Тарз?ои ба?исобгирии манбаи андоз ма?мўи усул?ои му?осиботи аст. Андозсупоранда   вазифадор   аст ба?исобгирии  даромад?о  ва харо?от?оро дар асоси маълумот?ои  бо  ?у??ат?о асоснокшуда  ани?  ва сарива?т  пеш  барад ва даромад?о ва харо?от?оро ба давра?ои ?исоботии дахлдоре,  ки дар зарфи он он?о гирифта ё пардохта шудаанд, вобаста ба усули ба?исобгирии тиб?и боби 23 КА ?Т истифодашаванда ?и?ати дуруст нишон додани даромади (фоидаи) андозбандишаванда ба ро? монад. 
Та?ти  усули ба?исобгири,  ки андозсупоранда,  истифода мебарад, ?амаи омил?ои ва?т ва тартиби ба?исобгирии мабла??ои воридшуда  ва харо?от,  ба  монанди истифодаи  усули  ба?исобгири  дар  асоси  кассави ё дар асоси ?исобу замкун?,  усули ба?исобгирии  харо?оти  исте?соли ва  дигар  харо?оти сармоя фа?мида мешавад.
Андозсупоранда  вазифадор  аст ба?исобгирии  ?амаи   амалиёти марбут  ба  фаъолияташро,  ки барои муайян кардани о?оз,  ?араён ва ба охиррасии он имконият меди?анд, таъмин намояд. Даромади   (фоидаи)   андозбандишаванда   бояд тиб?и   ?амон   усули ба?исобгири,   ки  андозсупоранда  дар  ?исоботи му?осибави  истифода мебарад,  бо исло?оти зарури барои  риояи му?аррароти Кодекси андоз, ?исоб карда шавад. Андозсупоранда  метавонад  бо  ма?сади  андозбанди ба?исобгириро тиб?и усули кассави ё тиб?и усули ?исобу замкуни ба ро? монад, ба шарте агар андозсупоранда  дар  давоми  соли  андозбанди ?амон як усулро истифода барад. Андозсупоранда  бояд  ба?исобгириро тиб?и усули ?исобу замкуни дар соли андоз пеш барад, агар:
-амалиёти   вай  дар  соли  гузашта  назар ба  ?а?ми  амалиёти андозбандишаванда,  ки барои ба?айдгири бо ма?сади  андоз  аз  арзиши иловашуда му?аррар гардидааст, 5 маротиба зиёд шуда бошад; ё
-вай  мутоби?и  санад?ои  меъёрии  ?у?у?и барои   ба?исобгирии му?осибави тиб?и усули ?айди дубора вазифадор бошад.
     Андозсупорандае, ки барои ба?исобгири аз рўи усули ?исобу замкуни тиб?и   му?аррароти   ?исми 5 моддаи 182 КА ?Т   бори   аввал вазифадор  шудааст, ба?исобгириро тиб?и усули  ?исобу  замкуни  бояд барои  ?амаи  сол?ои минбаъда низ пеш барад.  Бонк?о,  ширкат?ои кредити ва  ташкилот?ои амонатии  кредитии хурд  вазифадоранд  ба?исобгириро  тиб?и усули ?исобу замкуни аз о?ози фаъолияти худ пеш баранд. Ташкилот?ои ?арзи  хурд  ва  фонд?ои  ?арзи хурд барои ма?сад?ои андозбанди ?исобро аз о?ози фаъолияти худ,  сарфи назар аз му?аррароти моддаи 182 КА ?Т, тиб?и усули кассав? пеш мебаранд. Барои шахси во?еи  талаботи  ба?исобгири тиб?и  усули  ?исобу замкуни   тан?о  нисбати  даромад  ва  тар??ои вобаста  ба  фаъолияти со?ибкори татби? мегардад. Дар сурати та?йир ёфтани усули ба?исобгири,  ки андозсупоранда истифода мебарад,  та?йирёби нисбати бахисобгирии даромад,  харо?от ва дигар унсур?ое,  ки ба мабла?и андоз таъсир мерасонанд,  бояд дар соли та?йир додани усули ба?исобгири дохил карда шаванд,  то ин, ки ?е? яке аз  ин  унсур?о  сарфи  назар  нагарданд  ё дубора  ба  ?исоб гирифта нашаванд. Нисбати  супорандагони  андоз  аз  арзиши иловашуда  даромаду харо?от бе андоз аз арзиши иловашуда  ба  ?исоб гирифта  мешавад,  ба истиснои  харо?оте,  ки  нисбати он ба ?исоб гирифтани андоз аз арзиши иловашуда и?озат дода намешавад.
    Аз ин му?аррарот бармеояд, ки 3 тарзи ба?исоб гирифтани манбаи андоз ?ой дорад:

Андозсупорандае, ки   тиб?и   усули   кассави ба?исобгириро  пеш мебарад,  бояд мутоби?и модда?ои 184 ва 185 Кодекси андози ?Т даромадро дар санаи  гирифтани  он  ?исоб  карда,  тар?и харо?от?оро дар санаи амали намудани он ан?ом ди?ад. 
-ла?заи гирифтани даромад дар ?олат?ои  ?удогона  бо истифодаи усули кассав?. Агар  андозсупоранда  мабла??ои  пули гирад,  ла?заи гирифтани мабла??ои пулии на?д ва ?ангоми пардохти ?айрина?ди бошад,  ла?заи  ба сурат?исоби  бонкии  вай ё дигар сурат?исобе,  ки вай ихтиёрдори карда метавонад ё ?у?у?и аз он гирифтани мабла??ои мазкурро  дорад,  ла?заи гирифтани даромад ба ?исоб меравад. Дар  сурати  бекор  кардан  ё  пўшонидани ў?дадории  молиявии андозсупоранда,  аз  ?умла  ?ангоми ?исоббаробаркунии байни?амдигари, ла?заи гирифтани даромад ла?заи бекор кардан ё пўшонидани ў?дадори  ба ?исоб меравад.
    -ла?заи  харо?от  намудан  дар ?олат?ои  ?удогона бо истифодаи усули кассав?. Ла?заи харо?от намудан  ла?заи  аз тарафи андозсупоранда во?еан ан?ом додани харо?от ба ?исоб меравад. Агар  андозсупоранда  мабла??ои  пули супорад,  ла?заи харо?от намудан ла?заи пардохти мабла??ои пули на?д ба ?исоб  рафта,  ?ангоми пардохти ?айрина?д? бошад,  ла?заи харо?от намудан ин ла?заи аз тарафи бонк гирифтани  супоришномаи  андозсупоранда  дар бораи  гузаронидани мабла??ои пули (дар ?олате, ки дар сурат?исоб?ои бонкии андозсупоранда мабла??ои кофи мав?уд бошанд) дониста мешавад. ?ангоми  бекор кардан ё пўшонидани ў?дадории молияви дар назди андозсупоранда,  аз ?умла ?ангоми ба?исобгирии байни?амдигари,  ла?заи харо?от  намудан  ла?заи  бекор  кардан ё пўшонидани ў?дадории молияви дониста мешавад. ?ангоми пардохтани фоиз?о тиб?и ў?дадории ?арз ё додани мабла? барои и?ораи амвол,  агар мў?лати ў?дадори ё шартномаи  и?ора  якчанд давраи  андозро дар бар гирад,  мабла?и фоиз?ои пардохташуда (пардохти и?ора),  ки амалан барои давраи андоз  ниго? дошта  мешавад,  мабла?и фоиз?ое  (пардохти  и?орае)  мебошад,  ки  бояд дар ин давра супорида шавад.
2.Усули (принсип?ои) ба?исобгирии даромад?о ва   харо?от?о ?ангоми истифодаи усули ?исобу замкун?. Андозсупорандае, ки  тиб?и усули ?исобу замкуни ба?исобгириро пеш мебарад,  бояд даромаду харо?отро мутоби?и модда?ои 187 ва  188  Кодекси андози ?Т мутаносибан аз ла?заи гирифтани ?у?у? ба даромад ё пайдо шудани ў?дадории пардохт,  сарфи назар аз ва?ти во?еии гирифтани  даромад  ё и?рои пардохт, ба ?исоб гирад.
-ла?заи  гирифтани  даромад ?ангоми  истифодаи усули ?исобу замкун?. ?у?у?и гирифтани даромад ?ангоме пайдошуда ба  ?исоб  меравад, ки  агар  мабла?и  дахлдор  бояд  бегуфтугў ба андозсупоранда пардохта шавад ё андозсупоранда тамоми ў?дадори?ояшро тиб?и муомилот ё шартнома и?ро кардааст. Агар андозсупоранда корро и?ро кунад ё хизмат расонад,  ?у?у?и гирифтани  даромад  дар  ла?заи  и?рои  ни?оии кор ё хизматрасонии дар муомилот ё шартнома пешбинишуда, ба даст овардашуда ба ?исоб меравад.     Агар а?д ё шартнома и?рои кор ё хизматрасониро мар?ала ба мар?ала пешбини намояд,  ?у?у?и гирифтани даромад дар ?ар мар?ала  дар  ла?заи ни?оии и?рои кор ё хизматрасонии ин мар?ала пайдо мешавад, агар моддаи 190 Кодекси андози ?Т тартиби дигаре пешбини накарда бошад. Агар  андозсупоранда  даромад гирад ё ?у?у?и гирифтани даромад дар шакли фоиз ё даромад барои ба и?ора додани амволро  дошта  бошад, ?у?у?и гирифтани даромад дар ла?заи ба охир расидани мў?лати ў?дадории ?арз ё шартномаи и?ора бадаст овардашуда ?исоб мешавад.  Агар мў?лати ў?дадории  ?арз ё шартномаи и?ора якчанд давраи андозро дар бар гирад, даромад тиб?и ин давра?ои андоз  мутоби?и  тартиби ?исоби  он  та?сим карда мешавад.
    -ла?заи харо?от намудан ?ангоми истифодаи усули ?исобу замкун?. Ла?заи харо?от намудан вобаста ба а?д (шартнома) ла?заи  и?рои ?амаи  шарт?ои  зайл  ?исобида  мешавад:
     а) ?ангоми  аз  тарафи  андозсупоранда бечунучаро эътироф шудани ў?дадории молияви;
     б) ?ангоми  ба  ?адри  кифоя  да?и? ба?о додан ба ?а?ми ў?дадории молияв?;
     в) агар  ?амаи  тараф?ои  дар  а?д ё шартнома иштирокдошта во?еан тиб?и а?д ё шартнома ў?дадори?ояшонро и?ро кунанд ва мабла?ои дахлдор бечунучаро пардохта шаванд.
Вобаста ба шарт?ои дар ?исми 1 моддаи 188 КА ?Т зикршуда  ў?дадории молияви  маънои  ў?дадориеро  дорад,  ки андозсупоранда  мутоби?и а?д (шартнома)  ?абул  кардааст  ва  тарафи  дигари дар  а?д   (шартнома) иштирокдошта бо ма?сади и?рои он вазифадор аст, ки даромади дахлдорро дар шакли пули ё шакли дигар ба андозсупоранда пешни?од намояд. ?ангоми  пардохти  фоиз?о тиб?и ў?дадории ?арз ё пардохт барои амволи ба и?ора гирифташуда ла?заи  харо?от намудан  ла?заи  ба  охир расидани  мў?лати  ў?дадории  ?арз ё шартномаи и?ора ?исобида мешавад. Агар мў?лати ў?дадории ?арз ё шартномаи и?ора якчанд  давраи  андозро дар бар гирад, харо?от тиб?и ин давра?ои андоз мувофи?и тартиби ?исоби он та?сим карда мешавад.
3.Усули ба?исобгирии харо?оти исте?сол? ва  дигар  харо?оти сармоя. Тартиби ба?исобгирии захира?ои молию модди. Ба?исобгирии  захира?ои  молию  модди  бо ма?сад?ои андозбанди тан?о тиб?и му?аррароти амалкунандаи ба?исобгирии му?осиботи,  ки  дар асоси ?онунгузории оид ба ба?исобгирии му?осиботи та?ия гардидаанд, ба ан?ом расонида мешавад. ?ангоми  ба?исобгирии  захира?ои  молию модди  андозсупоранда вазифадор аст,  ки  арзиши  мол?ои  исте?солнамуда ё  харидаашро,  ки мутаносибан  дар асоси харо?оти исте?соли (арзиши асли) ё нархи хариди он?о муайян карда мешавад,  дар ?исоботи  андоз нишон  ди?ад.  Аз  он ?умла,  андозсупоранда  вазифадор  аст  ба  арзиши ин  мол?о харо?оти ниго?дори ва инти?оли он?оро ?амро? кунад. ?ангоми    ба    ?исоб   гирифтани захира?ои   молию   модди андозсупоранда ?а? дорад,  ки арзиши мол ё ма?сулоти ну?сондор, маънан кў?нашуда  ё аз мўд баромадаро,  ки аз ?амин сабаб ё бо сабаб?ои шабе? бо нархи зиёдтар аз  харо?оти  барои  исте?соли (нархи  хариди)  он?о сарфшуда  фурўхтан  мумкин нест,  дар асоси нархе, ки он?оро фурўхтан мумкин аст, ба?о ди?ад. Нисбати  мол?ое,  ки  андозсупоранда  оид ба он?о ба?исобгирии инфироди пеш намебарад, вай ?аѕ дорад, ки барои ба?исобгирии захира?ои молию модди яке аз се усул?ои зеринро истифода барад:
     а) усули ФИФО,  ки мутоби?и он  дар  давраи ?исоботи  дар  аввал мол?ои   дар   аввали   давраи   ?исоботи  ба захира?ои  молию  модди дохилгардида,  фурўхташуда  (истифодашуда)  ?исоб карда  шуда,   баъд мол?ое,  ки  дар  давоми  давраи  ?исоботи исте?сол (харида) шудаанд, мувофи?и навбати исте?сол (харид) ?исоб карда мешаванд;
     б) усули  ЛИФО,  ки  мутоби?и  он  дар давраи ?исоботи дар аввал мол?ое, ки охирин исте?сол (харид) шудаанд, фурўхташуда (истифодашуда) ?исоб карда мешаванд;
     в) усули ба?о додан тиб?и арзиши аслии миёна.

Просмотр: 1823