На?ша:

Сотсиометрия дар байни дигар усул?ои пурсиш мав?еи махсусро иш?ол мекунад. Ин метод барои муайян кардани дара?а ва тавсифи муоширати байнишахс? дар гур???ои хурд истифода мешавад. Методи сотсиометирия имкон меди?ад, ки динамикаи муносибат?ои дохилии  коллектив равшан карда шавад, ра?обати муносибат?ои  байни?амдигар? ани? гардад, гур??у зергур?х?о, мав?еъ?ои аъзоёни гур?? ва ?. му?аррар шавад.
Яке аз камбуди?ои методи сотсиометрия он аст, ки ба чунин савол?о ?авоб дода наметавонад: аз барои ч? ва чаро  интихоб А  мекуунад Б-ро; ки метод барои фар? кардани коллективи шаклгирифта аз гур??и диффуз?: (тасодуф?, номуташаккил) имконият намеди?ад. Нати?а?ои истифодаи методи сотсиометрия ба ?адвал - матритса, ки номи сотсиограммаро дорад ворид карда мешавад. Яке аз намуд?ои анкетагузаронии со?а?ои  мухолиф ном дорад, ки дар тад?и?от?ои зиёд истифода мешавад. Дар  тафовут аз анкета?ои му?аррар?, ки яке аз ду ?авобро («?а», «не») ва ё дар  ?олати ни?о? якчанд ?авобро («?а», «не», «намедонам») нисбати хусусият  ва объекти муайян дар бар мегирад, саволномаи  со?а?ои мухолиф имконияти  муайян намудани ?ам  сифат?ои муайян ва ?ам дара?и ифодашавии ои?оро меди?ад.  Методи со?а?ои мухолиф ба анкета боз ?ам табиати ахборот? меди?ад ва ба таври ами? сарфа?м рафтан ба мо?ияти ?одиса?ои ом?хташаванда мусоидат менамояд. Му?а??и? ?ангоми истифодаи ин метод одатан дар даст дорои ма?м?и сифатхои муайянни шахс мебошад, ки ифодашавии он?о аз р?и шкалаи 4-балла барои ?ар со?а (0,1,2,3) ба?о дода мешавад. Агар озмудашаванда чунин ?исобад, ки сифати додашуда ба дара?аи ол? хоси тавсифшаванда ва ё аъзои гур?? аст пас ба ? ба?ои максималии 3-балларо меди?ад. Му?обилмаънии ин сифат («босаховат?-хасис?») тиб?и дара?аи пешбинишудаи ифодашав? бо балли манф? ба?о дода мешавад. Со?аи дар асоси баходих? ба даст овардашуда коркарда омор? карда мешавад ва дар хамин асос ба хулоса омадан мумкин аст, ки то ч? андоза сифати фарди ба?ододашаванда бо тасаввурот?ои эталонии (намунав?) дар ин мухит мавчудбуда мувофи?ат мекунанд.
Методи тест. Тест - системаи вазифа?ое мебошад, ки имконияти чен кардани дарачаи тара??иёти хусусият?ои муайяни психологии шахсро меди?ад. Се со?аи асосии истифодаи тест вучуд дорад: а) маориф - бо сабаби  та?йир  ёфтанн  системаи  таълиму  тарбия   ч? дар  мактабхои тахсилоти ?амагон? ва ч? миёнаи махсусу ол?, дигаргун шудани шакл ва мазмуни барнома?ои таълим?; б) тайёрии касб? ва касбинтихобкун?; в) машварати психолог?. Тестгузарон? имконияти муайян намудани дара?аи актуалии тара??иёти доншиу махорат, тавсифдихандахои шахс? ва ?айраро дорад.
Рафти тест гузарониро ба се мархала чудо намудан мумкин аст: 1) интихоби тест (бо ма?сади тестгузарон? дара?аи са?е?? ва эътимоднокии тест муайян карда мешавад); 2) гузаронвдани он (бо дастур?ои тест муайян мегардад; 3) шар?и натича?о (бо системаи тахлил?ои назариявии предмети тестгузарон? муайян карда мешавад).
Вобаста аз савол?ое, ки ташхис ба он равона мешавад, тест?ои ташхиси а?л, тести ноилшав?, ?обилиятхои махсус, тест?ои ташхиси шахс, шав?у ?авас?о, ма?садгузори?о, арзиш?о, тест?ои ташхиси муносибат?ои байнишахсф, тестхои проектив? (тасвир?), ва ?айраро фар? мекунанд.
Масалан, тест?ои ташхиси а?л барои ошкор намудани имконият?ои а?лии шахс му?аррар карда шудааст. Тест?ои ташхиси ноилшав?, дара?аи азхудкунии дониш, ма?орат ва малакаро аз ?ониби озмудашаванда ани? менамоявд. Тестхои креатив? ?обилият?ои эчодаи шахсро меом?занду ба?о меди?анд. Тест?он ташхиси шав?у хавас?о дилбастагии шахсро ба ягон намуди фаъолият муайян менамоянд. Тест?ои ташхиси шахс он ва?т истифода мешаванд. ки заруртати чен намудани тараф?ои  гуногуни фардияти инсои (ма?садгузори?о, арзиш?о, муносибат?о, хусусият?ои эмотсионал?, байнишахс? ва маромхои шахс) ба миён ояд. Тесет?ои проектав? (тасвир?) ба тад?и?и яклухту томи шахс равона мешаванд ва шар?дихии психологии нати?а?ои тасвирро дар бар мегиранд. Тасвир?ои кашидаи шахс ?амчуи воситаи ?имояи психологии ? баромад мекунад ва дар он?о тасаввуроту таассурот?ои пешбардоштаи шахс инъикос меёбанд.
Дар баробари метод?ои дар боло зикршуда боз чунин усул?ои ?амъоварии маълумотро дар тад?и?от?ои и?лтимо?-психологиро истифода мебаранд: худба?оди??, рейтинг, му?оисаи чуфт?.
Худба?оди?? - ба?о додани шахс ба имконияту хусусиятхои худ ва мав?еи иш?олкардаааш дар байни дигар одамон мебошад. Худба?од? асоси шахсро ташкил меди?ад ва танзимгари рафтор ба ?исоб меравад. Аз худба?оди?? муносибати байни?амдигарии шахс бо атрофиён, тан?ид?, серталаб? ва муносибаташ ба муваффа?ияту нобарори?о вобаста аст. Худба?оди??   ба   самаранокии   фаъолияти   одам   таъсир   расонда, ба тара??иёти минбаъдаи шахсияти ? мусоидат мекунад. Худба?оди?? ба  дара?аи иддаои шахс, ки душвори?ои ма?садгузории ?ро ифода менамояд зич ало?аманд аст. Ин ?ама имконият меди?ад, ки шахс дара?аи боварии ?атъ? доштанашро ба худ муайян мекунад.
Рейтинг (муло?изарон?) - методи ченкунии психолог? буда, дар асоси муло?изарони?ои доварони сало?иятдор сурат мегирад. Рейтинг барои тартиб додани шкала?ои ба?оди?? ба тараф?ои гуногуни фаъолияти ме?нат?, ш??ратмандии одамони ало?ида, касбу ?унар?ои ояндадор ва ?айра ёр? мерасонад. Тавассути ин метод маълумот?ои зарур? дар бораи шахс аз одамони наздики ? ба даст оварда мешавад. Бартарии ин метод дар му?оиса бо мушо?идаи муста?им дар он аст, ки ва?ти камро талаб мекунад.
Камбудии асосии методи рейтинг аз он иборат аст, ки хулоса?о бештар дар асоси андешаю муло?иза?ои субъективии шахсони сало?иятдор бароварда мешавад. Одатан, чунин омил?о ба ба?оди?ии доварони салохиятдор халал мерасонанд:
-ноани? ва норавшан будани мазмуни сифат?ое, ки бояд ба?о дода шаванд;
-табиати ни?он? доштани баъзе хислат?ои шахс (маром?о, талабот?о, ма?садгузори?о);
-имкониягхои махдуди мушо?ида намудани сифат?ои шахс.
Доварон ба чунин хато?о ?ангоми ба?одих? ро? меди?анд:
-хатои олихиммат?. Ин хато дар он ифода меёбад, ки шахсони сало?иятдор майли ба?ои баланд доданро ба шахсони наздику шинос зо?ир мекунанд ва бештар аз хусуси хусусият?ои мусбаташ гап мезананд;
-хатои манти?? - дар он ифода меёбад, ки доварон ба?оди?ии монанд ба хислат?ое мекунанд, ки он?о дар назараш байни худ  ало?аманданд;
-хатои мухолиф - дар майли ба?о додан ба дигар одамон дар асоси сифат?ои шахсии худ ифода меёбад;
хатои наздик будан - наздик будани ду хислати ба?ододашаванда дар фазо ва ва?т ба дара?аи баланди интеркоррелятсия мебарад.
Му?оисаи ?уфт? — асоси му?оисаро дар ин метод тавсифи одам аз р?и як аломати му?им (?обилияти ташкилотчиг?; муносибат ба кор; ?исси масъулият; ме?натд?ст?; ?обилияти кор? ва ?.) ташкил меди?ад. Як шахс бо ?ар як аъзои гур?? (синф) аз р?и аломати мухиму зарур му?оиса карда мешавад. Ин му?оиса ифодаи математикиро мегирад: дар шахсоне, ки дара?аи якхелаи зу?уроти сифат мушо?ида мегардад, 1 балл дода мешавад. Агар яке аз шахсони му?оисашаванда ин сифатро ба дара?аи баландтар зо?ир намояд, он го? 2 баллро мегирад. Дар баробари ин, касе, ки дара?аи пасттари сифатро зо?ир менамояд, ? со?иби 0 балл мешавад. Нати?а?ои методи му?оисаи ?уфт? дар шкалаи ба?оди?ии му?оисавии бо балл ифодаёфта ?ой дода мешавад.
Эксперимент (озмоиш) - методе, ки дахолати фаъоли тад?и?отчиро ба фаъолияти озмудашаванда бо ма?сади фарохам овардани шароитхои мусоид барои ом?зиши ?одиса ва протсессхои и?тимо?-психолог? дар бар мегирад. Эксперимент метавонад лабораторй бошад, ва?те ки он дар шароит?ои махсуси ташкилкардашуда гузарад ва амалиёти озмудашавандагон бошад бо дастур?о муайян карда шавад. Инчунин эксперименти табий мав?уд аст ва тавассути он ?одиса?ои психикй дар шароит?ои табий ом?хта мешаванд. Боз эксперименти ?айдкунандаро фар? мекунанд ва туфайли он тан?о ?одиса?ои зарури и?тимоию психологй ом?хта мешаванд. Эксперименти ташаккулдиханда бошад, дар ?араёнаш сифатхои муайяни озмудашаванда ва гур???ои он?о инкишоф меёбанд.

Просмотр: 5589