На?ша:
1.Маф?уми «дониш?у» аз назари илми психологияи ичтимо?.
2.Хусусият?ои мехнати дониш??ён
З.Масъалаи равиягирии ичтимоии ?авонон ба фаъолияти ояндаи ?аёт
4..Намуд?ои асосии ихтилоф дар фаъолияти дониш??ён.
Эълони исти?лолоияти ?ум?урии То?икистон ва инкишофи муста?илонаи минбаъдаи он дар тамоми со?а?ои ?аёти ?омеа дигаргуни?ои ами?еро ба ву?уд овард. Бахусус, дар мар?ила?ои аввали ташаккули ?омеаи ?у?у?бунбд, дар баробари и?рои вазифа?ои сиёсй ва  и?тисод? та?йири вазъи инсон дар сохтор мкносибат?ои и?тимо? дар байни дигар гур???о  боз ?ам устувортар гардонад. 
Дар шароити ?озира дар адабиёт?ои  илм? ба дара?аи коф? таърифи пурраи маф?уми «дониш??ён» ву?уд надорад ва инчунин андешаи ягона оиди хусусияти кору фаъолияти дониш??ён мушо?ида намешавад. ,.    Б.Рубин ва Ю.Колесников дар китобашон «Дониш?? аз ниго?и сотсиолог» ба маф?уми дониш??ён чунин таъриф меди?анд: «Дониш??ён - ин гур?хи пур?уввати и?тимо? буда, шарти ву?удияти он омодагии аз р?и барномаи муайяни муташакклона ба и?рои рол?ри олии касб? ва ичтимо? дар исте?солоти модд? ва маъназ? мебошад».21 Муаллифон дар китоби  мазкур  тава??у?ро   ба  дида  баромадани  ро??ои  ташаккули коллективи дониш??ён, маром ва ма?сад?ои касбинтихобкун? ва ?. равона намудаанд. Дар робита ба ин ?айд мекунанд, ки дониш??ён ?амчун гур??и ичтимо? дар систсмаи та?силоти ол? фаъолият мекунанд, ба сифати объекга исте?солот баромад намуда, предмети онро на ашё, балки худи шахсияти  ИНСОН   ташкил   меди?ад.   Бинобар   ин   му?а??и?он   хулоса бароварданд, ки шакли асосии исте?солот дар ин шароит?о фаъолияти таълимию  маърифат?  мебошад  ва  ин  таъриф   комилан  дуруст  аст. Тад?и?отчии дигар Семашко А.Н. таъкид мекунад: «дида баромадани Давраи дониш???  ?амчун ?олати тан?о омодагар? ба со?иб шудани мав?еи зиё? хато мебуд. Дониш??ён дорои тамоми тавсифди?анда?ои зарурие мебошанд, ки он?оро ба гур??и махсуси и?тимо? дохил намудан басанда аст, яъне он?о ба аломат?ои асосии му?арраршуда ?авобг?янд.    ? чунин нишонаю аломат?оро барои тасди?и мав?еи илмии худ меоварад: и?ро намудани функсих?ои муайян дар ?амъият, ву?удияти во?е?, ва??ияти якхелаи рафтори и?тимоии аъзоёни гур???о, яклухт? ва муста?илияти муайян   нисбати   дигар   гур???ои   и?тимо?   ва   системаи   арзиш?о. А.Н.Семашко дар  асоси ин  аломат?о  дониш??ёнро  ?амчун  «гур??и одамони синну солан ?авон, ки барои и?рои вазифа?ои и?тимоии барои  ?амъият му?им мутта?ид гаштаанд, мува??атан дар кори ?амъиятии исте?сол? иштирок намекунанд, со?иби умумияти маишат, системаи арзиш?о буда, ба и?рои рол?ои ичтимоии зиёиён дар ?амъият тайёр? мебинанд»24 тавсиф меди?ад.
Вобаст ба он ки намуди асосии ме?нати дониш??ён ме?нати таълим? мебошад ва он дар ?амъият бо табдилёбии илм бо ?увваи исте?солкунанда мо?ияти боз ?ам баланди и?тимоиро пайдо мекунад. Дар ин ?олат ме?нати дониш??ёнро метавонем аз як тараф ?амчун катигорияи и?тисод? ва аз тарафи дигар ?амчун катигорияи и?тимо?- психолог? дида бароем.
Барои дуруст ба?о додан ба характери ме?нати дониш??ён, бояд самт?ои асосии фаъолияти ме?натии он?о ва дара?аи иштирокашон дар намуд?ои гуногуни фаъолият муайян карда шаванд. Ме?нати бевоситаи дониш??ён ба исте?соли неъмат?ои модд? туфайли инкишоф додани ?увва?ои исте?солкунанда таъсир мерасонад. Ин гуна ме?нати бевоситаи исте?солкунанда, ме?нати илмии дониш??ён аст, кор дар бюрои исте?солии дониш?уии конструктор?о, и?рои мавз??ои шартномав? ва ?.
Дониш??ён ?амчун гур??и и?тимо?итти?оди ?авонони дорои ма?саду маром ва вазифа?ои муайяни и?тимо? дошта мебошанд. Он?о со?иби ?амон хел сифат?оеанд, ки ба тамоми ?авонон хосанд (Ватанд?ст?, садо?ат ба хал?, идея?ои демократия, ра?бат ба дониш, ташаббускор?, майл ба навовар? ва ?).
Ба ?атори хусусият?ои махсуси дониш??ён якчанд хислат?ои дигарро низ дохил кардан мумкин аст. Нуфуз ё эътибори и?тимо? яке аз он?о ба шумор меравад. Дониш??ён ?исми нисбатан омодаёфтаю бомаърифат ва пеш?адами ?авонон ба ?исоб мераванд.Умумияти ма?сад?о дар гирифтани маълумоти ол?, характери ягонаи ме?нат-та?сил, тарзи зиндаг? иштироки фаъолона дар кор?ои ?амъиятии мактаби ол? дар  ташаккули мутта?иди коллективизм мусоилат мекунад. 
?усту??и мазмун ва мо?ияти ?аёт, ?а?ду к?шиш ба идея ва дигаргуни?ои пеш?адами ?амъият? хусусият?ои пеш?адами и?тимо? доштаи дониш??ён аст.
Ба дониш??ён инчунин ихтилоф?о хосанд ва он?оро  психолог А.Ю. Самарин  ба таври зайл гур??банд? намудааст:

Аксарияти сотсиолог ва психолог?о таъкид мекунанд, ки дар мактаб?ои ол? пеш аз ?ама як норасо? э?сос мешавадва но ?ам бошад набудани та?рибаи   кофии  кори  сиёс?  ё худ устувории  сиёс?  дар дониш??ён аст.
?амин тари?, рол?ои и?тимоии давраи дониш??? гуногунанд хатмкардаи мактаб, довгалаб ба макгабхои ол?, дониш??и мактаби ола, ом?зишгох?ои техник? - касб?, техникумхо, коргари ?авон ва ?. Ин ролхои и?тимо? имконият медиханд, ки «фард та?риба?ои и?тимоиро аз худ кунад, дорои сифатхои и?тимо? шавад, ба сифати ?увваи фаъол ба ?аёти ?амъият? ворид гардад. Баркамолии шуури шахс ин ?амон нишонди?андаи ?обилияти ? аст, ки туфайлаш вазифа?ои зарури и?тимоиро дар ?амъият и?ро менамояд».
Камолоти и?тимо? - ин зинаи асосии хаёти инсон аст, ки дар худ як давраи нисбатан фаъоли фаъолияти мехнат?, ?амъият?-психолог? ва фаъолии э?одии шахсро дар бар мегирад.
Ба ?авли психологи машхур Б.Г.Ананев «инсон бо фаро расидани камолоти гра?дан? комилан одами аз назари ?у?у?? мукаллаф, ё субъекти ?у?у??ои гра?дан?, ходими сиёс? ва ?, мегардад. ?амаи ин ?олат?о на аз тара??иёти ?исмонии инсон, балки аз сохти ?амъият?-и?тисод, сохтори синфии ?амъият, хусусиятхои милл?, анъанахо ва ?. вобастаанд. Дар ?аёти  ?амъият? а?амияти калонро камолоти мс?нат? пайдо мекунад, яъне ?обилияти ме?натиро дар бар мегирад, ки меъёри он бо холати тара??иёти ?исмонию а?л? муайян карда мешавад. ?амин тари?, камолот: инсон ?амчун фард (камолоти ?исмон?), шахс (гра?дан?), субъекти маърифат (камояоти а?л?) ва ме?нат (?обилияти ме?нат?) аз р?и ва?ту мухлат мувофи?ат намекунад ва чунин камолоти чорандоза дар тамоми сохтор?ои ?амъият? ниго? дошта мешавад».
Мактаби ол? дар ташаккули чунин шахсияти баркамол мав?еи хосро дорад ва бояд дорои чунин барномаи ичтмо? бошад, ки тавасссути он дониш??ёнро барои и?рои вазифа?ои ояндаи и?тимо? омода созад. Ии барнома бояд со?а ва ма?сад?ои зеринро фаро гирад:
1 .Азхудкунии дониш ва ма?орати касбии кори муста?илонаи э?од? дар со?а?ои интихобкардаи илм, техника ва маданият. Дар он ?о ба тарбияи муносибати э?одии дониш??ён ба мехнат, ба такмили махорату вусъат додани дониш ва ба баланд бардоштани дара?аи тахассус? бояд эътибор дод. Дар асоси ин имконият?ои илм?-маърифатии  мутахассисони оянда ба амал меояд, ки дар навбати худ ба самаранокии мехнат, ?а?ми ?обилияти кор? ва баланд бардоштани са?ми ?амъият?, тара??иёти илм, маданият ва истс?солот таъсири ами?и мусбат мерасонад.
2. Ташаккул     додани     малакаю     ма?орат     ва     ?обилиятхои ташкилотчигию идоракун?  дар дониш??ён. Ин ?ам тайёрии махсуси назарияв? (дониш?ои ташкили илмии ме?нат, психологияи и?тимо?, педагогяка, техникаи компютер?, ииформатика) ва ?ам амалиро дар мактаби  ол?   талаб   менамояд.   И?рои   чунин   вазифа   имконият?ои мутахассисро  васе? менамояд ва ба фаъолияти ?амъиятаии ? ?увват мебахшад.
3. Тарбияи мав?еи гра?дан?, ташаккули ?а?онбинию эъти?од, камолоти сиёсй ва ватанд?стию садо?ат ба хал? ва ?  мебошад.
4. Ташаккули маданияти маънав?, зав?и зебоипараст?, меъёр ва принсип?ои ахло??, тандуруст? ва ?.
?амин тари?, мактаби ол? ин вазифа?оро дар шароити имр?заи тара??иёти ?амъияти ?у?у?бунёду демократ? и?ро намуда, принсипи асосии системаи маориф - ташаккули маърифатнокии баланд, инкишофи ?ама?онибаи шахсияти дониш?уёнро татби? намуда истодааст.
Савол?о барои сан?иш:
1.Маф?уми «дониш?у»-ро аз назари илми психологияи ичтимо? фахмонед?
2.Хусусият?ои мехнати дониш??ёнро кушода ди?ед?
З.Мас?алаи равиягирии ичтимоии ?авонон ба фаъолияти ояндаи ?аёт ч? гуна сурат мегирад?
4.Хусусият?ои асосии дониш??ёнро тавсиф ди?ед?
5.Намуд?ои асосии ихтилофро дар фаъолияти дониш??ён нишон ди?ед?
6.3ери маф?уми «камолоти и?тимо?» ва дигар намуд?ои ба он ало?аманд чиро мефахмед?
7.Барномаи и?тимо? чй гуна вазифа ва ма?сад?оро дорад?

Просмотр: 4371