Дата: 2018-09-26
Мо?? ва дигар ?изое, ки аз об шикор карда гирифта мешавад, яке аз манбаи асосии сафедаи ?айвон? барои ?исми инсон ба ?исоб мераванд ва дар вояи хўроки инсон ?ои муаянро иш?ол мекунанд.
Мо?и?о ?айвон?ои мў?радори дара?аи паст ба ?исоб мераванд, ки ?арорати бадани он?о доим? набуда, ба му?ити зист вобастаг? дорад. Шакли бадани мо?и?о мувофи?и тарзи зиндагиашон ?ар хел мешавад. Чунончи, бадани баъзе мо?иён ( шуртани азов? ) бисёр ?афси баланд буда, бадани дигарашон ( ла??а мо??, гулмо?? ) хеле дарозрўя ё моршакл аст
( бадани леинога ), тани мо?иёне, ки дар таги об зиндаг? мекунанд
( камбала ) па?н аст.
Рўи бадани мо?иро пўст пўшидааст, ки вай мо?иро аз зарар?ои механик? ?имоя мекунад. Инчунин пўст аъзои ?ис мебошад, дар мубодилаи модда?о бо ро?и хори? намудани лу?об иштирок мекунад, дар ин ?ол лу?об роли дигарро ?ам мебозад, яъне вай ба рўи пўст молида мешавад ва бо ?амин дар об молиш ёфтани бадани мо?иро кам када, ?аракат кардани мо?иро осон мекунад. Дар худи пўсти мо?и?о ?у?айраи пигмент? ?астанд, ки ба воситаи он?о бадани мо?? ягон хел ранг мегирад. Рўи пўсти бисёрии мо?и?оро пулакча, яъне лаълича?ои махсуси устухон?, ки шакл ва сохти махсус доранд пўшидааст. Пулакчаи мо?и?ои оила?ои гуногун ?ар хел сохт дорад. Аъзои ?аракаткунандаи мо?? ?аноти шиноварии дум, шткам ва тахтапушт ба ?исоб меравад. Сохт, ми?дор, мав?еи ?ойгиршавии ?анот?ои шиноварии мо?и?ои гуногун ?ар хел аст ва аз рўи ин аломат дар ва?ти савдо аз кадом оила будани мо?иро муайян кардан мумкин аст.
Аъзои нафаскашии ?амаи мо?и?о ?алсама?о мебошанд, ки аз сабаби хеле бисёр будани раг?ои хунгузар он?о димо сурханд. Бисёрии бемории мо?и?о пеш аз ?ама дар ?алсама мушо?ида карда мешавад ва аз ?амин сабаб ин ?исми мо?иро истеъмол намекунанд. Аъзои ?азми хўроки мо?и?о аз ковокии да?он, ?ал?, сурхрўда, меъда, рўдаи пеш, миёна ва рўдаи а?иб, ки бо сўрохии ма?ъад ба охир мерасад, иборат аст. Дар бадани мо?? меъда, ?игар ва пуффаки талха ?ойгир шудааст. Пуффаки шиновар? ба мо?? имконият меди?ад. Ки дар об боло ва поён равад. Аммо на ?амаи мо?и?о пуффаки шиновар? доранд. Масалан, баъзе намуд?ои камбала ва мо?иёни дигари кам?аракат пуффаки шиновар? надоранд.
Мо?и?о ?исми асосии бадани мо?иёнро таркиб меди?анд ва мисли мушак?ои дигар ?айвон?ои гармхун, аз нах?ои дарозрўяи мускул?, ки ба системаи мураккаби бандча?о пайвастаанд, иборат мебошанд. Гўшти рав?анмо?? камбала пигменти мускул? надоранд. Гўшти хоми он?о беранг ва ?ўшонда шудааст сафед мешавад. Ранги гўшти баъзе мо?и?о гулоб? ё норин?? шуданаш мумкин аст, гўшти мо?и?о хеле нарм ва сероб аст, ки ми?дори он то 84% мешавад.
Скелети мо?и?о аз стун мў?ра, устухон?ои ?абур?а, сар, такяго?и ?анот?ои шиновар? ва ?айра иборат. Скелети мо?и?о устухон?ои майдаи хормонанди бисёре доранд, ки дар ма?зи мушак?о ?ойгир шудаанд. Устухон?ои мо?и?о аз устухон?ои дигар ?айвон?ои гармхун чунин фар? доранд, ки или? надоранд.
?ар ?адаре, ки ?исм?ои ба хўрдан боби бадани мо?? бисёр бошад. сифати он ?амон ?арор баланд ?исоб карда мешавад. Ч? ?адар мо?? хурд бошад, вазни хоси скелети устухонии ба хўрдан нобоб зиёдтар мешавад. Синну соли мо?? калон бошад, вазн зиёд ва рав?аннокиаш
З а ? о р а м о? ? яке аз намуди мо?и?ои оилаи гулмо?? ба ?исоб меравад, ки а?амияти саноат? дорад. За?орамо?? гармидўст буда, дар ?авза?ои ба?р ва дарё?ои сус?араён зиндаг? мекунад ва дур намеравад. Дар ?авза?ои б?ри Сиё?, Аваз, Каспий, Арал ва дар ?авзаи дарё?ои у?ёнуси Ором дучор мешавад. Дар шароити ?ум?урии То?икистон дар Сирдарё, поёноби дарёи Вахш, Кофарни?он, Пан?, обанбори Фар?ор, Муъминобод, Селбурсой, ?айра??ум вомехўрад.
Одатан За?арамо?? дар 4 – 5 Солагиаш боли? шуда дар ?ое, ки обсабз?о, бисёр аст тухм мегузорад. Бадани за?арамо?? дукшакл буда, дарозиаш то 1м мешавад ва бо пўлакча?о пўшонида шуда аст. Да?он дар ?исми поёнии сар ?ойгир шуда, лаби болои ду ?уфт мўйлаб дорад. Дандон?о дар ?исми гулў се?атор ?ойгир шудааст ва боли шиновари сурхчатоб дорад. За?орамо?? ?айвон?ои бему?ос, гиё? ва тухми мо?и?оро ?изо мекунад. Гўшташ бомазза, рав?аннокиаш то 4% мешавад. За?орамо?? дар кўл?ои сунии мо?ипарварии ?ум?урии То?икистон, ки дар но?ияи Хо?амастон, ?илликул, М. ?амадони мав?уд аст парвариш карда мешавад. Ин намуди мо?иро асосан ба намуди тару тоза ба истеъмолкунандагон пешни?од мекунанд.
Ш и р м о ? ? як навъи мо?ии нозуки оилаи гулмо?и?о ба ?исоб меравад. Бадани ширмо?? бо пўлакча?ои хурд пўшида шудааст, дарозии тана то 1 м, вазнаш то 10 кг мешавад, ки рав?аннокиаш 5 – 10% - ро ташкил меди?ад шикампардаи сиё?и за?рнок ва ду ?уфт мўйлаб дорад. Дар То?икистон дар ?авзаи дарёи Зарафшон, Сир, Кофарни?он, Вахш, Пан?, Исфара ва ?изилсў зиндаг? мекунад. Дар вилояти бадахшони кў?и то баландии 3900 м аз сат?и ба?р дучор мешавад.
Ширмо?? ба?орон дар ?ой?ои нисбатан ороми дарё?о тухм мегузорад. Ширмо?? ?айвон?ои бему?ра ва растани?ои обиро ?изо мекунад. Ширмо?и?ои а?амияти саноати доштаро асосан аз кўли Балхаш ва Исси?кўл мегиранд. ?аминро ?айд кардан зарур аст, ки шикампардаи сиё? ва тухми ширмо?? за?рнок аст. Ширмо?иро бисёртар ба намуди тару тоза, дуддодашуда ва хушкардашуда истеъмол менамоянд.
П е ш о н а ? а ф с мо?ии нисбатан калон буда, дарозии тана 0,75 м мешавад. Вазни миёнаи ин намуди мо?и 0,12 – 1,2 кг – ро ташкил меди?ад, баъзан 6 – 7 кг шуданаш мумкин аст. Пешона?афсро дар ?авз?ои сунии мо?ипарвар? дар но?ия?ои гуногуни То?икистон парвариш мекунанд, ки ба он?о мисол шуда метавонад, канали ?айра?ум, совхози мо?ипарварии но?ияи А. ?ом?, савхози Чубеки но?ияи М. ?амадон? ва ?айра. Умуман пешрна?афс яке аз мо?и?ои асосии ?авз?ои сунъии мо?ипарвари ба ?исоб меравад, чунки он нисбатан тез калон мешавад. Пешона?афс мо?ии алафхўр буда, ?авз?оро аз обсабз?о ва алаф?о тоза менамояд.
Гўшти пешона?афс мазаи хуб дорад ва серрав?анноки, 4,5 – 23,5% - ро ташкил меди?ад. Ба ну?та?ои савдо ба таври зинда, хунуккарда шуда ва яхкарда шуда бароварда мешавад.
Суфмо?? яке аз намуди окун?о буда а?амияти саноат? дорад ва вазнашон то 10 кг мешавад. Дар об?ои ширин зиндаг? мекунанд. Дар тахтапушт ду ?анот дорад, ки ?аноти якум сахт ва дуюмаш нарм мебошад. Гўшти суфмо?иро бисёртар барои мо?ишурбо ва консервакун? истифода мебаранд.
Л а ? ? а м о ? ? намояндаи ягона худи ла??амо?ии му?арари ба ?исоб меравад, ки дар об?ои ширин зиндаг? мекунад. Дарозии ин мо?и то 5 м вази миёна 1 – 5 кг буда, баъзан то 300 кг мешавад. Калла ва да?они ла??амо?и калон мешавад, ки дар ?исми сар 3 ?уфт мўйлаб дорад. Дар зо?и болои як ?уфт мўйлаби дароз ва дар зо?и поён? ду ?уфт мўйлаби кўто? мушо?ида карда мешавад. ?аноти тахтапушт хурд, ?аноти па?лу дароз ва ?аноти думи кўто? мебошад.
Гўшти ла??амо?? сафеди беустухон, бомазза, бўи сабуки лой?а дорад, ки дар таркибаш 4 – 11% рав?ан дида мешавад. Ба ну?та?ои савдо ба намуди зинда, хунуккардашуда, яхкардашуда ва консерваи он бароварда мешавад.
Просмотр: 2157
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved