Дата: 2016-05-05
Мувофики конунгузории амалкунандаи ?ум?урии То?икистон хукук ба шаъну шараф ва эътибори кори хамчун хукук?ои субъективи мукаррар шудаанд. Ин хукук?о ба гурухи хукук?ои граждании гайримодди дохиланд. Болотар мо атрофи масъалаи неъмат?ои шахсии гайримодди сухан ронда, таснифоти хукук?ои шахсии гайримоддиро низ тахлил намудем. Инчунин дар он чо масъалаи мавкеи хукук ба шаъну шараф ва эътибори кори дар низоми дигар хукук?ои шахсии гайримодди барраси шуда буд. ?оло бошад, мафхум ва мазмуни ин хукуки субъективи муфассалтар мавриди тахлил карор ?охад гирифт.
Пеш аз баррасии мафхуми ин хукук мо бояд ба як масъалаи хеле нозук диккат дихем. Мохияти аслии ин масъала дар он аст, ки дар адабиёти хукуки бархе аз мухаккикон хукук ба шаъну шараф ва эътибори кориро ба хайси хукуки субъективи намешиносанд.
Дар хакикат ин хукуки субъективи дорои хусусият?ои ?оси зиёд аст, вале харгиз он?о барои инкори хукуки субъективи будани хукук ба шаъну шараф ва эътибори кори асос шуда наметавонанд. Баъзе муаллифон ин хукукро чузъи таркибии кобилияти хукукдори медонанд[1], кисми дигар онро ба мазмуни кобилияти хукукдори дохил мекунанд.[2]
Барои рушнои андохтан ба мохияти масъала бояд сараввал мафхуми худи хукуки субъективи кушода шавад. Л.К.Рафиева оид ба муайянсозии ин мафхум олимон ба чунин гурух?о таксим кардааст:
1)муаллифоне, ки хукуки субъективиро хамчун муддао барраси мекунанд (Масалан, М.М.Агарков яке аз чонибдорони чунин акида аст);
2)муаллифоне, ки хукуки субъективиро хамчун воситаи таъмини рафтори муайяни шахсони ухдадор барраси мекунанд (масалан, О.С.Иоффе ба ин акида таваччухи ?осса зохир кардааст);
3)муаллифоне, ки хукуки субъективиро хамчун андозаи рафтори имконпазир ё ичозатдодашуда мефахманд;
4)муаллфоне, ки хукуки субъективиро хамчун рафтори ичозатдодашудаи худи шахси ваколатдор ва имконияти талаб намудани рафтори муайянро аз шахсони ухдадор мефахманд (масалан, ин гуна акида?оро дар тадкикот?ои Н.Г.Александров ва Ю… Толстой дучор шудан мумкин аст).[3]
Хукук ба шаъну шараф бояд хамчун хукуки субъективи дар маънии охирин фахмида шавад.
Ба ибораи дигар гуем, хукук ба шаъну шараф чунин хукуки субъективиест, ки мохияти онро хукуки хар шахс ба дахлнопазирии шаъну шарафи у ва имконияти талаб кардани худдори аз поймол кардани ин хукук аз чониби шахсони вокеи ва хукукии дигар ташкил медихад.[4]
Ин чо хусусияти мухими ин хукук ошкор карда шудааст. Яъне ин хукук новобаста аз оне, ки поймол мегардад ё не, хамеша чой дорад. Пас, дар ин асно бояд ду мафхум аз хамдигар фарк карда шаванд: худи хукук ва хифзи ин хукук.
Хукуки субъективии шахс ба шаъну шараф то поймол гаштан ва баъд аз поймол гаштан низ чой дорад. Дар вакти поймол гаштани он масъалаи хифзи ин хукук ба миён меояд.
Ш.Т.Тагойзаров мазмуни моддаи 174 Кодекси граждании ?ум?урии То?икистон тахлил намуда, ба чунин хулоса омадааст, ки тарз?ои поймол кардани шаъну шараф, ки дар ин модда пешбини шудааст, хамаи тарз?ои поймолгардии шаъну шарафро дар бар намегирад. Шаъну шараф мумкин аст, ки бидуни пахн кардани ягон маълумот низ поймол карда шавад.
Аз ин ру, муаллиф ба чунин хулосае меояд, ки масъала бояд фаррохтар гузошта шавад. Дар ин замина у байни ду мафхум тафовут мегузорад: аввалан, хукук ба шаъну шараф ва эътибор, сониян, хукук ба хифзи шаъну шараф аз хама намуди вайронкори?о.
Болотар зикр шуда буд, ки хукук ба шаъну шараф ва эътибори кори хамчун хукуки мутлак баромад мекунанд. Мувофикан, хар як шахси дигар (доираи номуайяни аш?ос) ухдадоранд, ки аз поймол кардан ё суикасд ба ин хукуки шахс худдори намоянд.
Нуктаи дигарро низ ин чо бояд кайд сохт, ки хукуки субъективии мазкур аз хукуки моликият фарк мекунад. Дар хукуки моликият дар мадди аввал харакати худи шахси ваколатдор меистад, дар хукук ба шаъну шараф ва эътибори кори бошад, дар мадди аввал худдори намудани аш?оси ухдадор аз харакат?о меистад. Ин хусусияти хукук ба шаъну шараф ва эътибори кори аз мазмуни меъёр?ои конунгузории ?ум?урии То?икистон бармеоянд.
Хукук ба шаъну шараф ва эътибори кори хамчун неъмати гайримодди ва хамчун муносибати муайяни ?амъияти фахмида мешавад. Аз ин чо хусусияти дигари ин хукуки субъективиро нишон додан мумкин аст. Мавзуи танзими хукукиро дар ин маврид на хукук ба шаъну шараф ва эътибори кори хамчен неъмат, балки хамчун хукук нисбати он (муносибати ?амъияти) ташкил медихад.
Мувофики Кодекси граждании ?ум?урии То?икистон хар шахс хукук дорад, ки рад намудани маълумоти пастзанандаи шаъну шараф ва эътибори кории уро аз суд талаб кунад. Конструксияи конун дар ин маврид чунин аст, ки хукуки шахси ваколатдор ба ухдадории дигар аш?ос мувофик меояд. Меъёри конун дигар аш?осро барои худдори аз амали муайян даъват мекунад, модом ки кор чунин ранг гирифта бошад, пас меъёри конун ин хукуки субъективиро танзим мекунанд, ки хифз намудани ин хукук тан?о чузъи ваколати шахси манфиатдор аст. Аз ин ру, мавкеи конунгузории ?ум?урии То?икистон дар хусуси он, ки хукук?ои шахсии гайримодди аз чониби меъёр?ои хукук танзим мешаванд, асоснок аст.
Дар адбиёти хукуки инчунин дар таркиби хукук ба шаъну шараф ва эътибори кори ваколат?ои сохиби, истифода ва тагйир доданро тафрика мегузоранд.
Ваколати сохиби кардан имконияти доштани шаъну шараф ва эътибори кори новобаста аз иродаи дигар шахсони сеюм мебошад.
Ваколати истифода имконяти истифодаи тасаввурот дар бораи худ дар доира?ои гуногун мебошад.
Ваколати тагйир додан имконияти содир намудани амал?ои муайянро дар назар дорад.
Хусусияти дигари меъёр?ои хукукие, ки хукук ба шаъну шараф ва эътибори кориро танзим мекунанд, дар он аст, ки дар ин меъёр?о хамаи ваколат?ои шахси сохиби ин хукукро пешбини кардан номумкин аст. Яке аз сабаб?ои асосие, ки барои пешни?од кардани мафхуми умумии хукук ба шаъну шараф ва эътибори кори монеа мегардад, махз хамин аст.
Хамин тавр, дар вакти баррасии масъалаи хукук ба шаъну шараф ва эътибори кори хамчун хукуки субъективи бояд ба баъзе хусусият?ои ин хукук диккат дод. Масалан, конунгузории амалкунандаи ?ум?урии То?икистон бештар ба чанбаи негативии ин хукук – рафтори манъшудаи аш?оси ухдадор диккат додааст. Сониян, конун на худи ин неъмат (шаъну шараф ва эътибори кори), балки муносибат?о вобаста ба онро танзим месозад. Бо далел?ои дар боло овардашуда бо катъият метавон гуфт, ки хукук ба шаъну шараф ва эътибори кори хамчун хукуки субъективи баромад мекунад. Хама гуна акида?о оид ба инкори ин хукук хамчун хукуки субъективи асоси чидди надоранд. Чуноне кайд шуд, чунин муаллифон ба баъзе хусусият?ои ин хукук этибор дода, мохияти худи ин хукуки субъективиро мадди назар кардаанд.
Хукук ба шаъну шараф ва эътибори кори хукуки субъективии хар як шахси вокеи ва хукуки мебошад. Ин хукук аз дорандаи он чудонашаванда аст. Дар сурати поймол шудани ин хукук ба манфиат?ои шахсони дахлдори зарари мохияти расонида мешавад, аз ин ру, эътироф шудани ин хукуки субъективи ва кафолат дода шудани он аз чониби давлат ахамияти бузург дорад.
Пас, хукук ба шаъну шараф ва эътибори кориро чунин муайян намудан мумкин аст:
Просмотр: 3459
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved