Дата: 2019-10-28
Дар амалияи хо?агидор? анд?хт дар шакл?ои гуногун: анд?хти исте?сол?, ?айриисте?сол?, за?ира?ои исте?сол? ва ?айриисте?сол?, анд?хти исм? (номинал?), во?е? (реал?), анд?хти марказонида ва ?айри марказонидашуда, анд?хти инфирод?, ?амъият? ва ?айра баромад мекунад.
1. Анд?хти исте?сол? - ?исми даромад ё худ пасандози субъект?ои и?тисодие мебошад, ки муста?иман барои васеъ гардонидан ва такмил додани раванди тавлидот истифода карда мешавад.
Одатан, раванд ва фонди анд?хти исте?солиро фар? мекунанд. Раванди анд?хти исте?сол?, ?амчун раванди доимию устувор? пайи?ам пайваст гарди-дани омил?ои исте?солот ва дар ин асос ба ву?уд овардани ма?сулоти изофа (даромад, пасандоз, фоида), ки ?одир бошад аз нав раванди тавлидро бар?арор намояд, тасаввур карда мешавад.
Та?ти фонди анд?хти исте?сол?, он ?исми даромади субъект?ои и?тисод? (хо?аги?ои инфирод?, корхона, давлат..), ки дар шакли сармоягузор? ба ма?сади афзун гардонидани фонд?ои асос? ва гардон истифода карда мешавад, фа?мида мешавад. Мабла?гузор? аз ?исоби фоидаи корхона, фонди исте?лок, ?арзи бонк?о ба ма?сади навсоз?, навовар?, азнавта??изон?, сохтмони нав ё худ васеъгардонии корхона (сех, участка..) автоматикунонию компутери-кунон? ва ?айра истифода карда мешавад.
Асосан, ду шакли анд?хти исте?сол?: экстенсив? (мунбасит) ва интен-сив? (ташдид)-ро фар? мекунанд. Агар захира?ои модд? ва молиявии мав?удаи субъект ва намоянда?ои и?тисод?, ?араёни тавлиди неъмат ва хадамотро дар асоси ?а?ми пештара таъмин намояд ва он ба ма?сади сохтмони нав барои ба ите?солот ?алб кардани сармоя ва ?увваи коргаррии илова масраф гардад, дар ин ?олат анд?хти исте?солии экстенсив? арзи ву?уд дорад.
Дар амал? гаштани ин ма?сад на?ш ва ма?оми меъёри анд?хти исте?сол? (меъёри анд?хт) калон мебошад. Одатан, мувофи?и ?оида?ои ?абулшудаи ?а?они муосир вазни ?иёсии фонди анд?хт дар даромади милл? 25-30 фоизро ташкил меди?ад. Дар шароити мувозинии макрои?тисод? ё худ тара??иёти экстенсивии и?тисодиёти он зиёдтар ва дар ?олат?ои ?айри мувозин? (б??рон-?ои и?тисод?, ?анг?о..) ё худ бартар? доштани омил?ои интенсив? метавонад пасттар бошад.
Аз иттилоот?ои мав?уда бармеояд, ки дар адабиёт?ои мамлакат?ои ?арб тафри?абандии анд?хт ба анд?хти исте?сол? ва ?айриисте?сол? чандон маълум нест. Он сармоягузори?ое, ки аз ?ониби тиxорат, давлат ва хо?аги?ои шахс? ба ма?сади риво?у равна? додани исте?солот истифода карда мешавад на ?амчун фонди анд?хти исте?сол?, балки анд?хт ё худ пасандоз тасаввур карда мешавад.
Аз ин ниго? метавон ?айд намуд, ки меъёри анд?хт дар аксарияти корхона ва ширкат?ои бузургтарини давлат?ои капиталист? аз 8 то 12 фоизи даромадро ташкил меди?ад. Дар ми?ёси макрои?тисод бошад, он то 20 фоизи даромади милл? ё худ ма?сулоти умумии дохилиро дар бар гирифта метавонад. Мисоли онро дар ?ум?урии То?икистон дида метавонем. Масалан, дар соли 1996 вазни ?иёсии анд?хти умум? дар ма?сулоти умумии милл? – 22,3, дар соли 2004-180 фоизро ташкил менамуд.
2. Анд?хти ?айриисте?сол?, ?амчун мабла?гузори?ои хусус? ё худ марка-зонидашудае, ки ба ма?сади инкишоф ва та?аввули со?а?ои ?айриисте?сол? ва и?тимо? (илм, маориф, танси?ат?, мудофиа, идора, и?тимоиёт..) истифода карда мешавад, баромад мекунад.
Азбаски бозор ба ?аёти и?тисодию и?тимоии ?омеа сару кор надорад ва бидуни манфиати он амал мекунад, бинобар ин ниго? доштан ва тара??? додани ин гур??и со?а?ои и?тисод, асосан, аз ?исоби бу?аи субъект?ои и?тисод? (шахс, корхона, но?ия, вилоят..), алалхусус, бу?ети давлат ба ро? монда мешавад.
Сиёсати и?тисодии давлат ба он равона карда мешавад, ки ба ?адри имкон анд?хти ?айриисте?сол? аз ?исоби бахши хусус? ан?ом дода шавад. Аз ин ниго?, ?ар як корхона ва ширкат водор карда мешавад, ки он?о барои инкишоф ва ташаккули ин шакли анд?хт (анд?хти молу амлоки истеъмолии а?ол?, захира?ои су?уртав?, сохтмони манзил, х?роки умум?, на?лиёт, ну?та-?ои маданию равшаннамо?..) як ?исми даромади худро сарф намояд.
Ин ташаббуси корхона?о аз ?ониби давлат дастгир? ёфта, барои ?авас-мандгардонии он?о, гузашткуни?о (кам кардани во?иди андоз), имтиёзу ёрдампули?о сарф карда мешавад. Асосан ба ин ма?сад аз 5 то 10 фоизи даромади умум? истифода карда мешавад.
3. Анд?хти исм? ва во?е?. Вобаста ба сифати ташаккули раванди анд?хт ва фонди анд?хт, он ба ду гур??и муста?ил: анд?хти исм? (пул?, арзиш?) ва анд?хти во?е? (ма?сулде? ё худ исте?сол?) ?удо карда мешавад.
Анд?хти исм? (номинал?) ?амчун фонди пулии анд?хти корхона, давлат ва дигар субъект?ои и?тисодие мебошад, ки бевосита барои васеъ кардани исте?солот истифода карда мешавад. Бо ибораи дигар, он ?амчун ?исми даромад (фоида) ё худ пасандози субъект?ои и?тисод?, ки дар шакли мабла?гузор? (сармоягузор?) барои навоварию навсоз?, азнавта??изонию модернизатсияи исте?солот ?удо карда мешавад, сурат мегирад. Анд?хти исм? дар ?амон ла?за (асно)-е ба анд?хти во?е? табдил меёбад, ки агар унсур?ои зарурии моддию чизии тавлидот (станок?о, та??изот, мошину трактор, тухм?, нури?ои минерал? ва ?айра) пешак? тавлид гардида бошанд.
Анд?хти во?е? - раванди аслии афзоиши моддию натуралии шакли восита?ои исте?солот ва чиз?ои истеъмолиро ифода мекунад. Андозаи он та?ти таъсири чунин омил?о ?арор дошта метавонад:
* ?а?м ва таркиби анд?хти исм? (?а?ми даромад, пасандоз, сармоягузор?, фоида, рента ва ?айра);
* сат? ва дара?аи нарх ба восита?ои исте?солот;
* сифат, и?тидор ва ба?онокии восита?ои исте?солот, дара?аи истифо-даи нати?а?ои пешрафти илму техника, ташкили исте?солот ва ?айра;
* шароит?ои таби?: и?лим, таркиб ва ?осилхезии замин, ?ойгиршавии замин ва сарват?ои табиат ва ?айра дар доираи соха?ои ?айрисаноат?;
* (хо?агии ?ишло?, истихро?, коркардабаро?..).
4. Анд?хти марказонида ва ?айримаказонидашуда. Аз ниго?и манобеи сармоягузор? аз ?ониби субъект?ои и?тисод?, анд?хтро ба анд?хти марказони-дашуда ва марка-зониданашуда ?удо мекунанд. Шакли якуми анд?хт бештар хислати хоси низоми амр? (сотсиалист?) мебошад. Бори гарони рушду нум?ъ ва боло бурдани сат?и и?тисоди милл? ба зиммаи давлат гузошта мешавад. Дар ин асно давлат бо таври марказонидашуда ?исми даромад ( арзиши изофа, ё худ пасандоз) - ро ба ма?сади анд?хт ?удо мекунад. Анд?хти марказони-дашуда, асосан, аз ?ониби вазорат?о, бонк?о, но?ия?о ва таносубан бу?ет?ои ?ум?урияв?, но?ияв?, минта?ав?, вилояту губерния?о, штат?о, бу?ети ма?алл? ва ?айра ба ро? монда мешавад.
Просмотр: 688
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved