Дата: 2016-01-19
1. На?ш ва мо?ияти ?авасмандкун? дар ташкилот
2. Назария?ои ?авасмандкунии мазмун?
3. ?авасмандкун?, талабот, омил?о
1. На?ш ва мо?ияти ?авасмандкун? дар ташкилот
Усул?ои таъсиррасон? ба одамон барои бомуваффа?ият и?ро намудани вазифа?ои мушаххас дар давоми ?азорсола?о маълум буданд. Яке аз ?ама усули ?адимтарин ин усули «?амчун ва кулча?анд» буд. Дар шароите ки бисёрии одамон барои зинда мондан дар ?аёт мубориза мебурданд, одат шуда буд, ки одамон барои ?ама чизе, ки ба он?о ва оилаи он?о барои зинда мондан мусоидат намояд, миннатдор бошанд.
Дар о?ози асри ХХ, дар он ва?те, ки мактаби идоракунии илм? пайдо шуд, Тейлор ва ?амзамонони ў ?амъи камбуди?ои музди ме?нати дар атрофи гуруснаг? ниго?дорандаро дарк намуданд. Хизмати Тейлор дар он буд, ки аз ?исоби муайян намудани меъёри коркард ва принсип?ои илмии идоракунии ме?нат, навъи ?авасмандкунии «?амчин ва кулча?анд»-ро хеле самараноктар намуд. Нати?аи истифодаи усули ў дар ?атори махсус гардонидан ва андоз намудан ба баландшавии суръатнокии ме?нат асос гашт.
Дар нимаи асри ХХ баландшавии нека?волии синфи миёнаи одамон сар шуд. Баробари баландшавии накўа?вол?, ?амчунин, мураккабшавии техника ва технологияи исте?солоти муосир, зиёдшавии талабот ба кормандони мутахассис ро?барон дарк намуданд, ки «кулча?анд», яъне музди ме?нат, на ?ама ва?т кормандонро барои ме?нати пурма?сул ?идоят менамояд.
Назарияи ?авасмандкунии рў?? (маънав?) дар нимаи сол?ои чилум пайдо гашт ва то имрўз рушд дорад.
Назарияи муосири ?авасмандкун? ба ду дара?а та?сим мешавад:
Назарияи ?авасмандкунии мазмун? аз ?ониби Маслоу, Мак-Клелланд, Герсберг э?од шудааст,ки вай ба муайян намудани номгўй ва таркиби талаботи (ангезаи дохилии) одамон, ки он?оро фа?ат барои ин гуна рафтор намудан ма?бур менамояд, такя мекунад.
Назарияи ?авасмандкунии ?араёни муосир, ?амчунин, ба сабаби на?ши талабот тасмим гирифтааст, лекин худи ?авасмандкун? аз мав?еи он чиз ё одам барои ба ма?сад?ои гуногун расидан кўшиш ба хар? доданро талаб менамояд. Назарияи асосии ?авасмандгардон? ?араёни назарияи интизор?, назарияи адолат, тар?резии ?авасмандгардонии Портер-Лоулер ба шумор меравад.
Назария?ои мазмун? ва ?араён? ба ?амдигар истиснокунанда намебошанд.
2. Назарияи ?авасмандкунии мазмун?.
А?роми ниёз?ои А. Маслоу
Муаллифи а?идаи аз ?ама бисёртар па?нгаштаи ?авасмандкунии ме?нат Абра?ам Маслоу мебошад, ки вай аз як тараф бисёр? ва гуногунии талаботро ифода намояд, аз тарафи дигар он?оро ба пан? дара?а та?сим намудааст:
Маслоу ду гурў?и якум ва дуввумро талаботи аввалиндара?а (модарзод) ва бо?имондаашро дуввуминдара?аи и?тимо? (ба даст овардашуда) номидааст.
Ин аз он далолат меди?ад, ки талаботи дара?а?ои баланди шахс баъд аз ?онеъ гардидани ниёз?ои аввалини ў му?им мегарданд. Баъд аз ?онеъ гардонидани талаботи физиолог? одам кўшиш менамояд, ки бехатарии худро таъмин кунад ва барои дар оянда ?онеъ гардонидани талаботи физиологии худ кафолат дошта бошад. Одам, баъд аз таъмини бехатарии худ, кўшиш менамояд, бо ро?и ?онеъ гардонидани талаботи и?тимо? ма?оми мувофи? гирад. Ин ниёзро ?онеъ намуда, вай ?ами худшукуфоии худро мехўрад, то ки и?тидори шахсиашро ба пурраг? истифода бурда тавонад.
Ниёзи ?онеъгардида воситае мебошад, ки сабаби имконияти шав?мандии одамон ба кор мегардад, хо?иши ?онеъгардида бошад, а?амияти шав?мандии худро гум мекунад.
Назарияи Мак-Клелланд
Мак-Клелланд, муаллифи назария?ои ?авасмандкунии мазмун?, мешуморид, ки ба одамон се талабот хос аст:
Талабот ба ?окимият. Мак-Клелланд ин талаботро ?амчун ниёзи одам барои таъсиррасон? ба дигарон фа?мидааст. Ў мешуморид, ки дара?аи баланди талаботи одам ба ?окимият дар як?ояг? бо камолоти и?тимоии вай барои ташаккулёбии ро?бари хуб замина мегардад.
Дар шароити му?аррар? ин гуна одамон метавонанд, ро?бари хуб гарданд. Дар бисёр маврид?о ба одамони талабот ба ?окимиятдошта ин гуна сифат?о хосанд:
Талабот ба муваффа?ият. Ба одамони ба таваккалкор? майл надошта, ба дўши худ ?авобгар? гиранда ва корро то дара?аи нати?аи муваффа?ият расонанда хос аст. Барои ин гуна одамон аз ?ама му?имаш дар бораи муваффа?ият гап задан не, балки корро то ан?оми муваффа?иятнок расонидан хос мебошад. Барои ба нати?аи ме?нати ин гуна одамон ба?ои ?а?и?? додан ва барои пурра ташаббуси он?оро дар ташкилот истифода бурдан бояд шароити хуб фаро?ам оварда шавад. Одамони ба муваффа?ият талаботдошта ба худ гирифтани ?авобгарии шахсиро меписанданд, барои кофтукови ?алли муаммо?о, мўътадилона ?ис намудани хавфноки?о кўшиш ба хар? меди?анд ва мехо?анд, ки сазовори мукофоти мушаххас бошанд.
Талабот ба тааллу? доштан. Ин гуна одамон тарафдори дар гурў?и шиносон будан, ало?аи васеъ доштан, ба дигарон кўмак расонидан мебошанд. Ба ин гуна одамон пешни?од намудани кори а?амияти васеи муносибати и?тимоидошта ба ма?сад мувофи? мебошад. Ин гуна одамон метавонанд, талаботи ро?барро пурра ?онеъ гардонанд, аз ин ли?оз ро?бар бояд ба он?о эътибори калон дода, он?оро дар гурў?и ало?ида ?амъ намояд.
3. ?авасмандкун?, талабот, омил?о
1. ?авасмандкун? калимаи фаронсав? буда, маънояш (мотив) майл доштан ба ме?нати ?айратнок аст, ки барои ?онеъ гардонидани талаботи му?ими одам зарурат дорад.
?авасмандкун? аз рўи ме?нат ?араёни интихоб ва асоснок намудани тарзи иштироки одам дар фаъолияти исте?сол? мебошад.
Омил?ои му?ими и?тимоии дохилиташкилот? ва му?ити атроф, ё ки талаботи устувор, манфиат?о, нишонди?анда?ои арзиш?, ?олати амалиёти шахс, эъти?оди шахс нисбат ба ме?нат ва ?айра сабабгори асосии пайдоиши талабот мебошанд.
Омил?о ифодагари майл ба ?аракат, сабаби ангезиши ахло? мебошанд. Ба сифати омил?о чиз?ои (матлаб) ало?ида, ?аракат?ои одамони дигар, ваъдади??, ў?дадори?о ва имконият ба ивази ?аракат ба одам пешни?од мешаванд. Таассури одам ба омил?о бояд гуногун бошад.
?араёни истифодаи омил?ои гуногун барои ба ?аракат водор кардани одамон ?авасмандкун? номида мешавад. Хавасмандкун? шакл?ои гуногун дорад. Дар амалиёти мене?мент яке аз шакл?ои па?нгаштаи он ?авасмандкунии модд? мебошад.
2. Талабот. Хис намудани норасоии ру?? ё физиолог? ба ягон чизе, ки барои ?аётгузаронии одам, гурў?и и?тимо? ва умуман ?амъият зарур аст.
Боз яке аз сабаб?ои бо навъи му?аррарии ахло? водоркунандаи одам ин амрия?ои и?тимо?, мав?еи шахсии худи одам мебошад.
Майлнокии ахло?и одам ?олати амалиёти шахс мебошад, яъне доштани имконияти амалиётгузаронии ?айратнок, ?обилияти зен?н? ва касб?, ки одам метавонад, онро во?еона истифода барад.
Талаботи ягонаи аз тарафи ?ама эътирофшудаи аммонанд ё баробар ву?уд надорад. Лекин, рўшиносон талаб?оро ба аввалиндара?а ва дуюминдара?а та?сим менамоянд. Талабот инкишофёбанда ва ноустувор мебошад. Дар асоси ?онеъ гаштани як талабот талаботи дигари нав бунёд мегардад, ки он ба шу?ли шахс, со?а ва шакл?ои фаъолияти вай ало?аманд? дорад.
Талаботи аввалиндара?а табиатан физиолог?, модарзод, авлод? мебошад. Ба ?умлаи он?о талабот ба хўрок, об, манзил ва афзоиш, насл дохил мешаванд.
Талаботи дуюминдара?а табиатан рў?? мебошанд. Ба ?умлаи он?о шуурнокона дарк намудани та?рибаи ?аёт, ноил гаштан ба муваффа?ият, ?урмат, ?окимият, тааллу? доштан ба к? ё ба ч? ва ?айра дохил мешаванд.
Талаботи шахс па?намонанд буда, асоси онро ин?о ташкил меди?анд:
Мушо?ида намудан, ё ки чен кардани талабот ?айриимкон аст. Мав?уд будани талабот аз рўи ахло?и одамон муайян карда мешавад. Талабот ?амчун ?аваси одамон барои ба ?аракат даровардани он?о хизмат мекунад. Аз ин ли?оз, ?авасмандкун? ?олати одамонро ба ?аракат равона мекунад ва барои ?онеъ гардонидани талаботашон мусоидат менамояд.
Ва?те ки одам талаботро ?ис мекунад, дар вай ?олати водоршав? пайдо мегардад. Водоршав? ин ?иссиёт оид ба камбудии раванди му?арраридошта аст, ки асоси пайдоиши талаботи ахло?? мебошад ва барои ба ма?сад расидан равона карда мешавад. Ма?сад дар ин маън? ?амчун воситаи ?онеъ гардонидани талабот тасаввур карда мешавад.
Дара?аи ?аноатмандие, ки дар ва?ти расидан ба ма?сад гирифта мешавад, дар оянда дар ?олат?ои такроршав? ба ахло?и одам таъсир мерасонад. Дар ?олат?ои умум? одамон кўшиш менамоянд, ки ахло?и пешинаи худро оид ба ?онеъ гардонидани талаботашон такрор намоянд, ё ки аз ?олат?ои пурра ?онеъ нашудани талаботашон худро дар канор гиранд. Ин далел ?амчун ?онуни нати?а маълум аст.
Барои водор намудани одамон ба фаъолияти самаранок фишанги и?тисодии инъомди?? истифода бурда мешавад. Калимаи «инъомди??» аз мав?еи шарти ?авасмандкун? нисбати пул ва ?аноатманд? маънои васеъ дорад. Инъомди?? ?амаи он чизест, ки одам барои худ ?иматнок мешуморад.
Ро?бари ташкилот одатан бо ду намуди инъомди?? сарукор дорад: дохил? ва берун?. Инъомди?ии дохил? ба кори одамон вобаста аст. Масалан, ?иссиёти расидан ба нати?а, маъно ва мо?ият доштани кори и?рошудаистода, худ?урматкун?, дўст? ва муло?оте, ки дар амалиёти фаъолиятгузаронии одам пайдо мегардад, низ инъомди?ии дохил? ?исоб меёбанд. Аз ?ама тарзи оддии таъмин намудани инъомди?ии дохил? ин фаро?ам овардани шароити мувофи?и кор ва ани? гузоштани вазифа мебошад.
Инъомди?ии берун? ?ама гуна навъи ?авасмандкуниест, ки баъд аз шунидани калимаи «инъомкун?» ба хаёли одам меояд. Инъомди?ии берун? ба фаъолияти ташкилот вобаста аст. Мисоли инъомди?ии берун? музди ме?нат, болоравии хидмат?, баландшавии дара?аи ма?омоти хидмат? ва бартар? доштан нисбат ба дигарон (доштани уто?и шахс?), сазовори таърифу э?тиром гаштан, имтиёз доштан (ба музди ме?нати иловаг?, рухсатии зиёдат?, на?лиёти хидмат?, пардохти харо?оти му?аррар?) мебошад.
Дар на?шаи 1 тар?бандии (модел) ?авасмандкунии ахло?? бо назардошти талабот оварда шудааст.
Дар ?араёни на?шагир? ва ташкили фаъолияти хо?агии корхона ро?барон муайян менамоянд, ки корхона кадом кор?оро бояд и?ро намояд ва ин вазифа?о ч? тавр ва аз тарафи ки и?ро гарданд. Вале, на?шаи дуруст та?ияшуда ва сохтори ташкилии хеле мукаммали корхона ягон маъно надорад, агар кормандон супориши исте?солиро сари ва?т и?ро накунанд. Барои он ки кормандон дар корхона софдилона ва пурма?сул ме?нат кунанд, ро?барон бояд аз ро?у восита?ои ?авасмандгардон? истифода намоянд.
МАВЗЎИ СЕМИНАР: Мотиватсияи модд? ва маънав?
?авасмандкунии модд? ва маънав?–?адр намудани ме?нати хушсифату пурсамар ва ?авасмандгардонии модд? ва маънавии коргарон; Аз нимаи асри ХХ мутахассисони со?аи идоракун кофтукови усул?ои нави ?авасмандкунии маънавиро сар карданд. Истифодаи усул?ои маънав? дар идоракун? дар давраи рушди та?лили рў?ии Фрейд о?оз ёфтааст.
Дар охири сол?ои бистум Мэйо та??и?оти худро дар Хотрон гузаронд, ки вай ?амчун озмоиш оид ба идоракунии илмии ме?нат о?оз ёфта буд. Озмоиш баъд аз ?ашт сол бо дарк намудани таъсири дара?аи муайяни ?амкории и?тимо? ва ахло?и гурў?? ба баландшавии ?осилнокии ме?нати инфирод? ан?ом ёфт. Та??и?оти Мэйо ба раванди нави мене?мент, ки «мактаби муносибати одамон» ном гирифта буд, ?адами аввалин гузошт. Назарияи ин мактаб то нимаи сол?ои пан?о?ум пешрав ва ро?барикунанда буд.
МАВЗЎИ КМРУ-и 1: Назарияи байналхал?? дар ширкат?ои байналмиллал?
Та?рибаи байнал?? нишон меди?ад, ки ширкат?о трансмилл? ма?з бо усул?ои замонав? исте?сол намудани ма?сулот инчунин ба инобат гирифтани стандарти исте?сол ба ?адаф?ои стратегии худ ноил гардидаанд. Зеро ширкат?ои байналхал?? усул?ои мадан? и?тимо?, дин?, фар?ангии ?ал?ияту мамлакат?оро ба инобат гирифта, молу ма?сулот исте?сол менамояд, ки назарияи пешраф дар обрўву эътибори ширкат мебошад.
?алли масъала?ои ?олат?
Ба пурсиш?ои зерин посух гўед:
Супориш?о барои кори муста?илона
1. Мо?ияти ?асмандкун? дар чист?
2. Назарияи муосири ?авасмандкун? ба чанд дара?а та?сим мешавад?
3. Ба назарияи ?авасмандкунии мазмун? назария?ои кадом олимон дохил мешаванд?
4. А?роми ниёз?ои А. Маслоу ба чанд дара?а та?сим шудааст?
5. Назарияи Мак-Клелландро таъриф намоед.
МАВЗЎИ КМРУ-и 2:Кор бо тест?о
а. ин тарзу воситаи ба ме?нат ?алб намудани одамон, яъне бедор сохтани майлу хо?иши шахс ба фаълият, истифодаи ро??ои ?авасмандгардони мебошад.
б. ин яке аз функсия?ои мен?мент мебошад, ки одамонро барои расидан ба ма?сад ёр? мерасонад
в. ин тарзу восита?ои таъсирасон ба рафтор, кирдор, асаб, хоиш?о барои расидан ба ма?сад?ои гузашта шуда мебошанд.
г. ин тарзу восита?о таъсирасони ба рафтор, кирдор, асаб, хоиш?о барои расидан бо усули ма?буркуни мебошанд.
2. Чанд шакл?ои мотиватсияро медонед?
а. меъёри, ма?буркун? ?авасмандгардон?
б. модди, ?айримод?, маънав?
в. ма?буркун?, тарс, ?адршинос?
г. анъав?, маъмур?, демократ?
3. Назария?ои мотиватсион?ба ду гурў? ?удо мешаванд.
а. одд? ва махсус
б. модд? ва молияв?
в. пурмазмун ва ?араён
г. аввалиндара?а ва дуюмдара?а
4. Кадом модели мотиватсиониро медонед?
а. модели Портер-Лоулер.
б. модели Ф. Херсберг.
в. модели А. Маслоу.
г. модели Стейс - Адамс.
5. Ме?нати асоси А. Маслоу дар кадом китоб ва соли чанд дар? гардидаст.
а. мотиватсион? ва шахсият (соли -1954);
б. мотиватсион? ва рафтор (соли -1980);
в. мотиватсион? ва назорат (соли-1983);
г. мотиватсион? ва мониторинг (соли -1990).
6. Дар та?рибаи чанд усули мотиватсион? дида мешавад.
а. усулхои ?авасмандгардони и?тисод? ва ?айрии?тисод?
б. усул?ои ?авасмандгардон?
в. усули модд?
г. усулхои физолог?
Просмотр: 3544
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved