Дата: 2016-02-25
Бозори пул дар маънои васеъ ин механизми и?тисодиест, ки ало?амандии байни харидорону фурўшандагони мабла??ои молиявиро (пул ва ?о?аз?ои ?имматнок) таъмин менамояд. Дар бозори пул ба сифати субъект?ои бозор, давлат (дар шахсияти бонки марказ?), бонк?ои ти?орат?, институт?ои махсусгардонидашудаи ?арз? ва ширкат?ои миёнарав (ширкат?ои брокерию диллер?) баромад менамоянд. Бозор пул мисли дигар бозор?о дорои арза ва та?озои ба худ махсус мебошад. Арзаи пул ин ми?дори пул ё ма?мўи ?амаи восита?ои пулист, ки дар шакли на?д? ва ?айрина?д? ву?уд доранд ва гардиши молу хизмат?оро дар и?тисоди милл? таъмин менамоянд. Дар му?оиса бо дигар бозор?о дар бозори пул, арза аз омил?ои нарх? (фоизи ?арз) ва та?озо вобаста нест.
?а?ми арзаи пул ба бузургии агрегати охирони пул? LM баробар буда, ?а?ми ми?дори пули барои муомилот зарурро ифода менамояд. Ба арза дар бозори пул сиёсати монетарии (пулию ?арз?) давлат ва амалиёт?ои фаъоли бонк?ои ти?орат? таъсир мерасонанд. Бояд ?айд намуд, ки ин омил?о бо ?амдигар зич ало?аманд буда якдигарро пурра мекунанд. Дар доираи сиёсати монетар? давлат меъёри захира?ои ?атмиро барои бонк?ои ти?орат? муайян менамояд. Захира?ои ?атм? ин як фоизи муайяни даромади бонк?ои ти?оратист, ки дар бонки марказ? ниго? дошта мешавад ва ин кор аслан барои паст кардани хавфи пардохт накардани ў?дадори?ои бонк?ои ти?орат? сурат мегирад. Агар меъёри захира?ои ?атм? (r) баланд бардошта шавад, пас ?а?ми захира?ои ?арзии бонк?ои ти?орат? низ кам шуда ?а?ми арзаи пул низ кам мешавад ва баръакс.
Ба амалиёти фаъоли бонк?, ба мизо?он пешни?од намудани ?арзро мефа?манд, ки бонк бар ивазаш фоизи муайян мегирад. Ин амалиёт?о ба ми?дори пули дар муомилотбуда таъсир мерасонанд ва ин таъсир тавассути назарияи фузунсози пул? шар? дода мешавад.
Фузунсози пул? дар маънои васеаш афзоиши ми?дори пулро дар нати?аи ?аракати пул аз як бонки ти?орат? ба дигараш инъикос мекунад. Дар маънои ма?дудаш фузунсози пул? ин коэфисиентест, ки нишон меди?ад, ки ми?дори пули дар муомилотбуда (?а?ми арзаи пул), дар сурати зиёд (кам) шудани манбаи пул? ба як во?ид, ба кадом ми?дор зиёд (кам) мешавад. Яъне як во?иди пулие, ки бонк?ои ти?орат? дар амалиёти фаъолашон истифода мебаранд, ба ч? ми?дор ?а?ми арзаи пулро зиёд мекунанд, аз ?амин ?и?ат онро фузунсози бонк? низ меноманд.
Манбаи пул? ё ин ки «захираи зиёдат?» (Е) гуфта ми?дори пулеро меноманд, ки дар асоси он бонки ти?орат? амалиёти фаъоли худро ан?ом меди?ад, ки он боиси афзоиши ми?дори пул дар муомилот (МS) мегардад.
Фузунсози пул? тавассути формулаи зерин муайян карда мешавад:
дар ин ?о: r - меъёри захира?ои ?атм?.
Афзоиши ми?дори пулро дар муомилот дар мисоли зерин низ мушо?ида намудан мумкин аст. Масалан, агар Бонки марказ? меъёри захира?ои ?атмиро (r) ба ми?дори 10% муайян намуда бошад ва со?ибкори А дар То?иксодиротбонк пул?ои озоди худро ба ми?дори 10000 сомон? (да? ?азор сомон? - МS1) пасандоз намояд, пас бонки номбурда аз ин ми?дор 1000 (?азор) сомониашро ба бонки марказ? ?амчун захираи ?атм? гузаронида, бо?имондаашро (9000=10000-1000) дар амалиёти фаъолаш истифода мекунад. Яъне бонки То?иксодиротбонк 9000 (нў? ?азор) сомониро ба со?ибкори Б бо нархи 5% ?арз меди?ад ва ми?дори пул дар муомилот (МS) пас чунин муайян карда мешавад:
Е1= МS (1-Rr);
Rr = ; ки дар ин ?о коэфисиенти меъёри захира?ои ?атм?;
Е1= МS1 (1-Rr) =10000 (1-0,1)=9000
Со?ибкори Б ?арзро аз То?иксодиротбонк гирифта аз со?ибкор С мол мехарад ва со?ибкор С ин даромадашро дар сурат?исобаш, ки дар бонки Агроинвестбонк аст мегузорад. Дар навбати худ Агроинвестбонк аз ин мабла? 10 фоизашро ?амчун захираи ?атм? ба бонки марказ? пардохт намуда, бо?имондаашро (8100 сомон?) ба со?ибкори М бо шарти пардохти 6 % ?арз меди?ад. Яъне;
Е2= Е1 (1-Rr);
Rr= ; ки дар ин ?о коэфисенти меъёри захира?ои ?атм?;
Е2=Е1 (1-Rr) =9000 (1-0,1)=8100
Со?ибкори М бошад ин мабла?ро гирифта аз со?ибкори Д мол мехарад, ки ў низ мабла?и даромадкардаашро дар сурат?исобаш дар бонки Ориёнбонк ниго? медорад. Аз ин мабла? (8100 сомон?) Ориёнбонк 10 фоизашро ?амчун мабла?и захираи ?атм? ба бонки марказ? пардохт намуда, бо?имондаашро барои ан?ом додани амалиёт?ои фаъолаш истифода менамояд. Пас ми?дори пул дар муомилот чунин ?исоб карда мешавад:
Е3= Е2 (1-Rr);
Rr= ; ки дар ин ?о коэфисенти меъёри захира?ои ?атм?;
Е3=Е2 (1-Rr) =8100 (1-0,1)=7290
Дар мисоли мо:
м = () 100%= () 100%=10
Коэфисенти фузунсоз дар мисоли мо нишон меди?ад, ки ?ар як сомонии афзоиши захира?ои ?атм? боиси афзоиши депозит?ои бонк? ба ми?дори 9 (нў?) сомон мегардад. Албатта бонк?ои ти?орат? низ тавассути амалиёт?ои фаъолашон беохир наметавонанд ми?дори пулро дар муомилот зиёд намоянд. Барои муайян намудани ?удуд?ои афзоиши ми?дори пул дар муомилот (МS), ё ин ки афзоиши ?а?ми арзаи пул аз формула?ои зерин истифода карда мешавад:
МS= Е1 м, ё ин ки МS=
Пас: МS= Е1 м= 9000 10=90000 сомон?
МS= = =90000 сомон?
Дар мисоли мо ми?дори пул дар муомилот (МS) ба 90000 сомон? баробар аст ва ин маънои онро дорад, ки дар сурати 10% будани меъёри захира?ои ?атм?, амонати ?абл? (10000 сомон?) тавассути самараи фузунсози пул?, боиси афзоиши депозит?ои бонк? то 90000 сомон? шуда метавонад.
Дар амалияи ?амъият? бошад самараи фузунсоз метавонад мувофи?и мисоли мо таъсир надошта бошад, зеро ки манба?ои пул? ё захира?ои зиёдатии бонк?ои ти?орат? метавонанд барои дигар амалиёт?ои бонк? аз ?абили амалиёт?ои хазинадор? ва ?айра истифода шаванд. Бояд ?айд намуд, ки бузургии коэфисиенти фузунсоз (м) бо меъёри захира?ои ?атм? )r) мутаносиби чаппа мебошад. Масалан, агар меъёри захира?ои ?атм? )r) ба 20 % баробар бошад, пас коэфисенти фузунсоз (м) ба 5 баробар аст. Яъне:
Ба ?а?ми арзаи пул ба ?уз аз самараи фузунсози пул?, инчунин ?у?у?и монополии давлат ба назорати ми?дори пул низ таъсир мерасонад. Давлат дар ихтиёри худ се фишанги назорати мабла??ои пулиро дар сат?и макрои?тисод дорад:
Унсури дигари бозори пул ин та?озо ба пул мебошад. Та?озо ба пул аз вазифаи пул ?амчун воситаи муомилот ва ?амчун воситаи андўхти сармоя бармеояд. Аз ?амин ?и?ат та?озо ба пул тавассути бузургии восита?ои пулие муайян карда мешавад, ки онро субъект?ои и?тисод? ниго? медоранд. Дар назарияи и?тисод консепсия?ои неоклассик? (монетар?) ва кейнсионии та?озои пулро аз ?амдигар фар? мекунанд. Мувофи?и консепсияи неоклассик? (монетар?) та?озо ба пул (МD) ин функсия аз даромади номинал? (PY) мебошад ва арзаи пул аз та?озои пул вобаста нест, яъне МD= kPY;
?онибдорони консепсияи кейнсион? бошанд се шакли та?озои пулро аз ?амдигар ?удо мекунанд:
?а?ми (бузургии) та?озо ба пул аз таъсири омил?ои зерин вобаста мебошад:
Шарти асосии ?ой доштани мувозинат дар бозори пул дара?аи фоизи ?арзи мувозинат? мебошад. Дара?аи фоизи ?арзи мувозинат? ин нархи мувозинатиест барои истифодаи пул, ки аз мувозинати арзаю та?озо ба ву?уд омадааст. Мувозинат дар бозори пул дар шакли график? чунин тасвир карда мешавад:
На?шаи 10. Графики мувозинат дар бозори пул.
Дар ин ?о арзаи пул (??Sm) аз фоизи ?арз вобаста нест ва онро тан?о давлат метавонад каму зиёд намояд. Та?озо ба пул (Dm) бошад аз дара?аи фоизи ?арз вобаста аст. Агар та?озо зиёд шавад (Dm1) пас ну?таи мувозинат? низ ?ояшро иваз намуда дара?аи фоизи ?арз баланд мешавад. Дар сурати паст шудани та?озо (Dm2) дара?аи фоизи ?арз кам мешавад. Мувозинат дар бозори пул дар нати?аи таъсири омил?о ба та?озо ва арзаи пул ба ву?уд меояд.
Просмотр: 2603
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved