Дата: 2017-10-24
Агар ба таърихи инкишофи табиатшинос? бори дигар назар андозем, дида мешавад, ки дар ?ама давру замон вай яке аз восита?ои асосии пешрафти ?омеа ?исобида мешавад. Кашфиёт?ои илм? ва татби?и амалии он?о ба та?диру сарнавишти инсон таъсири беандоза калон дорад. Кашфи ?онун?ои механика дар асри 17 ва сохта шудани мошину механизм?о, кашфи мав??ои электромагнит? дар асри 19 ва бунёди электротехника, радиотехника ва радиоэлектроника, пешни?оди назарияи ядрои атом дар асри 20 ва истифодаи энергияи атом, кашфи асрори ирсият дар нимаи дуюми асри 20 ва бунёди му?андисии генетик? ва ин гуна мисол?оро бисёр овардан мумкин аст. Хулоса, ?аёти имрўзаи инсонро бе истифода аз дастовард?ои илму техника тасаввур кардан ?айриимкон аст.
Дар айни замон инсони асри 21 ба илму техника ва ояндаи он на тан?о бо ?исси шав?у зав? ва э?тиром, балки бо тарсу ?арос низ менигарад. Мегўянд, ки илм ба инсон на тан?о хайру манфиат, балки бадбахтиву мусибат низ меоварад ва ин гуна сухан?о асос ?ам доранд. Проблема?ои эколог?, аз ?умла ифлосшавии атмосфера, садама?о дар истго??ои бар?ии атом?, нобудшавии намуд?ои набототу ?айвонот, пайдоиши бемори?ои нав ба нави табобатнашаванда ва ?акозоро одамон бо илм ало?аманд менамоянд. Вале дар асл сабаби асосии пайдо шудани проблема?ои эколог? илм набуда, балки он сохтор?ои ?амъиятию давлатианд, ки самти инкишофи илм ва самти татби?и кашфиёти илмиро муайян менамоянд.
Илм яке аз шоха?ои фар?анги инсонист ва бино бар он бо рушду инкишофи ?амъият вобастагии зич дорад. Мушкилоту ихтилофи вазъи имрўза иборат аз он аст, ки илму дониш дар ?а?и?ат ба зу?уроти проблема?ои эколог? ва масъала?ои дигари ?алталаби замон сабабгор аст. Дар айни замон ?алли ин проблема?о бидуни илм ва инкишофи минбаъдаи он комилан ?айриимкон аст. Аз ин рў на?ши илм дар ?омеаи инсон? рўз аз рўз меафзояд ва дониставу надониста паст задании ма?оми илм дар ?амъият ба о?ибат?ои нохуш хо?ад овард.
Аз миёна?ои асри 20 сар карда болоравии талаботи инсон ва фаъолияти исте?солии вай боиси он гашт, ки таъсири инсон ба табиат рўз аз рўз афзуда истодааст. Дар нати?аи фаъолияти инсон обанбор?ои калон ва канал?о сохта мешаванд, ми?дори зиёди кандани?ои маъдан? истихро? мешаванд, ботло?зор?о хушконида шуда, замин?ои бекорхобида ба майдони киштукор табдил меёбанд, модда?ои нав ба нави химияв? исте?сол мешаванд. Дасти инсон имрўз ба ?аъри у?ёнусу ав?? кай?он низ расидааст. Ин кор?о аксар ба манфиати инсон аст, вале таъсири рўзафзуни инсон ба му?ити атроф о?ибат?ои нохуш низ дорад.
?амин тавр, фаъолияти беназорат ва пешгўинашавандаи инсон ба ?араёни просесс?ои таби? таъсири манф? расонида, ба та?йирот?ои барнагардандаи ?ам му?ити атроф ва ?ам табиати биологии худи инсон меоварад. Чунин та?йироти амалан барнагарданда тамоми му?ити атроф – атмосфера, гидросфера, ?абати ?осилхези ?ишри замин, олами ?айвоноту растани?оро фаро гирифтааст. Дар баробари ин шумораи а?олии рўи замин бемайлон афзоиш меёбад. ?олиби ди?аат аст, ки мувофи?и маълумот?ои боэътимоди илм? дар авали солшумории милод? дар рўи Замин ?амаг? 300 млн. одамон зиндаг? доштанд. Ин шумора дар соли 1000 – ўм ба 400 млн., дар миёна?ои асри 17 ба 500 млн, соли 1900 ба 1,6 млрд, соли 1950 ба 2,5 млрд ва соли 1970 ба 3,7 млрд. расида буд. ?оло дар рўи Замин зиёда аз 7 млрд. одамон умр ба сар мебаранд. ?амин тавр, тан?о дар давоми 100 соли охир а?олии рўи Замин та?рибан 4 маротиба афзудааст (1927 – 2 млрд н. дар давоми 123 сол, 1960 – 3 млрд н. дар давоми 33 сол, 1974 – 4 млрд н. дар давоми 24 сол, 1987 – 5 млрд н. дар давоми 13 сол, 1999 – 6 млрд н. дар давоми 12 сол, 2011 – 7 млрд н. дар давоми 12 сол).
Хулоса, инсон, ?амъият ва тамаддун имрўз дар ?олати бў?рони шадиди эколог? ?арор дорад. Агар пеши ро?и он гирифта нашавад, фанои биосфера ва тамаддуни инсон? ногузир аст.
Оид ба аломат?ои асосии бў?рони экологии замони ?озира дар мавзўи пештара (?афтўм) маълумот дода будем. Боиси таассуф аст, ки дар ?амъияти муосир ба вазъи экологии мав?уда а?амияти зарур? дода намешавад. Одамон гумон доранд, ки табиати сайёраи Замин бе?удуду адонашаванда аст. Он?о аз офияту бе?будии мува??атии имрўзаи худ ?аноатманд буда, дар бораи он, ки насл?ои оянда дар кадом шароит зиндаг? хо?анд кард, фикр ?ам намекунанд. Чунин рафтори худбинона о?ибат ба марги тамаддун хо?ад овард.
Принсип?о ва ро??ои баромадан аз бў?рони эколог? зерин?оянд:
а) давраи таъсири беназорати инсон ба му?ити таби? ба охир расида истодааст;
б) аз истифодаи ?оратгаронаи боигари?ои табиат даст кашидан лозим аст;
в) бояд дар назар дошт, ки муносибати э?тиёткоронаи эколог? аз назари и?тисод? низ манфиатовар аст;
г) тан?о табиати сернамуду гуногунранг серма?сул ва устувор буда метавонад.
д) бояд аз а?идаи ?алати «инсон – шо?и табиат» даст кашид;
е) шиори имрўза бояд чунин бошад – «инсон на шо?и табиат, балки и?оранишини он аст».
Просмотр: 5514
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved