НА?ША:

АДАБИЁТ:

АКТ?ОИ НОРМАТИВ?:

Маф?ум ва тарз?ои ба амал баровардани ?у?у?и граждан? ва и?рои ў?дадор?. Мувофи?и банди 1 м. 9 КГ ша?рванд ва шахсони юридик? ?у?у?и гражданиашонро бо салохдиди худ амал? менамоянд, аз ?умла ихтиёрдорй мекунанд, яъне тамоми масъала?ои марбут ба истифодаи ?у?у??ои субъектив?, аз ?умла ?а?м ва тарз?ои амалигардонии он?о, даст кашидан аз амал? намудани ?у?у?? ба он?о тааллу?дошта ва ?айра?оро мувофи?и хо?иши худ ?ал мекунанд. Масалан, и?оради?андаи хонаи исти?омат? баъди ба охир расидани мў?лати шартнома метавонад и?орагирро аз хона барорад ё минбаъд дар хона мононад. Мисоли дигар, ?арзди?анда дар шартномаи ?арз метавонад аз ?арздор и?рои шартномаро талаб намояд ё аз ба?ри ?арз гузарад. Аммо дар чунин ?олат?о даст кашидани ша?рванд ва шахсони юридик? аз амалигардонии ?у?у?? ба он?о тааллу?дошта, ба истиснои ?олат?ои пешбининамудаи ?онун, боиси ?атъи ин ?у?у??о намегардад. Масалан, узви ?амъияти са?омие, ки дар кор?ои идоракунии ?амъият иштирок намекунад, бо ?амин асос аз ?амъияти номбаршуда хори? карда намешавад. Ва баръакс, ворисе, ки баъди кушодани мерос дар муддати 6 мо? бе сабаб?ои узрнок аз ху?у?и меросиаш истифода намебарад, чунин ?у?у?ашро гум мекунад.
?ангоми дар бораи ба амалбарории ?у?у?и граждан? сухан рондан набояд ?олат?ои зерин аз хотир фаромўш шавад. Якум, баъзе ?у?у??ои субъектив? дар як ва?т вазифа?ои субъектив? ?ам мебошанд. Масалан, мувофи?и ?онунгузор? вас? натан?о барои аз номи ноболи? бастани ахд ?у?у? дорад, инчунин вазифадор ?ам мебошад, ки ин амалиётро и?ро намояд, агар инро манфиати шахси дар зери васоят буда талаб намояд. ?амин тавр, ба амалбарории баъзе ?у?у??ои субъектив? на тан?о аз ихтиёри шахси ?у?у?дор, балки аз ?укми ?онунгузор ?ам вобаста мебошад.
Дуюм, бояд ?айд намуд, ки дар чунин ?олат сухан оид ба ?у?у?и мушаххаси субъектив? меравад, ки субъект ин ?у?у?ро дорад. Масалан, дар бораи ихтиёрдорй намудани ?у?у?и субъективие, ки субъект мумкин дар оянда бояд мувофи?и ?оидаи б. 3м. 23 КГ ?ал карда шавад: «пурра ё ?исман даст кашидани ша?рванд аз ?обилияти ?у?у?дор? ё ?обилияти амал ва а?д?ои дигар, ки ба махдуд сохтани ?обилияти ?у?у?дор? ё ?обилияти амал равона гардидаанд, ба истиснои ?олат?ое, ки чунин а?д?оро ?онун и?озат додааст, эътибор надорад»,
Бисёр маврид?о ша?рвандон ва шахсони юридик? бо рохи баамалбарор? нисбат ба ?уку?и худ ихтиёрдор? менамоянд. Дар зери маф?уми амалигардонии ?у?у? ?у?у?и субъективие, фа?мида мешавад, ки ша?рванд ё шахси юридик? бо ро?и шартномав? ё ?онунгузор? ба даст овардааст. Ба таври дигар, амалигардонии ?у?у?и субъективии граждан? ба таври во?е? аз он озоди?ои юридикие, ки давлат кафолат додааст, истифода бурдан мебошад.
Тарз?ои амалигардонии ху?у?и граждан? хеле гуногунанд. Бо ?амин сабаб унсури марказии (элементи) ?аргуна ?у?у??ои субъектив? -барои амал? гардонидани ?у?у?и субъектив? интихоби озодонаи рафтори табъи дили со?иб?у?у? мебошад. Бинобар ин ?у?у?и субъективии граждан?, пеш аз ?ама, бо ро?и фаъоли бевоситаи со?иб?у?у? амал? гардонида мешавад. Масалан, молик метавонад аз амволаш бевосита худаш истифода барад ё ба и?ора ди?ад ё фурўшад ва ?. Дар чунин ?олат?о барои ?онеъ гардонидани манфиаташ молик ?у?у?и моликиашро амал? мегардонад. Аммо ?у?у?и амалиёти фаъол бо рафтори тарафи дигар, яъне ў?дадор вобаста мебошад. ?у?у?и субъективии граждан? бо ў?дадории субъективии граждан? ало?аманд мебошад.
Ў?дадории субъективии граждан? - рафтори ?атмии шахси ў?дадор аст, ки аз рўи талаботи ?арзди?анда барои ?онеъ гардонидани манфиати ў содир карда мешавад. Ў?дадории ?у?у?и граждан? ?ам мисли ?у?у?и субъектив? мазмуни гуногун дорад.
Дар муносибат?ои ?у?у?и комил, масалан, дар муносибати ?у?у?ии молик? тамоми шахсони дигар ў?дадоранд, ки манфиати моликро э?тиром намоянд, яъне ў?дадории он?о характери ?айрифаъол дорад. Ва баръакс дар ху?у?и нисбат? бошад, масалан, дар муносибати ?у?у?ии ў?дадор? ?арздор вазифадор аст, ки барои ?онеъ гардонидани талаби кредитор фаъолона рафтор кунад.
Интихоби тарзи амалигардонии ?у?у? натан?о аз ихтиёри со?иб?у?у? вобаста асг, инчунин ба мазмунаш ?ам дахл дорад. Дар навбати худ мазмуни ху?у?и субъектив? бо таъиноташ вобаста мебошад.

?адди амалигардонии ?у?у??ои граждан?. ?онунгузор? принсипи озодона амалигардонии ?у?у?и субъективии ша?рвандон ва шахсони юридикиро сабт намуда, дар баробари ин талаботи муайянеро пешбин? менамояд, ки ?ангоми мавриди амал ?арор доштани ?у?у?и субъектив? бояд риоя карда шавад. Мазмуни ин талабот аз характер ва таъиноти мушаххаси ?у?у?и субъектив? вобаста буда, хеле гуногунанд. Баробари ин ?онун як ?атор талаботро пешбин? мекунад, ки ?ангоми амал? гардонидани ?у?у?и субъектив? ?амчун принсипи умум? ба дастур гирифта мешавад.
Пеш аз ?ама амал? гардонидани ?у?у?и граждан? набояд ?у?у? ва манфиати ?онунии дигаронро вайрон кунад. ?ангоми амал? гардонидани ?у?у?и субъектив? (ба истиснои ?олат?о ва мувофи?и тартиби му?арраркардаи ?онун) набояд ?обилияти ?у?у?дор? ва ?обилияти амали дигаро махдуд карда шаванд. Риоя накардани шарту тартиботи бо ?онун му?арраргардида махдуд сохтани ?обилияти амали ша?рвандон ё ?у?у?и ба фаъолияти со?ибкор? ё фаъолияти дигар маш?ул шудани он?о боиси ?атто беэътибор донистани асноди ма?омоти давлат? ё ма?омоти дигар мегардад, ки махдудият?ои дахлдор му?аррар кардааст.
?ангоми амалигардонии як ?атор ?у?у??ои субъективии граждан? ша?рвандон ва шахсони юридик? бояд хирадмандона ва аз рўи ви?дон (масалан, ?ангоми бастани а?д?ои шарт? - м. 182 КГ; беэътибор донистани а?д?ои бархилофи асос?ои тартиботи ?у?у?? ва ахло? басташуда - м. 194 КГ ва ?.) рафтор кунанд.
?айр аз ин, ?у?у?и субъективии граждан? бояд мувофи?и ма?сад ва таъиноташ истифода бурда шавад. Таъиноти ?у?у?и субъектив? ё бевосита бо ?онуни граждан? ё бо шартномаи тараф?о муайян карда мешавад, ё аз мо?ияти худи ?амон ?у?у? бармеояд. Масалан, таъиноти бинои исти?омат? зиндаг? кардан аст, на барои фурўши мол чун ма?оза истифода бурдан. Ша?рвандону шахсони юридик? ?ангоми татби?и ?у?у??ояшон бояд софдилона, о?илона ва одилона рафтор карда, талаби ?онун?, принсип?ои ахло?ии ?омеа, со?ибкорон, ?оида?ои одоби расмиро риоя намоянд. Ин ў?дадори?о набояд аз шартнома хори? ё бо шартнома махдуд карда шаванд. Муносибат?ои ?у?у?и граждан? софдилй, дурандеш? ва адолати амали иштирокчиёнашро дар назар дорад.
Ба амали ша?рвандон ва шахсони юридик?, ки ба расонидани зиён ба шахси дигар, сўиистифода аз ?у?у? дар шакли дигар, инчунин хилофи таъинот татби? намудани ?у?у? равона шудаанд, ро? дода намешаванд (б. 7 м. 10 КГ).

Просмотр: 1498