.С. Андреева и В.Н.Толкуновой. –М., 1988.-С.45-46.
3 Ниг.: Сыроватская Л.А. Трудовое право: Учебник. – 2-е изд., перераб. и доп. –С.50.
4 Чунин аќида дар баъзе маъхазњои таълимї иброз шудааст. Ниг., масалан, Гусов К.Н., Толкунова В.Н. Трудовое право России: Учебник. –М., 2003. –С.59.
Просмотр: 2417
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved