Дата: 2016-02-25
На?ша:
1.Сохтори (структураи ) минта?анокии баландии кишвар?ои к??? дар арз?о в регион?ои минта?а?ои гуногун.
2. Минта?анокии системаи к???о.
1.Сохтори (структураи ) минта?анокии баландии кишвар?ои к??? дар арз?о в регион?ои минта?а?ои гуногун.
Агар ба хусусият?ои та?симоти баланд? ?амоа?оро дида набароем, тавсифи биом?ои хушк? пурра намешавад. Фарши растани?о ва нуфуси ?айвон?ои к?? бо тащирёбии минта?а?о аз домана то ?уллаи ? ё то худи ?удуди болои мав?удии ?аёт меёбад. ?амдигарро ивазкунии растани?о ?айвонот дар к???о тасма (дар ?амвор? минта?а) меноманд. Одатан дар бораи минта?а?ои баланд? сухан меронанд, баъзан минта?а?ои амуд?. Ч? тавре, ки К.В. Станюкович нишон меди?ад, дар зери минта?анокии растани?о мо па?ншав? зиёд ё ками яхелаи уфу?? растани?оро дар к???о, ки аз як ё як чанд типии растани?о табии ?амдигарро ивазкунанда ташкил ёфтааст мефа?мем. Ин муайнкуниро пурра ба биотсенозу минта?аи биом, оробиом ?абул кардан мумкин аст. Байни минта?а?ои арз? ва минта?а?ои баланд? фар?и принсипиал? мав?уд. Ин фар?ият?о: васеии минта?аи арз? бо сад?о км.чен карда мешавад, васеии минта?а?ои баланд? са?о метр, баъзан км мерасад. Дар доираи ?ар як минта?а ?амоа?ои майдони калонро ишщол мекунад, дар баландт?ои к?? ин тавр не. Омил?ои муайянкунандаи хусусияти минта?анокии арз? ва минта?анокии баланд? гуногун аст. Дар ?амвор? ?амоа?ои экстраминта?ав? ва интраминта?ав? инкишоф меёбад. ?амин тавр дар к???о ?амоа?ои берунмнта?ав? ва байниминта?ав? риво? ёфтааст. Барои та?симоти ?амоа?ои гуногун характери ?инс?ои к??? а?амияти калон дорад, масалан растани?ои о?аксанг, гранит?о ва щ.?атъи фар? мекунад. Та?симоти ?амоа?о бо дара?аи калон азнишеб? ва экспозитсияи нишеби?о вобаста аст. Др нимкураи шимол? ?амоа?ои нишеби?ои ?ануб? гармихо? ва хушкихо? ?амоа?ои нишеби?ои шимоп?л? хунуки тобовар ва намихо? мебошанд. Одатан дар нишеби?о ?ануб? нисбат ба шимол? мнта?а?ои баланд? бо баланд? ?ой иваз мекунанд, бинобар ин ?ам ?удуди боло? ва ?ам поён? дар баланд? мехобад. Нишеб? ба та?симоти ?амоа?о, хусусан растани?о а?амият дорад, чунки гармшав? нишеби?о аз кун?и байни нишеб? ва шуои офтоб вобастааст. Дар кухуи мамлакатхои бо иклими нам минтакаи як болои экспозитсияи нишеби?о гуногун тавсиф меди?ад. (минта?а?ои бук(олаш) ё 140 ко? (ел?) дар Алп минта?а?ои ко?и баргрези даур Сибири Шар?? ). Дар к???ои мамлакат?ои бо и?лими хушк ё м?тадил нами минта?а?о ассимеитри ?ой мегиранд. Гуногун? минта?а?о мушо?ида мешавад. Масофае байни сар?ад?ои минта?а?ои баланд? гуногун аст. Ян?о вобаста аст аз сурати тащ?рёби шароити и?лим аз р?и баланд? . аз андозаи амплитудаи эколог? ?инс?ои растани?ои ?укумрон ( домина?о?) ,ки ?амоат?ои асос? минта?а?оро ?осил мекунад. Масалан дар Сибири Шар?? васеги минта?аи бешаи ко?и баргрез аз р?и амуд? 1000 -1500 м такил мекунад, васеги минта?аи бута?ои ?алщ?за (кед) ?амаг? 50-70м. Сар?ади минта?а?о базан уфу?и мешавад одатан ка?у -клеб вобаста аз нишеб?. Нуфуси ?айвон?о? баландк???о аз к???ои паст фар? мекунанд. К???ои паст аз ?амвор? кам фар? мекунад .Барои баландк???о хос аст: фишори пасти ?ово пасти ки барои ?айвон?о му?им аст фишори партисалии оксиген, паст радиатсияи офтоб хеле пурз?р бо фар?ияти ?атъи ?арорати шабонар?з . ?арорати баланди р?з ба гармшавии хок мусоидат мекунад. Умуман шароити мав?уди дар баланд к???о пессимал ва интиоби сахти ?инс?о мав?уд бинобор ин таркиби ?айвон?о яхела . Дар к???о ?инс?ои васепа?ншуда ва тангпа?ншударо во мех?ран. Бошанда?ои баландк???о ба тангшуда таалу? доранд.?инс?ои васепа?ншуда-эврибионт,эврифак.Аз бем??радорон канаи ях м??радорон к??? бузи к??? дар Амеркаи ?ануби ?инс?ои щизои шутури бе д?нг (лама) бо па?н шавии танг хос аст. Маълумоти камбащали фаунаи баландк??: Аз 240 ?инси моллюска?ои Тирол (Австрия) -80 ба минта?аи алп? дохил шавад, ба минта?аи нивал (хунук , барф?), ?амаг? 8 то. Дар Алпи Швейтсария дар бешаи с?занбарг 97 ?инси шапарак дар баландк?? 27 дар минта?аи субннивал 8 то ?аёт мебарад. Аз паранда?о мурщи мар?они к??и (улар) – бошанда?ои к???ои Кафказ, Осиёи Миёна, Осиёи Марказ? танг па?н шудааст.
Кабки тундра дар Олтой ва Саян аз 2500м поён ?аёт намебарад, дар Шимол дар тундраи ?амвор ?аёт мебарад. Растани?о ва ?айвоноти к??и? дар Алп шиддатнок ом?хта шуданд, бинобар ин ном?ои он?о аз ин ?о бармеояд, алп?, субалп?.
К.Тролл профили амудии тащирёбии минта?а?ои к??? аз Арктика то Антарктида сохтааст. Ба фикри ? ин схема хусусияти минта?а?ои баландиро инъикос мекунад. Дар профил нишондода шудааст, ки хати барф дар 80°а.ш дар сат?и ба?р ?ой гирифтааст. Тадри?ан болошуда дар 30°а.ш ба 6000м мерасад, баъд несшуда дар экватор 5000-4800м мерасад, баъд боз баланд шуда дар 25°а.? ба 6000м мерасад баъд о?иста паст шуда дар мобайни 60ва 70°а.? то сат?и ба?р паст мефарояд. Сабаби гуногунии типи минта?а?о дар навбати аввал бо хусусият?ои бо шароити и?лим вобаста аст.
2. Минта?анокии системаи к???о. Минта?анок? дар системаи к???ои минта?а?ои м?ътадили нимкураи ?ануб? ба тропика?ои нимкураи Шимол? монанд аст. Ин бо зиёд будани нами ?аво дар нимкураи ?ануб? вобастаст. Дар регион?ои хушк фар? мекунад. Дар Ба?римиёназамини хушк ?атор минта?а?ои ?амава?т нам мав?уд аст.
Барои зерминта?аи тайгаи шимол? Авруосиё ивазёбии чунин минта?а?о мав?уд: 1.Минта?а?ои бешаг?, ко?и-санавбар?,(соснов?й - берёзов?й) 2.минта?аи ка?бешаи т?с? 3. Минта?аи т?сии ё ?алщ?заг? 4. Минта?аи тундраи к??? 5.минта?аи даштии сангин .
Дар Осиё чунин минта?а?о хос аст – ч?л, бешач?л, беша, субалп? ва алп?. Дар Осиёи Миёна ва Ба?римиёназамин вобаста аз хушк? ё нам? шароит гуногун аст. Мисоли минта?анокиии к???ои субтропик? ва тропик? ?имолой шуда метавонад. Барои к??ии субтропик? дарахт, баъд бута, баъд боло майдабуттаг? хос аст. Сар?ади поении мав?удии давраи хунук дар ?имолой аз баланд? 1800- 2000м мегузарад. Дар ?амин баланди?о ?инс?ои с?занбарг пайдо мешавад, аз баландии 3000- 3800м беша?ои тоза с?занбарг- сарв(пихта), ко? (ел?) мав?уд аст. Дар минта?а?ои алп? ва субалп? ?амоа?ои алаф болиштак дар баландии 5000 вомех?рад. Хати барф дар баланди 5700м аз он баландтар мехобад. Дар Анд? тропик? – ва экваториал?- то 1000м баланд? бешаи тропики нам аз он баландтар дарахт?ои с?занбарг бамбук ва папоритник?ои дарахт монанд зиёд мешавад. Дар баландии 2000- 3000м, то 3800м – нефелогилей?о (беша?ои тропики туман) риво? ёфтааст, ки хеле ба худ хос аст. Он?о хеле паст. Эмер?ент?о нест. Баландии шох?о як хел. Дар ин к???о гули печон ва эпифит?о хеле зиёд аст.
Аз баланди?ои 3000-3800 то 4500м ?амоаи ба худ хос мав?уд аст, ки дар Анд парамос ном дорад. Обу ?аво сард ва хеле ноустувор шамоли хунук бо борон, баъзан бо барф дар давоми ?амаи сол шуданаш мумкин аст. Ба он?о растани?ои аз оилаи мураккабгулон хос аст, рангашо хокистар?- б?р х?шадорон ?ам мав?уд. Дар Анди марказ? (Перу) се минта?аро фар? мекунанд: Минта?аи поёнии Серра. Ин саваннаи камбащал, дар давраи сабз. Дар баландии~4000м бо пуно иваз меёбад. Пунаи нормал, хушк ва ш ?р фар? мекунанд. Пунаи нормал дар давомнокии давраи хушк 4-7 мо? ми?дори боришот 400- 100мм дар як сол инкишоф меёбад, ?адаш паст баъзе аз он?о 4м ва 10м мерасад. Ин?о – круика, полевиса, астрагал, геран, бунафша (фиалка), нардсунбул(валерианка) ва щ.мебошанд.
Дар Пунаи хушк – давраи хушки зиёда аз 7 мо? давом мекунад, боришот аз 400мм кам, ?арорати минимал? то - 30°, б?рони сахт. Бутта?ои ?амешасабз аз оилаи мураккабгулон- гули хан?ар? (кактус), тола ?ащаз ва щайра хос аст. Ми?дори боришоти солона аз 100мм кам бошад пунаи ш?р вомех?рад. Растани?ои ?ариб нест- намоянда?ои ш?рзамин- ш?ра, триостренник, нитрофил ва щайра иборат аст. Дар Африка типи минта?а?о ба типии Андии марказии наздик ва дар нишеби?ои к???ои Климан?аро ва Кения мушо?ида мешавад.
Минта?аи баланд? дар минта?аи м?ътадили нимкураи ?ануб? аз Шимол? сахт фар? мекунад. Масалан дар ?азираи ?ануб? Зеландияи Нав беша?о аз олаши (бук) ?ануб? ва зеркарпус тамоман нест карда шудааст ва бо ?амоа?ои бегона, ки оварда шудааст, иваз ёфтааст. Баландтар дар минта?аи субалп? ва поёнтар аз алп? растани?о аз туссак?о иборат, ки баланди?ои 750- 1600м ишщол мекунанд. Боз баландтар (дар баландии ~1600м) туссак?о бо алп? боло иваз ёфта, дар ?итъа?ои сангин лиша?ник?ои буттаг? ва п?ст? инкишоф ёфтааст, дар ?ой?ои ?амвор аз ?инс?ои оилаи эпакриф?о, мураккабгулон, норичник?о, чатргулон, бурачник?о иборат аст.
Просмотр: 1827
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved