Дата: 2016-04-29
1. ?онуният?ои баву?удоии сармояи инсон? ва самаранокии
мабла?гузории он.
2. Муайяннамоии ми?дор? ва сифатии захира?ои ме?нат? ва таъсири
прогресси илмию техник? ба он?о.
3. Консепсияи шу?ли а?ол?. Сабаб?о ва намуд?ои бекор?. ?онуни
А. Оукен.
4. О?ибат?ои и?тимоию и?тисодии бекор? дар ?амъият.
5. Бозори ме?нат, вазифа?о ва омил?ои баву?удоии он.
6. Хусусият?ои ?оси бозори ме?нат дар ?Т.
1. ?онуният?ои баву?удоии сармояи инсон? ва самаранокии
мабла?гузории он.
Дар замони муосир сармояи инсон? яке аз омил?ои му?ими рушди и?тисод? ба ?исоб меравад. Мувофи?и тад?и?от?ои и?тисодчиёни Бонки ?а?он?, ки омил?ои рушди и?тисодии 192 кишвари дунёро та?лил намудаанд, дар кишвар?ои ба и?тисоди бозоригузаранда (кишвар?ои соби? шўрав?) 16 фоизи рушди и?тисод? аз ?исоби сармояи ?исмон? (та??изот, бино ва дигар инфраструктура?ои исте?сол?), 20 фоиз аз ?исоби сармояи таби? (замин, кандани?ои фоиданок ва дигар сарват?ои таби?) ва 64 фоизи бо?имонда аз ?исоби сармояи инсон? таъмин карда мешавад. Дар кишвар?ои мутара??? бошад, то 40 фоизи ма?сулоти ?амъият? ба самараи системаи маориф вобаста мебошад. Назарияи сармояи инсон? дар нимаи дуюми асри ХХ аз ?ониби намояндагони мактаби неоклассик? Г. Беккер ва Т. Шултс пешни?од шудааст. Маф?уми «сармояи инсон?» дар доираи ин назария бо шакл?ои гуногун шар? дода шудааст. Баъзе аз намояндагони ин мактаб онро ма?мўи ?обилият?о, донишу ма?орати инсон ва баъзе аз он?о онро мабла?гузор? барои гирифтани маълумот ва баланд бардоштани савияи донишу ма?орат шар? додаанд. Дар шакли пуррааш маф?уми сармояи инсон? дар назарияи и?тисоди муосир чунин шар? дода мешавад.
Сармояи инсон? ма?мўи дониш, малакаю ма?орат, ?обилият ва саломатии инсонро меноманд. Ма?мўи дониш, малакаю ма?орат, ?обилият ва саломатии инсон барои он сармоя номида мешаванд, ки он?о сарчашмаи гирифтани фоида ва таъмини талабот?ои оянда мебошанд. Бо дарназардошти ин унсур?ои таркибиаш, шакл?ои зерини сармояи инсониро аз ?амдигар фар? мекунанд: сармояи маърифат?, сармояи мадан? ва сармояи тандуруст?.
Сармояи инсон? дар му?оиса ба дигар шакл?ои сармоя (сармояи таби?, сармояи ?исмон? ва сармояи молияв?) дорои хусусият?ои зерин мебошад:
?ташкили сармояи инсон? аз худи одамон ва ?омеа сарфи муайяни харо?от?ои пулию моддиро та?озо менамояд;
?сармояи инсон? хусусияти андўхт (?амъ) шуданро дорад;
?сармояи инсон? мисли сармояи ?исмон? хўрда шуда, мабла?и муайянро барои исте?лок та?озо менамояд;
?сармояи инсон? аз худи инсон, яъне со?иби он ?удо буда наметавонад;
?новобаста аз сарчашма?ои ташкилии он (давлат?, оилав?, хусус? ва ?.) сармояи инсониро тан?о со?ибаш идора менамояд.
Бо дарназардошти хусусияти таъсири сармояи инсон? ба некўа?волии омма ду шакли сармояи инсониро аз ?амдигар фар?
мекунанд;
1.Сармояи инсонии истеъмол?, ки ба э?одкорию дониши инсон вобаста буда, манфиат?ои истеъмолии ?амъиятии хизмат?ои ало?идаро баланд мебардорад. Масалан, дониш?ои нави му?андисе, ки шакли нави самараноки хизматрасонии на?лиёти ?амъиятиро пешни?од ва амал? менамояд.
2.Сармояи инсонии исте?сол? э?одкорию дониши нав барои исте?соли хизмат?ои наве, ки истеъмолашон манфиат?ои исте?солии ?амъиятиро афзун менамояд. Масалан, кашфи технологияи нав, ба ву?уд овардани воситаи нави исте?солот ва ?. Ин шакли сармояи инсон?, пеш аз ?ама ба фаъолияти маърифатию илмии инсон вобаста аст, ки нати?а?ои онро дар исте?солот истифода менамоянд.
Дар назарияи и?тисод се шакли мабла?гузориро ба сармояи инсон? аз ?амдигар ?удо менамоянд:
1.харо?от?о барои та?силот, аз ?умла та?силоти расмию ?айрирасм?, миёна, миёнаи махсус ва ол?, инчунин харо?от?о барои такмили ихтисос;
2.харо?от?о дар со?аи тандуруст?. Аз ?умла харо?от?о барои пешгирии касали?ои ало?ида, хизматрасонии тибб? ва
бе?тар намудани ма?алли зист;
3.харо?от?о барои зуд?аракат шудани ?увваи кор?, ки дар нати?аи он коргарон бештар ме?о?анд дар ?ой?ои кори ?осилнокиашон баланд фаъолият намоянд. Масалан, харо?от?о барои кўчиш ва ?усту?ўи кори нав.
Мабла?гузор? ба сармояи инсон? дорои хусусият?ои ?ос буда аз дигар шакл?ои мабла?гузор? бо ин хусусият?ояш фар? мекунад:
?самара аз мабла?гузор? ба сармояи инсон? аз давраи зиндагонии со?ибаш, хусусан аз давраи ?обилияти ме?нат? доштанаш вобаста аст;
?вобаста ба андўхташ (?амъ шудан) даромаднокии сармояи инсон? афзун мешавад. Аммо ин афзуншав? то ба ан?ом расидани давраи ?обилияти ме?натии инсон давом намуда, баъди ба ан?ом расидани он, кам мешавад;
?на ?амаи харо?от?о ба омили инсон? ?амчун мабла?гузор? ба сармояи инсон? дониста мешаванд. Масалан, афзун намудани дониш?ои ?инояткорон, зеро ки ин гуна дониш?о барои ?омеа хавф дошта, фоидаи ?амъиятиро афзун наменамоянд;
?Мабла?гузор? ба сармояи инсон? аз хусусият?ои милл?, анъана ва маданияти одамон вобастагии калон дорад.
Сарчашма?ои асосии мабла?гузор? ба сармояи инсон? бу?аи давлат?, фонд?ои ?амъият?, даромади фирма?ои хусусию давлат? ва даромади оила?о ё фард?ои ало?ида мебошанд.
3.Консепсияи шу?ли а?ол?. Сабаб?о ва намуд?ои бекор?. ?онуни
А. Оукен.
Яке аз ма?сад?ои асосии танзими макрои?тисод? таъмин намудани шу?ли пурра мебошад. Дар зери маф?уми шу?л шумораи а?олии ?обили ме?нат фа?мида мешавад, ки бо ?ои кор таъмин мебошанд.
Он ?исми а?олии ?обили ме?нат, ки мува??атан ?ои кор надоранд ва дар ?усту?ўи коранд, бекоронмебошанд. Бекор? ?одисаи объектив? мебошад ва дар ?ама гуна низоми и?тисод? ?ой дорад. Ба объектив? будани бекор? ?олат?ои зерин сабабгор мебошанд:
?кўчиши а?ол?, яъне одамон пайваста аз як мавзеъ ба мавзеи дигар, ё аз як ?ои кор ба ?ои кори дигар ?аракат мекунанд, бинобар ?амин, ?амаи он?о ба кори доим? шу?л варзида наметавонанд;
?та?йироти технолог? дар исте?солот, ки боиси дигаргун шудани та?озо ба ?увваи кор? мегардад.
?осили ?амъи шумораи шу?лдоштагон (Е) ва бекорон (U) захира?ои ме?нат? ё ин ки ?увваи кор? (L)номида мешавад.
Е + U=L
Вобаста ба сабаб?ои пайдоишаш шакл?ои зерини бекориро аз ?амдигар фар? мекунанд:
1. бекории фриксион? — бекорие, ки дар нати?аи ?аракати ?увваи кор? ба ву?уд омадааст. Ба чунин гурў?и бекорон он?ое дохил мешаванд, ки бо сабаби паст будани музди кор мува??атан бекоранд, ё он?ое, ки бо иллати иваз кардани ?ои зист мува??атан ?ои кор надоранд ва ?айра. Бекории фриксиониро бекории ихтиёр? низ меноманд.
2.бекории таркиб? бекорие, ки дар нати?аи дигаргуншавии сохтори идоракунии исте?солот ё ин ки дар нати?аи та?йироти технолог? дар исте?солот ба ву?уд омадааст. Ба ин шакли бекорон он?ое дохил мешаванд, ки ихтисосашон ба та?йироти технолог? ё идоракунии исте?солот мувофи?ат накардааст ва мува??атан ма?бур шудаанд, корро тарк кунанд.
3.бекории давр? бекорие, ки дар нати?аи пастшавии сат?и исте?солот ба ву?уд омадааст. Ба ин шакли бекорон он?ое дохил мешаванд, ки дар нати?аи муфлисшавии кор?она?о ё паст шудани сат?и исте?солот мува??атан бекор мондаанд.
Бекории фриксион? ва бекории таркибиро пешгир? намудан ?айриимкон аст, бинобар ?амин шу?ли а?ол? дар сурати ?ой доштани он?о шу?ли пурра номида мешавад.
Шу?ли пурра гуфта, чунин ?олатеро дар бозори ?увваи кор? меноманд, ки дар он бекории давр? ву?уд надорад. Аз ?амин ?и?ат маф?уми шу?ли пурра 100% ?ои кор доштани а?олии ?обили ме?нат, ё ин ки умуман, ву?уд надоштани бекориро ифода намекунад.
Дар бозори ме?нат шу?ли а?ол? аз рўи нишонди?андаи дара?аи бекор? (KU) ба?о дода мешавад, ки он муносибати шумораи бекоронро (U) ба шумораи ?увваи кор? (L) (бо фоиз) ифода мекунад.
Дара?аи бекор? ?ангоми мав?уд будани шу?ли пурра «дара?аи табии бекор?» ва ?ангоми мав?уд будани бекориидавр?, «дара?аи ?а?и?ии бекор?» номида мешавад.
Дар илми назарияи и?тисод? барои нишон додани нати?аи таъсири бекор? ба сат?и исте?солот ?онуни Оукенро истифода мебаранд. Мувофи?и ин ?онун агар дара?аи ?а?и?ии бекор? аз дара?аи табиии бекор? ба ми?дори 1% зиёд шавад, пас, ?а?ми МММ то 2,5% кам мешавад.
4. О?ибат?ои и?тимоию и?тисодии бекор? дар ?амъият.
Ба о?ибат?ои и?тимоии бекор? ин?о дохил мешаванд:
1.Коркунони бекормонда дара?аи тахассуси худро аз даст меди?анд;
2.Вазъи ?исмонию психологии коргар бад шуда, ин ?олат ба паст шудани сифати ?увваи кор? оварда мерасонад.
3.Ба афзоиши ?инояткор?, май?ораг? ва нашъаманд? сабаб шуда метавонад.
Бекор? дар ?атори масъала?ои и?тимо? як ?атор масъала?ои и?тисодиро низ ба миён меорад. Аз ?умла ?ангоми афзоиши бекор? ?а?ми та?озо, пасандоз, мабла?гузор? ва ма?мўи арза кам мешаванд.
Усул?ои асосии мубориза ба му?обили бекор? ин?о мебошанд:
1.Баланд бардоштани музди кори коркунони ихтисос?ои камёб;
2.Такмили ихтисоси коргарон аз ?исоби фирма?ои калон, ё ин ки аз ?исоби давлат;
3.Ташкил намудани кор?ои ?амъият? аз ?исоби бу?аи давлат;
4.Ташкил ва амал? намудани барнома?ои ма?садноки таъмин бо ?ои кор;
5.Васеъ намудани низоми ахборот? оид ба бозори ?увваи кор? (ташкили биржаи ме?нат?, ярмаркаи ?ой?ои кори ?ол? ва ?айра).
Ма?дудияти синну сол дар шинохт (эътироф)-и ?увваи кор?. Масалан, ?адди ни?оии ба ?увваи кор? дохил шуданро аз 16 ба 18-сола бурдан ё ин ки синни нафа?аро аз 60 то 58-сола поён фаровардан.
Просмотр: 5074
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved