Дата: 2016-05-05
Садриддин Айн? дар пайравии маорифпарварон китоби дарсии «Та?зиб-ус-сибён»-ро таълиф карда буд, ки он бештар ба масъала?ои му?ими и?тимоии ?омеа бахшида шудааст.
Дар ша?р?ои Бу?оро, Самар?анд, Ху?анд, Истаравшан, ?у?анд, ?исор, Кўлоб ва дигар ша?р?о со?а?ои гуногуни ?унарманд? мав?уд буд, ки фаъолияти ?унармандони дар рисола?ои косибии худ нафишта мешуд. Дар тўли чанд ва?т а?ли ?ар як ?унар ?амъ шуда, он рисола?оро мутолиа мекарданд ва ба шогирдоне, ки ин ва ё он ?унарро пурра омўхтаанд, маросими камарбандро гузаронида, ба он?о ?у?у?и кушодани усто?она?ои шахс? медоданд. ?ар як ?унармандони хал?? ша?р?о ва гузар?ои худро доштанд. ?унармандони маш?ур дар Ху?анд – Неъматшайхи На??ор, Мулло Шайхи на??ош, Мир ?айдари на??ош, дар Истаравшан – Мир Арбоби на??ош, Бобо?они на??ош, дар Исфара – Мошариф о?са??ол, дар Конибодом – Боир?они Кушкак?, Му?аммад Шукури На??ор, дар Бал?увон – Сафари Чўбтарош, Усто Нур, ?акими заргар, дар Бу?оро – Мулло Му?аммадшароф, Усто Баротбой, Усто ?акими Бу?оро?, Усто Суф?, Усто Бегим, Абдура?ими Кўлоб?, Ма?муд?о?аи Бал?увон?, Зокири Хатлон?, ?о?? ?усайни Кангурт?, ?о?и му??амиди Кўлоб?, Бисмили ?исор?, Саидвалии ?исор?, Карим Девона, Мавзуни Бадахшон?, Мусои Бадахшон?, Мулло Ёри Ван?? ва да??о дигарон буданд, к ибо ?унари хеш маш?ур шуда буданд.
?ар як касби пири худро дошт. Масалан: пири о?ангарон – Довуд, санъати тасвир? – Дониёр, дўзандагию рассом? – Биб? Зў?ро ва дигарон. Агар мардон ма?сули ?унари худро дар меъмор?, кулолгар? чўбтарош?, ороиш?, кандакор? тасвир намоянд, духтарону зан?ои то?ик зав?и баде?, орзую умеди худро ба рўи матоъ?о, рўймол?о, то??и?о, чодар, борпўш?о, чойхалта, ?ияк, дастпонак, гилем ва ?айра мекашиданду медўхтанд.
Яке аз хусусият?ои му?имтарини фар?анги ин давра дар он буд, ки олимону нависандагон ва шоирон, на тан?о дар ша?р?ои марказ?, балки дар а?р?ои дигар, марказ?ои адабиро ташкил карда, асар?ои худро офаридаанд.
Масалан бузургтарин пайрави сабки Бедил ин На?иб?он Ту?рали А?рори Вал? мебошад, ки ма?сули маънавиёташ аз мухаммас, ?асида, маснав?, достон?ои «Фиро?нома» ва «Со?инома» бо?? мондаанд.
Мавзўъ?ои бенаво?, ?шшо??, зулм, истибдод, ме?ру му?аббат дар э?одиёти да?онии мардуми то?ик бештар ба чашм мерасид. Масалан: достони «Гуру?л?»-и то?ик? аз дигар мардум бо хусусият?ои ватанпарвар?, инсондўст? ва ?а?рамононаш фар? мекунад.
Гарчанде ки дар сат?и и?тимоию и?тисод? ва фар?ангии хал?и то?ик дар асри 19 ибтидои асри 20 навовари?ои зиёде ва ву?ўъ пайваста бошад ?ам, мардум анъана, урфу одат ва маросим?ои милли худро давом медоданд. Масалан: тўй?ои суннат?, иди рамазон, тўйи арўс?, иди ?урбон, Наврўз суруд?ои га?ворабандон, суруд?ои аллаи модарон, базми гул, суруди ёр-ёри арўс?, суруд?ои мавсимию маросим? ба монанди гулгардон?, наврўз?, сайри лола, сумалак, суруд-?ои марсияв?, гиря, чўпон?, гандумдарав?, хирмакўб?, бофандаг?, силсилаи суруду о?анг?ои класикии шашма?ом, суруду о?анг?ои то?ик аз ма?ом?ои Бузург, Рост, Наво, Дуго?, Сего?, Иро? ва ?айра?о. Намояндагони со?аи санъати муси?? оид ба ма?ом бисёр рисола?ои илм? навиштаанд. Яке аз он рисола?о «Рисолаи шашма?ом»-и (1884) Мусохў?аи Туркистон? буда, дар бораи таркиби сохти шашма?ом маълумот?ои муфид додаст. Дар со?аи санъати театр? бошад театри хал?ии Лўхтак, дорбоз?, масхарабоз?, ?ирсбоз?, булбулбоз? ва ?айра амал мекард.
Омўхтани ин ва ё он илм ба будану набудани мударрис?о вобаста буд. Оид ба фаъолияти мударрис?о, таълиму тарбия ва зисту зиндагонии он?о дар асри 19 ибтидои асри 20 –и мардуми то?ик устод Садриддин Айн? дар асар?ояш «?уломон», «Дохунда», «Мактаби кў?на», «Одина» ва «Ёддошт?о» ошкору ?а??они ва суфассал баён намудааст. Дар он давра мадраса?о маркази тайёр кардани а?ли илму фар?анг буд ва ин гунна дарго? барои мардуми то?ик му?аддас дониста мешуд.
фархангшиноси
Просмотр: 1655
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved