Дата: 2017-10-24
Агар ба таърихи зиёда аз 2 ?азору 500 солаи табиатшинос? назар андозем, дида мешавад, ки вай хусусан дар се садсолаи охир бо суръати бени?оят баланд инкишоф ёфтааст. Дар ин муддат дар со?аи физика аз тасаввуроти натурфалсафии олимони Юнони ?адим то манзараи квантию релятивии микро-, макро- ва мегаолам, дар со?аи химия аз тасаввурот?ои кимиёгарони асримиёнаг? то химияи квант?, дар со?аи кай?оншинос? аз тасаввуроти геосентр? то манзараи муосири астрономии Олам ва дар со?аи омўзиши табиати зинда аз биологияи тасвир? то биологияи молекулавию генетика ро? паймуда шуд. Имрўз дар савияи микроолам просесс?ое омўхта мешаванд, ки дар фосила?ои ва?ти 10-23 сония (аз сад миллиард триллион як ?иссаи сония) ва дар масофа?ои 10-17 метр (аз сад ?азор триллион як ?иссаи метр) мушо?ида карда мешаванд. Дар савияи мегаолам бошад олимон бо просесс?ое сарукор доранд, ки дар фосила?ои ва?ти 1018 сония (миллион триллион сония ? 13 млрд сол) ва дар масофа?ои 1026 м (сад триллион триллион метр) ?ор? мешаванд. Бо ёрии дастго??ои астроном? объект?ои кай?оние ба ?айд гирифта шудаанд, ки рўшноии аз он?о омада ?анўз 12 млрд. сол пештар баромада буд. Агар ба хотир орем, ки системаи Офтоб? та?рибан 5 млрд сол пештар ба ву?уд омадааст, пас ин рўшно? аз объекти ?айдшуда 7 миллиард сол пеш аз пайдоиши Замин баромадааст. Афканишоти реликт?, ки нишона аз «таркиши бузург» аст, имкон меди?ад, ки оид ба сония?о ва да?и?а?ои аввалини пайдоиши Олам маълумот?ои зарур? ба даст оварда шаванд.
Ин гуна мисол?оро боз ?ам овардан мумкин аст, аммо хулосаи умум? иборат аз он аст, ки ин дастовард?ои илм? дер ё зуд дар амалия татби? карда мешаванд, яъне на?ши илм дар ?амъияти инсон? рў ба афзудан аст. ба дигар маън?, илм имрўз ба ?увваи бевоситаи исте?солкунанда табдил ёфтааст. Нати?аи ин табдилёб? пешрафти илмию техник? мебошад, ки дар заминаи технология?ои информатсионии нав, восита?ои замонавии техникаи ?исоббарор, му?андисии генетик? ва биотехнология тарзу низоми ?аёти инсонро комилан дигаргун месозад.
Дар гузашта а?идае маъмул буд, ки мувофи?и он инкишофи илму дониш бо ро?и ?амъшавии маълумот?ои нав ба нав сурат мегирад. Вале дар амал инкишофи илм тан?о аз ?амъшавии холисонаи дониш?о иборат намебошад. Гузашта аз он, та?йирот?ои ?атъ? дар илм асосан бо ин?илоб?ои илм? ало?аманданд, ки дар ?араёни он?о а?ида?о, принсип?о ва усул?ои тад?и?оти пештара аз назари тан?ид? тафтиш ва исло? мегарданд. Гузариш ба ин а?идаю усул?ои нави тад?и?от ба тавассути проссес?ои дифференсиатсия ва интегратсияи дониш амал? мегардад.
Дифференсиатсияи дониши илм? яке аз мар?илаи зарурии инкишофи илм ба ?исоб рафта, иборат аз он аст, ки барои тад?и?и ?аматарафаи объекти та??и?шаванда фан?ои ало?идаи илм? бо мавзўю усули хусус? пайдо мешаванд. Масалан, дар Юнони ?адим фан?ои ?удогонаи илм? мав?уд набуданд ва ма?мўи дониш?ои маълум дар ча?орчўбаи фалсафа гирд омада буд. Илм?ои ало?идаи таби? бори аввал дар давраи Э?ё, ва?те, ки табиатшиносии та?рибав? пайдо шуд, арзи ву?уд намуданд. Аввал механика ва сонитар фасл?ои дигари физика, химия, биология ва илм?ои бунёдии дигар оид ба табиат ба о?истаг? шакл гирифтанд.
Дар ибтидои асри 21 табиатшинос? ба мар?илаи нави инкишофи худ дохил гардид, ки дар он шакл?ои системав? ва байнисо?авии тад?и?оти илм? ба мадди аввал мебароянд. Тад?и?от?ои байнисо?авии муосир система?оеро мавриди омўзиш ?арор меди?анд, ки характери кушода, ?айрихатт?, ?айримувозинат? ва худташкилёбанда доранд. Яке аз чунин самти нави тад?и?от – синергетика ба шумор меравад, ки объекти омўзиши он система?ои худташкилёбанда ва просесс?ои худташкилёб? мебошанд.
Дифференсиатсияи илм ба он меоварад, ки дониш?о оид ба табиат ани?тар ва чу?уртар мешаванд, вале ?амзамон ало?аи байни илм?ои ало?ида ва ?амдигар-фа?мии байни олимон суст мегардад. ?амин тавр, дар нати?аи дифференсиатсия дониш?о илми ягона ба ма?мўи со?а?ои ма?дуду ?удогонаи тад?и?от табдил меёбад. Дар нати?а олимон мав?еъ ва мо?ияти кори хешро дар омўзиши олами ягона, яклухт ва объектив? надида мемонанд.
Хушбахтона ро?и баромад аз ин вазъият мав?уд аст ва онро худи инкишофи илм пешни?од мекунад. Ну?таи назари нав, ки ягонагию яклухтии табиатро инъикос менамояд интегратсияи дониши илм? мебошад. Мувофи?и он маф?ум?о, назария?о ва усул?ои як со?аи илм дар со?аи илм?ои дигар истифода мешаванд. Масалан, дар нати?аи истифодаи усул?ои физика дар биология илми нави биофизика бунёд гашт. Айнан ?амин тавр биохимия, геофизика, геохимия ва ?айра пайдо шуданд.
Просмотр: 3417
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved