Унсур?ои андоз гуфта во?ид?ои функсионалии дохилии ифодаёбандаро меноманд, ки дар ма?мўъ сохтори ?у?у?и андозро ташкил меди?анд. Сохтори таркиб? барои ?амаи андоз ва пардохт?о ягона мебошад ва аз ин рў ин сохтор унверсал? аст. Аммо ифодаёбии ин унсур?о барои ?ар як андоз бо хусусияти хос пешбини шуда, дар нати?а андоз намуди ало?идаи фардиро касб намуда, имконияти фар? намудани андоз?о ва прадохт?оро пешбини менамояд.    
С.Г. Пепеляев дар асри худ «Асос?ои ?у?у?и андоз» унсур?ои андозро чунин тавсиф намудааст:
— андозсупоранда — шахсоне, ки ба зиммаи он?о вазифаи ?у?у?ии пардохти андоз гузошта шудааст;
— объекти андозбанд? – далел?ои ?у?у?ие (амал, во?еа, ?олат), ки меъёр?ои ?у?у? бамиён омадан, та?ийр ёфан ё худ ?атъ гардидани ?у?у?у вазифа?ои андозро ба он?о ало?аманд медонанд;
— манбаи андоз – аломат?ои хусусияти во?еиро (на ?у?у?иро) муайян мекунад ва ин аломат?о барои ситонидани андози дахлдор асос мешаванд;
— ми?ёси андоз – тартиби ?исоб кардани манбаи андоз аст;
— тарзи ?исоби манбаи андоз – тарзу усули ?исобу китоби андоз аст;
— давраи андозсупор? – мў?латест, ки дар муддати он ?арайёни ташакули манбаи андозан?ом меёбад ва ?а?му андозаи ў?дадории андоз пурра муайёян мегардад;
— во?иди андозбанд? – во?иди ми?ёсиест, ки барои ми?доран муайян намудани манбаи андоз истифода мешавад;
— меъёри андоз – ?а?му андозаи аз ?ар во?иди андозбанд? ситондани андозро муайян мекунад;
— тарзу усул?ои андозбанд? – тартиби та?ийр додани меъёри андоз вобаста ба афзоиши манбаи андоз аст;
—  тартиби ?исоб кардани андоз – бо истифода аз усул?ои му?осиби ба?исобгири андоз аст;
— тарзу тартиби пардохти андоз – пардохти андоз бо декларация, манбаи пардохт ва усули кадастр? мебошад.
    Дар Кодекси андози Федератсияи Россия бошад му?аррар шудааст, ки андоз тан?о дар сурати муайян гардидани андозсупорандагон ва унсур?ои андозбанд?, яъне:
— объекти андозбанд?;
— манбаи андоз;
— давраи андоз;
— меъёри андоз;
— тартиби ?исоб кардани андоз;
— тартибу мў?лати пардохти андоз;
— имтиёз?о аз андоз му?арар карда мешавад.
Назарияи ?у?у?и андоз чунин унсур?ои андозро пешни?од менамояд:
-субъекти андозситон;
-субъекти андозсупор;
-мавзўъ ва сарчашмаи андоз;
-объекти андоз;
-базаи андоз;
-сат?и андоз;
-во?иди андозбанд?;
-давраи (?исоботи) андоз;
-меъёри (ставкаи) андоз;
-тартиби ?исоб намудани андоз;
-мў?лати пардохти андоз;
-тартиби пардохти андоз;
-имтиёз?о аз андоз;
-тартиби бозгардонидани андози барзиёд супоридашуда;
-тартиби ма?буран ситонидани мабла?и бо?имондаи андоз;
-?авобгари барои напардохтани андоз.
Инчунин вобаста ба зарурияти унсур барои му?аррар кардани андоз, унсур?ои андозро ба ду гурў? ?удо менамоянд:
1.Унсур?ои ?атм? (зарур?) андоз. Истисно намудани ?ато як унсури ?атмии андоз дар ?онунгузории андоз ба нолозимии сохтори ?у?у?ии андоз ва му?аррар нашудани пардохти ?атмии он оварда мерасонад. Ба унсур?ои ?атми дохил мешаванд:
а) субъекти андозситон — субъекти оммав?, ки ба фоидаи он пардохти ин ё он намуди андоз суръат мегирад ва аз ?ониби он андоз му?аррар шуда, баамал бароварда мешавад. Ба монанди нозироти андоз, Ма?лиси Олии ?Т;
б) субъекти андозсупор (андозсупоранда) – шахсе, ки ба зимааш прадохти андоз тиб?и ?онунгузории андоз гузошта шудааст;
в) мавзўъи андоз – ин неъмат?ои модд? (пул, амвол) ва неъмат?ои ?айримодд? (?у?у?и истифодабари, и?озатди??) дорои хусусияти ми?дор?, арзиш? ва ё физик? мебошад, ки метавонанд баву?удоварандаи ў?дадории пардохти андоз гарданд агар дар муносибат ба он субъет дар ?олати муайяни ?у?у?? бошад;
г) сарчашмаи андоз – ин восита?ои пулии андозсупоранда (даромад, сармоя) мебошад, ки аз ?исоби он?о андоз пардохта мешавад;
?) объекти андозбанд? – ин фаъолият оиди фуруши амвол (кор, хизматрасон?), амвол, даромад, фоида, арзиши амволи фурўхташуда (и?рои кор, расонидани хизмат) ё инки дигар объекти  дорои хусусияти ми?дор?, арзиш? ва ё физик? мебошад, ки метавонанд баву?удоварандаи ў?дадории пардохти андоз гарданд;
д) факти ?у?у?? – ин ?олати мушахаси ?айёти, ки меъёр?оии ?у?у? баву?удо?, та?ийрёб? ва ?атъгардии муносибат?оро вобаста медонанд. Факт?о ?у?у?? дар ?олати андозбанд? дар нати?аи ин амал?о бамиён меоянд:
-исте?соли неъмат?о (андоз аз аромад);
-муомилоти неъмат?о;
-истемоли неъмат?о (андоз аз аксиз, аноз аз фуруши чакана);
е) базаи андоз — асоси ба?исобгирии андоз, ки ба воситаи тарзу усул?ои му?осиб? баамал бароварда мешавад;
ё) сат?и андоз —  асос барои чен намудани базаи андоз бо воситаи параметр?ои физик?, ми?дор? ва арзиш?;
ж) во?иди андозбанд? – во?иди ченаки ин ва ё он параметри базаи андоз аст;
з) давраи андоз – ин муддати ва?те, ки дар давоми он базаи андоз чен карда баан?ом расонида шуда, андоз прадохт мегардад;
и) давраи ?исобот? – ин муддати ва?те, ки дар давоми он андозсупоранда ў?дадор аст муста?илона декларатсияро дар бораи объекти андозбандии худ ва мабла?и пардохти андоз тартиб дода, ба ма?омоти андоз супорад;
к) меъёри (ставкаи) андоз – ?иссаи амволи андозсупоранда, ки ба ма?омоти андоз супорида мешавад;
л) мў?лати пардохти андоз – ин муддати ва?те, ки тиб?и ?онунгузории андоз дар давоми он андозсупоранда ў?дадорияшро оиди пардохти андоз бояд и?ро намояд;
м) тартиби пардохти андоз – ин тарзи и?роиши ў?дадории пардохти андоз аст;
н) сарчашмаи пардохти даромад – ин объекте, ки аз он андоз ситонида мешавад.
2.Унсур?ои ?айри?атм? (иловаг?) андоз. Набудани унсур?ои иловагии андоз ба сохтори ?у?у?ии андоз таъсир нарасонида, аммо бе он?о ситонидани пардохт?ои ?атм? душвор гардонида мешавад. Ба унсур?ои иловагии андоз дохил мешавнд:
а) имтиёз?о аз андоз – ин пешни?оди  имконият аз ?ониби ?онунгузории андоз барои гурў?и мушахаси андозсупорандагон оиди напардохтани андоз, кам кардани меъёри андоз ва ё дар мў?лати дертар пардохти андоз мебошад;
б) баргардонидани андози барзиёд пардохташуда – ин ба андозсупоранда баргардонидани ?исмати мабла? аз андоззи прадохташуда аст;
в) камомад – ин ?исмати мабла?и андоз ва ё пардохт, ки аз ?ониби андозсупоранда тиб?и ?онунгузории андоз дар мў?лати му?арраршуда супорида нашудааст;
г) тартиби ма?буран ситонидани мабла?и бо?имондаи андоз – ин тарзи ма?бур намудани андозсупоранда барои и?рои ў?дадории пардохти андоз аст;
?) бозгардонидани андози барзиёд ситонидашуда – ин ?уброни зарари андозсупоранда аз ?ониби субъкти андозситон дар мавриди ?айри?онуни ситонидани андоз ва пардохт?ост;
 д) ?авобгари барои напардохтани андоз – ин тадби?и ?азо нисбати ў?дадории шахси андозсупоранда аз ?ониби давлат ва ё шахси мансабдори он барои напрадохтани андоз аст.          
Дар Кодекси андози ?ум?урии То?икистон унсур?ои андоз ба чунин гурў??о ?удо шуда, дар модда?ои ало?ида иникос гардидаанд:
— тартиби му?аррар кардан, та?ийр додан ва бекор кардани андоз?о (м. 7 КА ?Т);
— андозсупоранда (м. 8 КА ?Т);
— объекти андозбанд? ва ё объекте, ки ба андозбанд? ало?аманд аст (м. 9 КА ?Т);
— манбаи андоз (м. 10 КА ?Т);
— меъёри андоз (м. 11 КА ?Т);
— давраи андоз (м. 12 КА ?Т);
— мў?лати пардохт (м. 13 КА ?Т);
— имтиёз?ои андоз (м. 14 КА ?Т).
Унсур?ои андоз ба мо имконият меди?анд, ки дар ма?мўъ дар бораи андоз?ои ало?ида маълумоти мушахас гирифта, он?оро тавсиф намоем.

Просмотр: 2624