Дата: 2017-05-10
Таълимоти идоракунии илм? дар асоси а?ида?ои намояндагони мактаб?ои классик? оиди идоракун? ташаккул ёфтааст.
Мактаби классикии идоракун? - асосгузори ин мактаб Фредерик Уинслоу Тейлор (сол?ои 1856-1915) мебошад. Тейлор дар назди худ ?алли вазифаи афзункунии хосилнокии ме?натро гузошта буд. Таълимоти ў аз омўхтани механикунонии ?араёни исте?солот, ташкили илмии фаъолияти ме?натии худ ва коргарони дигар иборат буданд. Дар ибтидо барои Тейлор омўхтани вазифа?ои самаранокии ме?нат, ки барои ташаккули раванди кор нигаронида шудааст, му?им буд. Ни?оят, ў ба хулоса омад, ки ба воситаи усули кў?нашудаи ташкили ме?нат баланд бардоштани некўа?волии со?ибкорон ?айри имкон аст, чунки бисёрии он?о табиатан ба кор кардан шу?л надоштанд. Ин сабаби асосии паст будани дара?аи ?осилнокии ме?нат буд. Барои исло? намудани ин ?олат Тейлор а?ида?ои зеринро э?од намудааст:
Намояндагони дигари мактаби идоракунии классик? Фрэнк, Лилиан Гилберт?о ва Г.Гант буданд. Он?о асбоби махсуси ба наворгирии синаморо ихтироъ кардаанд ва бо ёрии он?о ?аракат?ои кории коргаронро бевосита омўхта, дар асоси маълумоти стоп-кадр?о амалиёти ме?натии камма?сули кормандонро ихтисор карданд. Аз рўи нати?аи ин амалиёт бо ма?сади баланд бардоштани самаранокии исте?солот, дар та??изот?ои корхона та?ирот?о дароварданд.
Мактаби илми идоракунц - яке аз ташкилкунандагони ин мактаб Дуглас МакГрегор ба шумор меравад, ки ў назарияи вазифагузориро э?од кардааст. А?идаи Дуглас мукобили а?ида?ои бихевиорист? (такя ба одам) буд. Нисбати идоракунии коргарон ў ду намуди а?ида?ои вазифагузориро пешкаш намудааст. А?идаи “Х” ва а?идаи “У”. А?идаи “Х” дар асоси далел?ои зерин ташаккул ёфтааст:
Барои а?идаи “У” Дуглас далел?ои зеринро овардааст:
Мактаби идоракунии муносибат?ои одамон – таъсисди?андаи ин мактаб Анри Файол олими Фаронса (сол?ои 1841-1925) мебошад, ки ? бори аввал, мазмуни фаъолияти идоракунии ташкилотро э?од кардааст. Маркази тава??ў?и Файол фаъолияти идоракун? буд. Ў мекўшид, ки ?оида?ои о?илонаи ташкили фаъолияти корхонаро ёбад. Файол фаъолияти идоракунии ташкилотро омўхт ва ба фаъолияти он хос будани шаш вазифа?ои зеринро муайян намуд:
Хизмати асосии Файол дар омўхтани фаъолияти ташкилот вобаста аз андозаи дара?аи зинагиаш иборат аз он буд, ки идоракуниро чун яке аз шакл?ои хосаи фаъолият муайян карда, и?рои функсия?ои бана?шагир?, ташкил?, амрди??, ?амо?анг? ва назоратро ?атм? шуморидааст.
Файол инчунин чорда? принсип?ои идоракуниро кор карда баромадааст. Пайравони Файол Г.Эмерсон – му?андис – механики амрико?, 12 принсипи ?осилнокии ме?натро муайян кардааст ва Генри Форд, ба ?амин раванд як ?атор принсип?ои худро оиди идоракун? илова намудааст.
Макс Вебер (сол?ои 1864-1920) ?у?у?шинос ва сотсиологи олмон?, асосгузори назарияи идоракунии бюрократии ташкилот буда, дар инкишофи системаи идоракун? са?ми бузург гузоштааст. Веберро давомди?андаи а?ида?ои Тейлор ?исобидан мумкин аст. Чунки, агар Тейлор барои посух ёфтан ба саволи ч? бояд кард, ки коргар чун машина кор кунад, кўшиш ба хар? дода бошад, пас Вебер ба саволи ч? бояд кард, ки ?айати ташкилот чун машина кор кунад, посух ?устааст ва ?авоби ин саволро дар тайёр кардани ?оида?о ва оин?ои рафтор дар ?ар ?олати дилхо?, ?у?у? ва ў?дадории ?ар як коргари ало?ида дидааст.
Питер Друккер, олими Австрияг? мене?ментро чун фаъолияти касб? ва мене?ерро чун касб эътироф кардааст. Мувофи?и а?идаи ин идоракун? бояд аз коркарди ?адаф?о о?оз гашта, сипас ба ташаккули вазифа?о гузарад ва системаи идоракунии ташкилотро дигаргун гардонад.
?амин тавр, ?онибдорони мактаби идоракунии муносибат?ои одам?, а?ида?ои “технократ?”, “одами и?тисод?” тейлоризм ва фордизм, ки ба ?авасмандкунии модд? ва муносибати казармав? асос меёфт, ба а?идаи нави “одами и?тимо?” иваз намуданд. Файол ташкилотро чун системаи худма?дуд баррас? кардааст ва имконият?ои дохилии самаранокии онро дар такмили системаи идоракун? ва ?ор? намудани ме?нати як?оя дидааст.
Мактаби идоракунии ахло?? - асосгузори он Элтон Мэйо (1885-1949) буд. А?идаи асосии ин мактаб вазифагузории мушаххаси кормандонро дарбар мегирифт. Мэйо тарафдори он буд, ки мене?ер?о бояд ба коргарон бовар кунанд ва барои фаро?ам овардани муносибат?ои хуби тарафайн дар гурў?и ме?нат? тава??ў?и асос? зо?ир кунанд. Ин а?ида?о аз низом?ои мактаби идоракунии тейлоризм, ки фаъолияти одамонро ба ?аракати машина вобаста карда буд, фар? дошт. А?идаи мактаби муносибат?ои инсон? аз муайян намудани вазифа?о, амалиёти мене?ер?о (супориш додан ва аз рўи вай амал кардан), и?рои вазифа аз тарафи коргарон иборат буда, дар ташкилот ву?уд доштани системаи и?тимоиро инъикос мекард.
Валтер Дилл Скот устоди донишго?и ш.Чикаго (сол?ои 1869-1955) чунин а?идаро иброз карда буд, ки мене?ерон бояд ба коргарон на тан?о аз ?аб?аи манфиат?ои и?тисод?, балки аз ?и?ати манфиат?ои и?тимо? низ эътибор ди?анд (ширкат варзидан дар кор?ои ?амъият? ва риоя намудани анъана?ои ба гурў??ои ме?натии ташкилот хос буда).
Мэри Паркер Фоллет (сол?ои 1868-1933) чунин а?идаро пешкаш намуда буд, ки мувофи?и он мене?ер бояд барои бомуваффа?ият идоракунии коргарон аз амалкуни?ои ?албак? даст кашад. Ро?бар бояд ?ама ва?т пешсаф, хушмуомила ва чобук бошад, писанди коргарон гардад, ба ?у?у?и мансабии худ такя намояд, дар асоси фаъолияти коргарон ба нати?а?ои ба ма?сад мувофи? со?иб гардад. Мене?ер бояд вазифаи идоракунии худро на тиб?и вазифаи пешак? му?арраршудаи на?шаг?, балки мувофи?и талаботи вазъияти и?ро кунад.
Абрахам Маслоу (сол?ои 1908-1970) дар со?аи идоракун?, коркард ва инкишофи а?идаи бихевиористи (такя ба ?обилияти одам) са?ми калон гузоштааст. Ў нахустин бор назарияи ?авасмандкунии коргаронро э?од намудааст. Тиб?и таълимоти Маслоу ба одамон талабот?ои мураккаби зинаг? хос аст ва идоракун? дар асоси ?онеъ гардонидани талабот?ои коргарон амал? мегардад.
Друкер ба а?ида?ои мактаби идоракунии муносибат?ои одам? бо назари тан?ид? муносибат карда, он?оро “золимони психолог?” номида буд. Вазифаи асосии мене?ментро Друкер дар пурма?сулгардонии мехнати коргарон, фаро?ам овардани шароит барои ташкил кардани “хуш?ол? барои коргарон”, (заминаи ?урмату э?тиром дар муоширату муносибат дар раванди кор) ба даст овардани ?адаф?ои ташкилот медид. А?идаи асосии таълимоти Друкер истифодаи мене?ер?ои касбиро та?озо менамуд. Тиб?и афкори Друкер зубдагони (элитаи) идоракунанда дар инкишофи бизнеси муосир дар шароити и?тисодиёти бозор ма?оми пешбарандаг? доштанд.
Та?аввули (эволютсияи) илми идоракун? дар ?адвали 1 инъикос ёфтааст.
Просмотр: 3481
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved