Дата: 2016-05-05
Ва?т?ои охир дар тара??иёти и?тисодиёти ?Т, бо ро??ои ташкил намудани шарту шароити озод барои капитали ?ори?? а?мияти ?идд? дода мешавад. И?тисодиёти озод, таъ?ироти институтсионал?, тара?иёти муносибат?ои бозор? ба худ як дигаргуни?ои ?идди дар умум як системаи и?тисоди навро дидан мумкин аст. Ин гуна амалиёт?оро бо суръати гуногун, шиддатнок ва ё самт?ои гуногун мушо?ида кардан мумкин аст.
Гузариш ба сат?и муътадил ин вазифаи аввалиндара?а дар муддати куто?и тара?иёти и?тисодиёти милл? мебошад. Лекин болоравии и?тисодиёт бо муаммои зиёд кардани сармоя дар исте?солот вобастаги дорад.
Дар ин ?о як ?атор муаммо?о дар рафти ташкили фазои му?ими сармояви то ба та?симоти сармоя?ои ?ори?и дар минта?а?ои ?ум?ури ва инти?оби со?а?ои афзалиятнок пайдо мегардад, ки кадоме тан?о боро?и ягона намудани системаи и?тисоди бартараф кардан мумкин аст. Тезу тунд гаштани ?олати глобали ба фазои ра?обати дар бозори ашёи ?ом, ма?сулоту хизматрасони, то ?атто метавонад дар муносибати капитали ?алб карда бошад. Болоравии и?тисодиёти мамлакат кадоме, ки дар сат?и байналхал?и баробар асту ?удрати таъмини сармояи дохилиро дорад, ин ?ам тараф?ои норасогии худро дорад.Ало?аманди ба ин зарурияти муайян намудани шарту шароит барои ?алби сармоя?ои ?ори?и дар и?тисодиёти ?ум?ури ва муаммо?ои дигаре мав?уд аст, ки хислат?ои манфии худро дорад.
Ташкил ва тара?иёти шарт?ои махсус барои тара??иёти МОИ дар и?тисодиёти ?Т бе тасавури сармоя?ои ?ори?? тасаввур нокарданист.
?алли масъала?ои асосии и?тисодиёти имруза ин якчоя намудани
сиёсати и?тисодии устувор бо сиёсати и?тисодии болораванда мебошад, ки кадоме ?авасмандии фаъолияти сармоягузориро талаб менамояд.
Аз ниго?и дигар барои ?алби сармояи ?ори?? яке аз ро?и му?имтарин ин ташкили МОИ мебошад, ки давлат мувозинати онро таъмин карда метавонад. МОИ дар навбати худ метавонад, аз ?ои ?ойгиршавии ?у?рофию имтиёз?ои андозии худ барои ?алби сармояи ?ори?? дар и?тисодиёти мамлакат шароити фаро?ам оварда бошад. Ахамияти МОИ дар коркарди фаъолияти сармояви калон буда, то чи андоза имтиёз?ову ре?аи андозави барои гирифтани даромад?ои калон барои сармоягузор шароит фаро?ам меоварад.
Барои муайян намудани мавкеъи МОИ дар ?алби сармояи ?ори?и бояд муайян кард, ки ин сармоя?о ба кадом со?а равона карда шудаанд. Дар айни ?ол То?икистон ба воридоти капитал(сармоя) яке аз ?ой?ои ?оксоронаро и?ота менамояд. Ин ?ама ало?аманди бо ву?уд надоштани сиёсати ?авасманди ва фазои муфиди сармояви, кадоме дар навбати аввал кафолати ?у?у?и, инфраструктураи тара??икарда, имтиёз?ои андозавиро барои сармоягузори ?ори?и нишон меди?ад. Дар ?амъ динамикаи воридоти сармояи ?ори?и ба и?тисодиёти То?икистон ва тенденсияи болоравии ?а?ми умумии он?о саркарда аз соли 2000-ум зери назорат гирифта шудааст. Дар ало?идаги, ?а?ми сармояи солона аз 6 млн доллар соли 2001 то 110млн доллар расидааст.
?адвали 2.3
Намуд?ои асосии сармояи ?ори?и ба и?тисодиёти
?умхурии То?икистон
Сол?о |
?а?ми умумии сармояи ?ори?и |
Сармояи муста?им |
Бокимонда |
|||
хазор. долл. |
% |
хазор. долл. |
% |
хазор. долл. |
% |
|
2006 |
6578,6 |
100 |
6060,5 |
92,1 |
518,1 |
7,9 |
2007 |
28840,2 |
100 |
23160,8 |
80,3 |
5679,4 |
19,6 |
2008 |
49038,4 |
100 |
8095,4 |
16,5 |
40943,0 |
83,5 |
2009 |
124020,7 |
100 |
36066,4 |
29,0 |
87954,3 |
71,0 |
2010 |
110445,1 |
100 |
31649,7 |
29,7 |
74795,4 |
70,3 |
Тад?и?и ?адвали мав?уда нишон меди?ад, ки ?а?ми сармояи ?ори?и дар му?оиса ба соли 2009-ум паст шудааст. ?а?ми сармояи ?ори?ии чамшуда дар и?тисодиёти То?икистон дар соли 2010-ум 482 млн долл-и ИМА-ро ташкил дод.Аз сол?ои 90-ум саркарда То?икистон дар ?алби сармояи ?ори?и асосан дар намуди сармояи муста?им ва дар намуди мабла?гузори?ои карзи равона карда шудааст. Ба ?айр аз ин маълумот?о аз он гуво?и меди?ад, ки сармоягузорони ?ори?и дар гузоштани мабла??ои худи ба когаз?ои киматноки ширкат?ои милли саросема нестанд. Ва ин ?ама вобаста баон аст, ки хануз дар То?икистон бозори когаз?ои киматнок бо шартушароити мусоид ву?уд надорад. Тара?иёти бозори когаз?ои киматнок дар ?олати ташкил намудани элементи инфтаструктураи бозори (мувофи?и норма?ои ?у?у?иву стандарт?ои ча?они) – биржаи фонди, ки бевосита ало?а бо бозори фондии ?а?они дошта бошад, ана дар он ?олат гуфтан мумкин аст, ки ба тари?и реал? метавонад фаъолият намояд.
Агар соли 2007-ум ?а?ми умумии сармояи муста?им 80,3 фисад ва карз- 19,6 фисадро ташкил карда бошад, онгох соли 2010-ум 29,7 фисад ва 70,3 фисадро ташкилкарду халос. Му?оисаи бартарият?о дар ?алби капитали ?ори?? бо намуд?ои гуногун дар марзи МОИ, бояд ?айд кард, ки сармоя?ои муста?им ба худ як тараф?ои мусб? ?ам дорад. Пеш аз ?ама, фаъолияти сектори хусусии ташаккул меёбад, ро??ои баромадан ба бозори ча?он? васеъ мегардад ва инчунин дастрас намудани технологияву омузиши метод?ои идоракун? ва дар ?амъ метавон гуфт, ки ?ама гуна ?а?ми ?арз?ои ?Т кам карда мешавад.
Бояд ?айд кард, ки сармояи ?ори?ии дар намуди сармояи исте?сол? ба монанди на?лиёт, техникаву технология, та??изот, масоле?и сохтмони воридоти мамлакатшуда истодааст. Дар навбати худ дар марзи МОИ бояд ?амон со?а?оро тара??и дод, ки барои пешрафти и?тисодиёт ва дигар минта?а?ои ?умхур? асоснок карда шуда бошад.
Протсеси сармоягузори дар То?икистон ба метод?ои куто?муддати арзон аз нав бар?арор намудани ?увваи исте?солии мав?удбуда кадоме, ки бе ягон сармояи дарозмуддат иваз кардан мумкин аст. Бинобар ин нишон дода мешавад, ки сиёсати сармояви дар та?симоти со?а?ои МОИ пеш аз ?ама ?алби капитали ?ори?иро дар сектори технологияи пешрафта ба ро? монда шавад. Чуноне ки бо ин ро? МОИ дар Чин, Кореяи ?ануби ва Бразилия тавонистанд дар да?сола?ои охир бо бар?арор намудани сохтори саноати милл? вориди бозор?ои ?а?он? гаштанд.
Имруз?о ра?обат дар масштаби ча?они пешаз ?ама хислати инаватсиони технологиро дорад ва дар ин чо он мамлакат?ое, ки метавонад охирин дастовард?ои илмиро ворид карда бошад лидер?ои и?тисоди шуморида мешавад. Чи хеле, ки дар боло ?айд кардем яке аз муаммо?ои пеши ро?и ташкили МОИ ва ?алби капитали ?ори?и ин ?афомондани ?о?агии на?лиёт, фазои хизматрасонии ме?мон?она?о, дар он минта?а?ои дорандаи захираи бойи ашёи ?ом ва талаботи ташкили ?ой?ои нави кори доран, мебошанд. Дар ин хусус маълумот?ои омори оиди сармоя?ои ?ори?? дар минта?а?ои ?Т гуво?и меди?ад.
Бояд ?айд кард, ки та?симоти сармояи ?ори?? дар То?икистон гуво?и аз он меди?ад, ки фазои сармояви фар?ияти калон дар байни минта?а?о ву?уд дорад.
Ба иттилои Кумитаи давлатии сармоягузор? ва идораи амволи давлат?, дар Минта?аи озоди и?тисодии «Су?д» исте?соли ?убур?ои пластик?, коллектор?ои офтоб?, но?ил?ои бар??, ранг?ои молидан?, профил?ои пластик? барои дару тиреза, ?утти?ои пластмас? барои ниго?дории мева ба ро? монда шудааст. Соли ?ор? дар ин минта?а 6 кор?онаи саноат? фаъолият намуд. Кор?онаи саноатии ?С «Сирандуд» ба мабла?и 312 ?азору 107 сомон?, ?ДММ «Реал» ба мабла?и 1 млн. 353 ?азор сомон?, КМ «Силкаат Бойя» ба мабла?и 1 млн. 316 ?азор сомон?, КМ «Стар Пласт» ба мабла?и 7 млн. 665 ?азор, ?ДММ «Д?сти Амир?он» ба мабла?и 1млн. 120 ?азор ва ?ДММ «Некон» ба мабла?и 1 млн. 508 ?азор сомон? ва дигар кор?она?о ба мабла?и 3 млн.450 ?азор сомон? ма?сулот исте?сол намуданд.?амин тавр дар МОИ-и ?ум?урии То?икистон соли 2012 ба мабла?и 34200627,8 сомон? ма?сулот исте?сол шудааст.
?адвали 3.3
?а?ми исте?соли ма?сулот дар МОИ-и ?Т дар соли 2012
№ |
Номг?и МОИ-и То?икистон |
?а?ми исте?соли ма?сулот(сомон?) |
1 |
МОИ дар вилояти Су?д |
16724107 |
2 |
МОИ дар вилояти Хатлон |
208623,83 |
3 |
МОИ дар ша?ри Душанбе |
10533793,4 |
4 |
МОИ дар НТМ |
6737523,68 |
Шароити мушкили минта?ави, ву?уд надоштани инфраструктураи на?лиётиву ро?бари, ва шартушароити гуногун ба баъзе но?ия?ои мамлакат дар та?симоти сармоя дар ?ои охир меистад. Новобаста аз ин дар ин минта?а ташкили МОИ талаб карда мешавад. Роли асосиро дар ?алби сармоя?ои ?ори?? ба марзи МОИ кадоме, ки яке аз фаъолияти капитали ?ори?и дар ?Т ба шумор меравад ин ширкат?ои муштаракмебошад.Бо нишонди?анда?ои омори шумораи чунин ширкат?о соли 2010-ум 151 адад ба ?айд гирифта шудаанд.
Аз ин?о 107 адад дар ша?ри Душанбе, 27 адад дар вилояти Су?д, 11адад дар вилояти Хатлон ва НТМ 6 адад мав?уд мебошад. Инчунин бояд ?айд кард, ки ?а?и?атан шумораи ташаккулёбандаи ширкат?о дар и?тисодиёти мамлакат 50 фисад аз ?а?ми умуми фаъолият менамояд.
Структура ва намуд?ои асосииМОИ.
Минта?а?ои озоди и?тисод? |
||||
Минта?а?ои озоди савдо |
Минта?а?ои истехсоли саноат? |
Минта?а?ои татбики техник? |
Минта?а?ои хизматрасон? |
Минта?а?ои |
Минта?аи гумрукии бе бо? |
Минта?аи озоди исте?сол? |
Минта?аи тара?иёти тех- |
Мин-и офшори-ино-ватсион? |
Минта?аи и?тисодии байналхал?? |
Минта?а?ои бе боч |
Минта?аи озоди содирот? |
Мин-и саноати ?очагии киш-лок |
Мин-и озоди бонк? |
Мин-и икти-содиву эко-лог? |
Магоза?ои махсус «Дюти-фри» |
Минта?а?ои воридоти |
Минта?а?ои тара?иёти ик-тисодию тех-ник? |
Молиявию андозав? |
Мин-и сар-моягузор? |
Амбор?ои гурук? |
Парк?ои техник? |
Турист? |
Аз соли 1991-ум саркарда шумораи ба?айдгирии чунин ширкат?о дида мешуд кадоме, ки соли 1996 шумораи он?о ба 283 адад расида буд. Дар натичаи 2-3 соли дигар шумораи он?о торафт кам гашта соли 2007-ум 105 ададро ташкил дод, сабаби ин?ама дар рафти казошавии фаъолияти он?о хабар меди?ад ва ?исми дигар бошад дар вакти азнав ба?айдгирии ширкат?о бар?ам додашуд. Аз тарафи дигар гуфтан мумкин аст, ки кор?она?ои муштарак барои кам пардохт намудани андоз?ои муайянкардашуда баланси кор?онаи худро камнишон медиханд ё инки дар ?а?и?ат фаъолияти он?о дар казоиши кор?она бошад. Дар ингуна ?олат?о ташкили минта?а?ои махсуси и?тисодие, ки дар фаъолияти ин ширкат?о мусоидат менамояд ва таракиети он?о дар и?тисодиёти мамлакат манфиатовар аст зарурияти ташкил карданро дорад. Дар навбати худ фаъолияти ширкат?ои муштарак дар тамини ?ой?ои нави кори зарурият дорад.
?адвали 5.3
Минта?а?ои озоди и?тисод?
Минта?аи озоди и?тисоди | ||||
Истехсоли саноати |
Минта?аи савдо |
Минта?а?ои хизматгузори |
Комплекси |
|
-Воридоти; |
-Бандар?ои озод; |
-Инноватсиони; |
-Минта?а?ои озоди сохибкори; |
|
-Содироти; |
-Минта?а?ои транзити; |
-Парк?ои техники; |
-Минта?а?ои махсус; |
|
-Воридоти омехта; |
-Амбор?ои бе бо?у хироч; |
-Бонки; |
-Минта?а?ои махсуси и?тисоди |
|
-Минта?а?ои озоди гумруки; |
-Офшори; |
Просмотр: 2127
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved