Дата: 2016-02-25
Маф?уми «и?тисоди милл?» яке аз фа?миш?ои марказии макрои?тисод ба ?исоб меравад. Ин маф?умро бори аввал олими амрико? Василий Леонтьев ?амчун низоми худтанзимшаванда, ки аз фаъолият?ои гуногуни ба ?амдигар ало?аманд таркиб ёфтааст, истифода карда буд.
И?тисоди милл? - ин низоми таърихан баву?удомадаи такрористе?соли ?амъият?, ё ин ки ма?мўи со?а?ою шакл?ои исте?солоти ба ?амдигар ало?амандро меноманд, ки тамоми шакл?ои ме?нати ?амьиятиро фаро гирифтааст.
Асоси и?тисоди миллиро корхона?о, фирма?о, ташкилот?о, хо?аги?ои хонаг? ва дигар субъект?ои хо?агидор? ташкил меди?анд, ки он?о дар низоми та?симоти ?амъиятии ме?нат вазифа?ои гуногунро и?ро мекунанд.
И?тисоди милл? аз со?аи исте?сол? ва со?аи ?айриисте?сол? иборат аст.
Со?аи исте?сол? - ин ма?мўи со?а?ои тавлидкунандаи ма?сулоти ?амъият? мебошад. Асосан ба ин со?а саноат, хо?агии ?ишло?у савдо, на?лиёт ва дигар со?а?ои тавлидкунандаи мол дохил мешаванд.
Со?аи исте?сол? дар навбати худ ба исте?олоти модд? ва исте?солоти ?айримодд? ?удо мешавад:
Исте?солоти модд? - исте?солотест, ки дар он восита?ои исте?солот ва предмет?ои истеьмол? исте?сол карда мешаванд. Дар назарияи и?тисод? исте?солоти моддиро ба исте?соли восита?ои исте?солот (со?аи I) ва исте?соли чиз?ои истеъмол? (со?аи II) низ ?удо мекунанд. Агар сухан дар бораи саноат равад он?оро гурў?и А ва гурў?и Б меноманд.
Исте?солоти ?айримодд? аз исте?солоти модд? бо ма?сулоти худ, ки шакли ?айримоддиро дорад, фар? мекунад. Ба исте?солоти ?айримодд? со?а?ои илм, санъат, маданият, маориф, тандуруст? ва ?айра дохил мешаванд.
Со?аи ?айриисте?сол? - со?ае мебошад, ки ма?сулот исте?сол накарда, балки дар та?симоти он ширкат меварзад. Ба со?аи ?айриисте?сол? со?а?ои мудофиа, ?ифзи ?у?у?, муассиса?ои дин? ва дигар ташкилот?ои ?амъият? дохил мешаванд.
Дар назарияи и?тисод? таркиби исте?сол?, таркиби и?тимо?, таркиби со?ав? ва таркиби минта?авии и?тисоди миллиро аз ?амдигар фар? мекунанд.
Таркиби исте?сол? - та?сими исте?солкунандагони миллиро ба субъект?ои и?тисодии асос? инъикос мекунад. Аслан се гурў?и исте?солкунандагони асосиро аз ?амдигар фар? мекунанд: хо?аги?ои хонаг?, фирма?о ва давлат.
Таркиби и?тимоии и?тисоди милл? та?симоти онро мувофи?и шакл?ои моликият ифода мекунад. Ба таркиби и?тимо? со?аи (сектори) давлат?, со?аи коллектив?, со?аи хусус?, со?аи шахс? ва со?аи омехта дохил мешаванд. Таркиби и?тимо? ?ангоми та?лили и?тисоди милл? на?ши му?им мебозад ва ба инкишофи ин со?а?о асосан мувофи?и ?иссаи он?о ба ма?мўи ма?сулоти дохил? ё даромади милл? ба?о меди?анд. Масалан, соли 2005 дар ?ум?урии То?икистон ?иссаи со?аи и?тисод нисбати ма?мўи ма?сулоти дохил? (ММД) чунин буд: исте?соли мол?о – 48,9%, хизматрасон? – 39,6% ва андоз?о – 11,5%.
Таркиби со?авии и?тисоди милл? та?сими онро бо со?а?ои гуногуни вазифаи ягонаи и?тимо?-и?тисодиро и?рокунанда ифода менамояд. Ба таркиби со?авии и?тисоди милл? со?а?ои саноат, хо?агии ?ишло?, илм, сохтмон ва дигар со?а?оро дохил мекунанд, ки ?ар яке он?о аз зерсо?а?о иборат мебошанд.
Таркиби минта?авии и?тисоди милл? мувофи?и ?ойгир шудани ?увва?ои исте?солкунандаи милл? дар кишвар муайян карда мешавад. Асосан ба таркиби минта?ав? но?ия?ои и?тисодиро дохил мекунанд. Масалан дар ?ум?урии То?икистон но?ия?ои шимол?, но?ия?ои ?ануб?, но?ия?ои марказ? (тобеъи марказ) ва но?ия?ои Бадахшони Кў?иро аз ?амдигар ?удо намудан мумкин аст.
Ма?сад?ои асосии ?амагуна и?тисоди милл? ин?о мебошанд:
Таносуб?ои и?тисоди милл? ва таъмини мувозинати он?о яке аз масъала?ои асосии макрои?тисод ба ?исоб мераванд.
Таносуб?он и?тисоди милл? гуфта муносибати ми?дории байни ?исмат?о ва со?а?ои гуногуни исте?солоти ?амъият?, инчунин муносибати байни со?а?ои гуногуни и?тисоди миллиро меноманд.
Таносуб?ои и?тисодиро таносуб?ои макроиктисод? низ меноманд, ки вобаста ба ?ар як низоми и?тисод? хусусияти ташкилшавии худро доранд. Масалан, дар шароити и?тисоди бозор? он?о дар асоси ?онун?ои бозор ташкил карда мешаванд.
Низоми таносуб?ои макрои?тисод? аз ?исм?ои зерин иборат аст:
1) Таносуб?ои умумии?тисод?, яьне таносуб?о байни со?а?ои калонтарини и?тисоди милл?. Масалан, дар байни исте?солоту истеъмолот, дар байни истеъмолот ва пасандоз, дар байни со?а?ои исте?солоти модд? ва ?айримодд?.
2) Таносуб?ои байнисо?ав?, яъне дар байни со?а?ои и?тисоди милл?. Масалан, дар байни саноат ва хо?агии ?ишло?.
3) Таносуби дохилисо?ав?, яъне байни намуд?ои исте?солоти дохили со?а?о. Масалан, байни трактор ва комбайн?о дар хо?агии ?ишло? ва ?айра.
4) Таносуб?ои минта?ав?, яъне таносуб?ои умумии?тисод?, со?ав? ва дохилисо?ав? дар ?удуди минта?а?ои ало?ида.
5) Таносуб?ои байнидавлат?, яъне таносуб байни давлат?о дар асоси та?симоти байналхал?ии ме?нат.
Таносуб?ои макрои?тисодиро инчунин вобаста ба шакли инъикосшавиашон ба таносуб?ои ашё?-натурав?, таносуб?ои арзиш? ва таносуб?ои та?симоти захира?ои ме?нат? ?удо мекунанд.
Таносуб?ои ашё?-натурав? муносибати байни исте?сол ва истеъмоли молу хизмат?ои ало?идаро инъикос мекунад. Масалан, байни исте?сол ва истеъмоли рав?ани растан? ва ?айра. Таносуб?ои мазкур дар асоси тавозуни модд? та?лил карда мешаванд.
Таносуб?ои арзиш? муносибати байни унсур?ои ало?идаи ма?мўи ма?сулоти миллиро инъикос мекунанд. Масалан, даромади байни корхона?о, байни давлат?о, байни гурў??ои а?ол? ва ?айра.
Таносуб?ои та?симоти захира?ои ме?нат? муносибати байни захира?ои ме?натии со?а?ои исте?солот ё минта?а?ои ало?идаро инъикос мекунанд. Масалан, таносуби байни захира?ои ме?натии ша?ру де?от ва ?айра.
Мувофи?и а?идаи бештари и?тисодшиносон таносуб?ои асосии и?тисоди милл? ин таносуб байни со?аи I (исте?соли восита?ои исте?солот) ва со?аи II (исте?соли чиз?ои истеъмол?), инчунин таносуб байни фонди истеъмол ва фонди мабла?гузор? мебошанд, зеро ки аз ин таносуб?о суръати афзоиши такрористе?соли ?амъият? вобастагии бештар дорад. Азбаски таносубият (мувофи?ат) байни таносуб?о устувор нест бинобар ?амин мувозинати и?тисоди милл? низ устувор буда наметавонад. Сабаби ?ой доштани чунин ?олат дар он аст, ки дар зери таъсири прогрессии илмию техник? ва истеъмолоти умум? таносуб?о низ та?ир меёбанд.
Просмотр: 3841
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved