Дата: 2016-01-12
Дарё?ои байналхал?? ин он дарё?ое мебошанд, ки аз ?аламрави дув а зиёда давлат?о мегузаранд ва матлаби муносибат?ои ?у?у?и байналхал?ии давлат?ои наздисо?или мешаванд. Дар фар?ият аз дарё?ои байналхал??, дарё?ои милли пурра дар ?удуди як давлат ?ой гирифтаанд ва бевосита манфиат?ои дигар давлат?оро дахлдор намекунанд.
Об?ои дарё?ои байналхал?? ма?сад?ои киштигарди саноат? ва хо?агии ?ишло? истифода бурда мешаванд. Бо дарёи байналхал?? убур ё та?сим кардани ?аламравии якчанд давлат?о ало?амандии манфиат?ои давлат?ои наздисо?илиро ташкил меди?анд, ки сабаби пайдо шудани ?у?у? ва ў?дадори?ои дутарафа нисбати дарё мегардад.
?оидаи асоси дар ин ?о аз он иборат аст, ки ?ар давлати назди со?или бояд об?ои дарёи байналхал?иро ?амин тавр истифода барад, ки ба ?у?у??ои дигар давлати наздисо?ил? оиди истифодабарии об?ои дарёи байналхал??, ?у?у??ои баробар дорад. Истифода бурдани об?ои дарёи байналхал?? бо ма?сад?ои дар боло зикршуда ба зарурияти бастани шартномаи муайян дар байни давлат?ои наздисо?или оварда мерасонад.
Дарё?ои байналхл?? ба дарё?ои киштигардии байналхал?и кушода, ки ?амчун ?оидаи ?аламрави якчанд давлат?оро убур мекунад, ?удо мешаванд. Аммо чунин тасниф шарти мебошад, чунин ?амон як дарё дар як ?итъа ?аламрави якчанд давлат?оро убур мекунад, дар дигар ?итъа бошад та?сим мекунад. ?амин тавр режими киштигардии байналхал??дар дарёи сар?ади ву?уд дорад, инчунин дар даре, ки чанд давлатро убур мекунад, ву?уд надоштанаш мумкин аст. Аммо дар ?ар маврид дарё?ои байналхал?? ?исоб мешаванд, чунки ?ам дар ?олати набудани созишномаи байналхал?и давлат?о наздиса?или нисбати истифодабарии гуногуни ин дарё?обо ?у?у? ва ў?дадори?ои муайян зич ало?аманд мебошанд.
режими киштигарди дар дарё?ои байналхал?? бо ?удуди давлат?ои наздисо?или му?аррар мегардад.
Фа?ат дар асоси созишномае, ки дар байни дарё?ои наздисо?или баста шудааст, кишти?ои двлати наздисо?или ?у?у? доранд бо об?ои даре, ки ба таркиби ?аламрави дигар давлат дохил мешавад, гузаранд. Инчунин манфиат?ои ти?оратии худро дар назар дошта, давлат?ои наздисо?или озодии киштигардиро барои тамоми кишти?ои ти?оратии давлат?о пешни?од мекунанд. Аммо ин на ў?дадор?, балки ?у?у?и ин давлат?о мебошад. бинобар ин кишти?ои давлат?ои ?айриназдисо?или ?у?у?и бо дарё?ои бйналхл?и гузаштанро надоранд.
Як ?атор ?олат?о оиди киштигарди бо дарё?ои байналхал?? дар Конвесияи Барселона ва Стагут дар бори ро??ои обии киштигард?, ки мав?еи байналхал?? доранд аз соли 1921 дар? гардидаанд, аммо он?о аз тарафи давлат?о давтгири нашудаанд. Масъалаи аз нав дида баромадани он?о дар Ассоциацияи ?у?у?и байналхал?? пайдо гардид, ки дар Конференцияи Хелбсингии соли 1966 лои?аи модда?оро оиди намуд?ои гуногуни истифодабарии об?ои дарё?ои байналхал?? кор карда баромда, ?абул намуд. Мувофи?и ин ?у??ат бар ?ар як давлати наздисо?или ?у?у?и озодии киштигарди дар тамоми масофаи дарёи бйналхал?? таалу? дорад. Давлат?ои наздисо?или метавонанд чунин ?у?у?ро бо давлат?ои ?айриназдисо?ил? пешни?од кунанд. ?оида?ое, ки дар Хельсинки ?абул шудаанд а?дномаи расми намебошад бинобар ин барои давлат?о ?атми нест, аммо бисер ?олат?ои он тамолили инкишофи ?у?у?и байналхал?иро инъикос менкунанд.
Дар мавриди ?озира ?оида?о ва шарт?ои гузаштани кишти?ои хори?и бо дарё?ои байналхал?? дар ?ар ?одиса?ои мушаххас бо созишнома?ои байналхал?ии давлат?ои наздисо?или муайян мегардад. Чунин созишнома?о, ?амчун ?оида озодии киштигардиро барои давлат?ои наздисо?или дар баъзе маври?о барои тамомит мамлакат?о пешбини мекунанд. Бо ма?сади расониадни кўмак ба и?роиши ин созишнома?о конвесия?ои дарёи, ки з намояндагони давлат?ои наздисо?ил? иборат аст, ташкил мешаванд. Дарё?ои байналхал?? дар Дунай, Рейн, Нигерия, Конго, Амазонка ва дигар дарё?о мебошанд.
Мисол киштигарди байналхал?? бо рўи дарёи Дунай мувофи?и Ковенсия оиди режими киштигарди дар дарёи Дунай соли 1948 ба танзим дароварда мешавад. Мувофи?и моддаи 1 а?дномаи киштигарди бо рўи дарёи Дунай, озод ва кушод барои тамоми ша?рвандон кишти?ои ти?орати ва мол?ои ?амаи давлат?о дар асоси баробари, нисбати бо?у хиро?и бандар? инчунин киштигарди ва шарт?ои киштигардии ти?орати эълон шудааст. Шиноварии кишти?ои ?арбии тамоми давлат?ои ?айриназдисо?или манъ шудааст. Шиноварии кишти?ои ?арб?, полиция ва гумрукии давлат?ои наздисо?или ин давлат?о ба амал омаданаш мумкин аст, дар ?исм?ои бо?имонда бошад, фа?ат бо розигии давлат?ои дахлдор б амл меояд. Коммисия оид ба дарёи Дунай, ки аз намояндагони давлат?ои наздисо?или ташкил шудааст, назоратро аз болои и?роиши конвенсия ба амал мебарорад, фаъолияти давлат?ои наздисо?илиро мутоби? мегардонад, ба ?амкории он?о дар ин со?а кўмак карда, масли?ат мегузаронад ва тавсия?ои худро мебарорад ва ?айра.
Ба истифодабарии дарё?ои байналхал?? бо ма?сад?ои ?айрикиштигарди, сохтмони сарбанд барои гидроэлектростанция ва объёркун?, партови об?ои саноат?, мо?игир?, салрон? /лесоплав/ дохил мешаванд.
Дар ва?т?ои охир чунин намуди истифодабрии дарё?ои байналахл?? бисёр па?н гардидаааст. Тамоми масъала?ои истифодабарии об?ои байналхал?? бояд дар асоси созишнома?ои байни давлат?ои наздисо?ил? ?ал гардад. ?у??ати ягонаи умумие, ки муносибат?ои давлат?оро дар ин со?а ба танзим медарорад ин ?оида?ои Хелсинги мебошад, соли 1966 ?абул шудааст. Ин ?оида?о ва модда?ои муфассал кор карда баромада шуда, аз намуд?ои гуногуни истифодабарии об ба монанди та?сими об?о, пешгирии ифлоскун?, са?рон? ва ?айра иборат мебошанд. Дар асоси ин ?амаи намуд?ои истифодабарии об?ои байналхал?? чунин принсип меистад; истифодабарии об?ои байналхал?? аз тарафи як давлат бояд ба об?ои ин дарёи байналхал?и, ки дар ?удуди дигар давлат?о мегузарад, зарар намерасонад. дар дигар ?олат бояд шартномаи муайян баста шавад.
?оида?ои умумие, ки дар ва?ти сохтмони станция?ои электрики об? дар дарё?ои байналхал?? пайдо мешаванд, бо А?дномаи Венаг? оиди энергияи обии ?араёни дарё?о, ки соли 1923 ?абул шудааст ва нисбати якчанд давлат?о амал мекунад ба танзим дароварда мешавад. Хусусан, ?амаи кор?о оиди истифодабарии энергияи об, ки ба дигаргунии ?исмонии ма?али дигар давлат оварда мерасонад, бояд дар асоси созишнома?ои давлат?ои манфиатнок гузаронида шавад. Та?рибаи байналхал?и бо ин ро? пеш рафта истодааст.
Дар бисёр созишнома?ои байналхал?ие, ки масоили оберкуниро ба танзим медароранд пешбини шудааст, ки дар ва?ти истифодабарии об?ои дарё?о бо ин ма?сад?о як давлати наздисо?ил? ба дигар давлати наздисо?ил? набояд зарар расонад.
Дар ин ?о масъалаи аввалин ва мушахас – ин шумораи та?симкунии об дар байни давлат?ои наздисо?или мебошад. Мувофи?и ?оида?ои Хельсинки ?ар давлати наздисо?ил?, ?у?у?и истифода кардани ?иссаи о?илона ва боинсофонаи худро дорад.
Мувофи?и принсипи боинсофона истифодабарии об?о, давлати наздисо?ил? бояд ?амаи шакл?ои ифлоскуни ё зиёдшавии онро, ки ба давлати дигар зарари ?идди мерасонад пешгир? кунад. Ми?дори зиёди созишнома?о мав?уданд, ки дар ин присип асос ёфтаанд.
?амаи намуд?ои ?айрикиштигардии истифодабарии об?ои дарё?о таъсири зарарноки худро ба захира?ои мо?? дар ?удуди дигар давлат мерсонад. Бинобар ин дар ?олати ба ву?уд омадани мухолифат дар ин со?а, дар байни давлат?ои наздисо?ил? он ?ам бояд бо ро?и бастани созишнома ?ал гардад.
Бо чунин ро?и зикршуда масъала?о оиди истифодабарии об?ои дарё?о дар созишнома?ои соби? Итти?оди Шўрав? бо давлат?ои ?амсоя ?ал мешуданд. Мисол дар созишномаи байни соби? Иттиходи Шўрав? ва Польша аз соли 1964 дар бораи хо?агии обдлор? дар дарё?ои сар?ад? инчунин созишномаи соби? Итти?оди Шўрав? бо Финляндия аз соли 1964 дар бораи низоми об?ои сар?ади мебошанд. Дар шартномаи байни Итти?оди Шўрав? ва Польша дар моддаи 9 ?айд гардидааст, ки дар об?ои сар?ад? бе розигии дутарафа кор?ои муайян, ки ба хо?агии оби тараф?о таъсири манф? мерасонад, гузаронида намешаванд.
Комиссияи ?у?у?и байналхал?? бо супориши Ассамблеяи Генералии СММ лои?аи модда?оро оиди ?айрикиштигард? истифодабарии об?ои дарё?ои байналхал?? кор карда баромада истодааст.
Просмотр: 1310
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved