Дата: 2016-01-12
НАЗАРИЯ?ОИ САВДОИ БАЙНАЛХАЛ??
На?ша:
Адабиёт:
Соли 1920 дар чахорчубаи назарияи неоклассикй ташаккул ёфтааст. Асосгузорони ин назария олимони Эли Хекшер (1879-1952) ва Бертил Олин (1899-1979) мебошанд. Дар адабиётхо ин чун назарияи таносуби омилхои истехсолот маъмул аст.
Мо?ияти назарияи Хекшер-Олин чуни наст: давлат бо содироти он моле бисёртар маш?ул мешавад, ки барои исте?соли он омили исте?солоташ (мехнат ё сармоя) нисбатан зиёдтар бошад. Воридоти мол хамон ва?т амалй гардонида мешавад, ки агар барои исте?соли он омили исте?солот нокифоя ё гарон бошад.
Назарияи Хекшер-Олин бо назардошти баъзе фарзия?о амал мекунад. Ба гур??и ин фарзия?о дохил мешаванд:
?адвали 1
Махсулот |
Харочотхо барои як вохиди махсулот |
|
Мехнат (L) |
Сармоя(K) |
|
Матоъ, м2 |
6 (L1) |
2 (К1) |
Пулод, т |
8 (L2) |
4 (К2) |
Парадокси Леонтев
Соли 1954 маколаи илмии иктисодчии амрикой Василий Леонтев, оиди дар амалия татбик намудани назарияи Хекшер-Олин нашр шудааст. Мазмуни макола ба хисобу китоби харочотхои мехнат ва сармояи воридоту содироти ИМА бахшида шудааст. Дар он давра иктисодиёти ИМА чун иктисодиёти гунчоиши сармояаш баланд машхур буд. Бинобар хамин, тибки назарияи Хекшер-Олин гуфтан мумкин буд, ки ин давлат бо содироти молхои сармоягунчоишаш баланд машгул буд ва воридот бошад бештар аз молхои мехнатгунчоишашон баланд иборат мешуд. Аммо натичахои тадкикот тамоман ихтилофнок шуданд.Тадкикоти илм? нишон дод, ки ИМА бештар молхои мехнатгунчоишашон баландро содир мекардааст, ки сатхи сармоягунчоишии онхо нисбатан пасттар аст.
Соли 1955 олими англис Тадеуш Рибчинский назарияе коркарда баромад, ки мувофики он вобастагии афзоиши пешниходоти яке аз омилхои истехсолот бо пурзур шудани истифодабарии омили барзиёд шуда дар истехсолот, нишон дода шудааст.
Мо?итяи назарияи Рибчинский чуни наст: афзоиши пешни?одоти яке аз омилони исте?солот ва кариб доимй мондани дигар тагйирёбанда?о, ба зиёд шудани истехсолоти он мол оварда мерасонад, ки пешниходоташ афзун гаштааст ва сабаби паст шудани ?а?ми исте?солот дар дигар со?а?о мешавад.
Дар амалия назарияи Рибчинский дар Голландия татби? шудааст. Ва?то ки истихро?и газ дар Голландия афзун мегардад, вазни ?иёсии со?а?ои саноат дар МУД паст мешавад. Сабаби чунин зу?урот дар он аст, ки сармоя аз со?ахои камдаромад ба со?а?ои даромаднокиашон нисбатан баланд ?аракат менамояд. Чунин зу?урот дар ибораи и?тисод? чун «касалии голланд?» (голландская болезнь) ном гирифтааст.
Рушди сохахои технологияхои да?и? ва илм?-техник?, тара??? ёфтани мубодилаи байналхал?ии он, ба ташаккули назарияхои нави неотехнологй оварда расонид, ки баъзан якдигарро пурра менамоянд, дар баъзе холатхо ба якдигар ихтилофот доранд.
Назарияи пастшавии харо?от?ои исте?сол?
Ин назария (самараи микёси истехсолот) дар асоси танкид ва инкор намудани назарияи Хекшер-Олин ташаккул ёфтааст. Мохияти ин назария дар он зохир мешавад, ки давлатхои тараккикарда кариб бо андозаи якхелаи омилхои истехсолот таъмин мебошанд. Дар ин холат савдои байналхалкй дар он вакт чой дорад, ки агар ин давлатхо дар истехсоли молхои сохахои гуногун махсус гардонида шаванд ва аз хисоби ба рох мондани истехсоли он дар ха?м?ои калон, харо?от?ои исте?солиро паст намоянд.
Назарияи «бартарияти технологй»
Мо?ияти назарияи мазкур дар он зохир мешавад, ки дар холати бо омилхои истехсолот кариба як хел таъмин будани давлатхо, савдои байналхалкй аз хисоби баъзе дастовардхои технологиву техникй сурат мегирад. Аз сабаби он, ки ба навоварихову дастовардхои илми-техникй аввалан ягон давлат ноил мешавад, ки имкон медихад тавассути истифодабарии технология нава харочотхои истехсолй кам карда шаванд. Агар технологияи нав сабаби коркарди моли нав шавад, пас ин давлат дар истехсоли он мол то як муддати муайян монополист мешавад ва аз вазъият истифода бурда фоидаи иловагй мегирад. ?амин тарик, бояд бо исте?соли на молхои арзон, балки барои истехсоли молхои наве, ки дар дигар давлатхо истехсол карда намешавад, маш?ул шуд.
Назарияи сикли ?аётии мол
Назарияи сикли хаётии мол (product life cycle theory), соли1966 аз тарафи олими англис Р. Вернон, коркарда баромад шуд. Ин назария яке аз назарияхои маъмули назарияи савдои байналхалкй ба хисоб меравад, зеро ки вазъи таксимоти байналхалкии мехнатро дар давраи муосир ба пуррагй инъикос менамояд.
Р.Вернон хаёти сиклии молро ба якчанд давра?о та?сим менамояд. Давра?ои сикли ?аётии мол аз ин?о иборат аст:
Соли 1991 олими амрикой Майкл Портер асари илмии «Афзалиятхои ракобатии давлатхо»-ро нашр намуд. Соли 1993 ин асари илм? бо номи «Международная конкуренция» бо забони русй тар?ума шудааст. Дар асари илмии мазкур оиди савдои байналхалкй нуктаи назари нав дода шудааст. Яке аз он?о чунин аст: «Дар савдои байналхалкй ширкатхо ракобат менамоянд, на давлатхо. Барои дарк кардани накши давлат дар ин раванд, бояд фа?мид, ки ширкат чи тавр афзалияти ра?обатии худро ниго? медорад».
Ба а?идаи Портер, ба интихоби стратегияи ра?обаии ширкат 2 омил таъсир мерасонад:
1. Сохтори со?ае, ки дар он ширкат фаъолият бурда истодааст
2. Мав?еи иш?олкардаи ширкат дар со?а
Дар навбати худ, ба сат?и ра?обат дар со?а?о чунин омил?о таъсир мерасонанд:
1) пайдошаваи ракибони нав;
2) пайдошави мол-ивазкунанда ё хизматрасонии ивазкунанда;
3) ?обилияти савдо кардани молтаъминкунандагон ва тахвилгарони ашёи хом;
4) кобилияти савдокунии харидорон;
5) ра?обати ра?ибони аллакай мав?уд буда.
Портер чунин мешуморад, ки мав?еи ширкат дар соха аз мав?удияти афзалият?ои ра?обат? вобастагии калон дорад. Бинобар ?амин, ширкат бояд ягон афзалияти ра?обат? бояд дошта бошад.
Ширкат дар ?олат?ои зерин афзалияти ракобатй дорад:
1) харочотхои истехсолии паст нисбати ширкати ракиб;
2) кобилияти бо сифати баланд ва конеъ гардонидани талаботи харидор ё ташкил намудани хизматрасонй баъди фур?ши мол
Просмотр: 4912
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved