Дата: 2017-03-03
?абули ?арор ?амчун мубодилаи ахбор ?исми асосии ?ар як вазифаи мене?мент ба ?исоб меравад. Зарурияти ?абули ?арор дар ?ар як мар?илаи чараёни идорасоз? ба ву?уд меояд, ки бо ?ама ?итъа?о ва ?исму ?анба?ои фаъолияти идорасоз? ало?аманд аст. ?араёни ?абули ?арор муаммо?ои ?а?и?й, муомила ва ало?амандии дар ташкилот ба амал омадаро пурраю ани? та?ассум мекунад. Ом?зиши чараёни кор карда баромадан ва амалигардонии ?арор?о имкон меди?ад, ки ба (таркиб) мундари?аи идорасоз? ба?о дода шавад, чунки мазмуни идорасоз? дар таркиби ?арор?ои ?абулшаванда нишон дода мешаванд. Бинобар ин мо?ият ва табиати ?арор?оро донистан зарур аст.
Фа?миши хусусият?ои ?арор?ои идорасоз?: пеш аз ?ама: аз ну?таи назар дар ?ой ва роли чараёни ?абули ?арор дар системаи мене?мент вобастаг? дорад. Аз мав?еи та?лили системав? чараёни ?алли муаммо?ои ташкилот, ки дар давоми фаъолият ва тара??иёти вай ба ву?уд омадаанд, ба ?исоб меравад.
Сикли идора ?амава?т бо муайяннамоии муаммо ва гузоштани ма?сад о?оз ёфта, бо кор карда баромадан ва ?абули ?арори лозима давом меёбад ва бо ташкилу назорати и?роиши он ба охир мерасад.
Ба ?амин тари? гуфтан мумкин аст, ки кор карда баромадан, ?абул ва амалигардонии ?арор?о ин ?амъ кардани фикру а?ида?ои худи маф?уми идорасоз? ба ?исоб меравад.
Пеш аз ?ар як ?аракати шахс ва ё фаъолияти гур?? ?арор ?абул карда мешавад.
?арор намуди ?ама?онибаи (универсалии) рафтори ?ам шахси ало?ида ва ?ам гур??и и?тимо? ба ?исоб меравад. Ин ?аматарафаг? бо хусусияти шуурнок? ва ма?саднок? дар фаъолияти инсон? ифода меёбад. Аммо ба ?аматарафагии ?арор ниго? накарда ?абули он дар чараёни идорасозии ташкилот мо?иятан аз ?арор?ои дар зиндагии шахс? ?абулшуда фар? мекунад.
?арор?ои идора аз р?и чунин хусусият?о фар? мекунанд:
Максаднок? - cубъекта идорасоз? (шахси тан?о ё гур??) на барои талаботи шахсии худ балки бо ма?сади ?алли муаммои ани?и ташкилот ?арор ?абул мекунад.
Та?симоти мехнат - агар дар зиндагии шахсии инсон, ?амчун ?оида, ?арор ?абул карда худаш и?ро намояд, дар ташкилот бошад тарзи муайяни та?симоти ме?нат ву?уд дорад: як гур??и коргарон (мене?ерон) ба ?ал намудани муаммо?ои ба ву?уд омада ва ?абул намудани ?арор банданд, дигарон бошанд, - и?рокунандагон яъне и?рокунандаи ?арор?ои алакай ?абулшуда, мебошанд.
Профессионализм - дар зиндагии шахси ?ар фард мувофи?и ?обилияту ?удраташ ?арор ?абул мекунад. Дар идора кардани ташкилот ?абул кардани ?арор вазнинтар аст, барои он ки дар ин ?о чараёнхои расмиятпараст? ва ?авобгар? зиёданду тайёрии ?аматарафаро талаб мекунанд. На ?ама коргарони ташкилот, ки донишу малакаи касб? доранд, муста?илона ?арори муайяне ?абул карда метавонанд.
Дар кор карда баромадани назаряи ?абули ?арор файласуфон, риёзиётдонон, р??шиносон, иктисодчиён ва ?у?у?шиносон иштирок мекунанд. Иштироки он?о табиист, барои он, ки ?арор?ои идорасозй (?одиса) пайдоиши комплексй мебошад ва барои фа?мидани мо?ияташ ?анба?ои вайро дида баромадан зарур аст:
?амаи ин ?анба?о ди??ата асосиро ба ?арори идорасоз? ра- вона мекунанд.
2. Таснифоти ?арор?о
Таснифи ?арор?ои идорасоз?
|
Дар чараёни идорасозии ташкилот?о шумораи зиёди ?арор?ои гуногуни хусусият?ои мухталифдошта ?абул мешаванд. Аммо ин ?арор?оро аз р?и як ?атор нишона?ои умумияшон тасниф кардан мумкин аст.
?ар яки онро муфассал дида мебароем:
Усули кор карда баромадани ?арор. Як ?атор ?арор?ои такроршаванда ?амчун ?оида метавонанд бомуваффа?ият ба расмият дароварда шаванд,
Расмиятнокии ?абули ?арор самаранокии идорасозиро дар нати?аи паст шудани дарачаи э?тимолият, хато?о ва сарфа намудани ва?т баланд мебардорад. Аз нав кор карда баромадани ?арор дар мавриди рух додани ?олат?ои муайяни такроршаванда ?оида?ои мувофи? (дастурамал, меъёрхо)-ро кор карда баромада, ?арор?оро ба расмият медарорад.
Дар навбати худ, дар рафти идорасозии ташкилот ?олат?ою муаммо?ое дучор мешаванд, ки ба расмиятчиг? дохил намешаванд. Дар ин ?олат, ?обилияти фикр?, истеъдод ва ташаббуси шахсии мене?ер на?ши калон мебозад.
- Шумораи меъёрхои интихобшаванда. Агар интихоби бе?тарин фа?ат бо як меъёр и?ро шавад ?арори ?абулшуда од? ва як меъёра мебошад. Агар баръакс интихоби алтернатив? якчанд меъёрро якбора ?аноатманд намояд, ?арор мураккаб ва бисёрмеъёра мебошад. Дар тачрибаи мене?мент, аксаран, ?арор?о бисёрмеъёра ба ?исоб мераванд, барои он ки он?о бояд якбора ба чунин меъёрхо ?а?ми фонда, даромаднок?, сат?и сифат, ?иссаи бозор, мав?еъ ва ?айра?о ?авобг? бошанд.
-Намуди ?абули ?арор. Шахси аз вариант?ои ву?уддошта якеашро интихобкунанда ва ?арор ?абулкунанда метавонад як шахс бошад ва чунин ?арор?о яккашахс? мебошад. Аммо дар тачрибаи мене?менти ?озира ?олат?о ва муаммо?ои мураккабе вомех?ранд, ки ?алли он?о та?лили комплексии ?аматарафаро талаб мекунад, яъне иштироки мене?ерон ва мутахассисонро. Чунин ?арор?ои дастур?амъ? ё гур??? ?арор?ои ?амкор? номида мешаванд.
3. Талабот ба сифати ?арор?ои идорасоз?
Ва?те ки сухан дар бораи талабот ба ?арор?ои идорасозй меравад, дар бисер ?олат?о фа?миши ""сифат"-ро бо ""самара нок?" омехта мекунанд.
Рафти ?абули ?арорро ?амчун ду мар?илаи пай дар пайи бо ?ам ало?аманд ва дар навбати худ муста?илкор карда баромадани ?арор ва амалигардонии он дида баромада ?айд кардан зарур аст, ки мувофи?и ин ду модификатсияи ?арор?ои идорасоз?; назарияв? ёфта шуда ва дар тачриба амалигашта вучуд доранд.
Нисбати якум фа?миши сифатро истифода кардан лозим ва нисбати дуюм бошад самаранокиро. ?амин тари? ба сифати карор?ои идорасоз? ди??ат додан алакай дар мар?илаи ?абули вай нати?аашро ниго? накарда ба?о додан имконпазир ва зарур аст.
Сифати ?арор?ои идорасоз? ин дара?аи мувофи?созии тараф?ои интихобшудаи ?арор бо системам муайяни хусусият?ое, ки имконият?ои самараноки амалигардониро таъмин менамояд, мебошад. Чунин хусусият?ои сифати ?арор?ои идорасозиро ?айд кардан мумкин аст:
Он?оро муфассалтар дида мебароем:
Асоснокии илм?. ?арор пеш аз ?ама, аз р?и дара?аи ?онуниятии фаъолият ва тара??иети объект, дар баробари ин тара??иети и?тисодиет ва ?амъият дар як?ояги муайян карда мешавад. Омили дигари зарурии нишонди?андаи аз ?и?ати илм? асоснок будани ?арор?ои идорасоз?, ин со?ибихтиерии шахси ?арор ?абулкунанда ба ?исоб меравад.
Мене?ер дар ?амон ?олат муста?илона ?арор?ои аълосифатро ?абул карда ва самаранокии он?оро таъмин мегардонад, ки агар он дар со?аи фаъолияташ дониши махсус дошта бошад. ?арор он ва?т сало?иятдор мешавад, ки агар дар он ма?сад ва вазифа?ои идорасоз? пурра ба?исоб гирифта шуда, табиат ва хусусият?ои объекта идорасоз?, инчунин саъю к?шиши тара??иёти вай дар ало?аманд? бо му?ити атроф та?ассум ёфта бошад. ?айр аз ин, донистани кори объекта муайян ва муаммои ?алшаванда бояд бо дониши мене?мент, аз он ?умла, назарияи ?абули ?арор пурра карда шавад.
?арори асоснокшуда метавонад, ки дар асоси ахбори ани?, системав? кунонидашуда ва аз ?и?ата илм? дуруст кор карда баромадашуда ?абул шуда бошад.
Ба ?амин тари?, аз ?и?ати илм? асоснокии ?арор бо ёрии омил?ои асосии зерин таъмин карда мешавад.
Чи тавре, ки мебинем, асоснокии ?арор?ои идорасозй та?риба ва шуурнокии шахсони ?арор ?абулкунанадаро талаб мекунад, ки ин бо афзуншавии мураккабсоз? ва характери комплексии (мазмуни) муаммо?ои ?алшавандаю о?ибат?ои ?арор?ои ?абулшаванда ало?аманд аст. Маълум аст, ки ?онеъ гардонидани ин талабот ба васеътар па?н шудани намуди ?амкорй (колегиал?) дар ?абули ?арор оварда мерасонад.
Му?обилфикр? (набудани зиддият?о зимни ?абули ?арор?о)
Ягонагии идорасозии ташкилоти ?озиразамон бе ?орисозии тартиботи ягдигарро пурра кардан ва му?обилфикр? набудани ?арор?ои шахс?, ки характер?ои ма?саднок, ташкил?, ?авасмандгардонй, назорат? ва танзим? доранд, ву?уд дошта наметавонад. Он чизе, ки и?рокунандагон дар ?а?и?ат ро?намои худ медонанд, одатан хулосаи тасаввуроти он?о дар бораи ?арор?о, супориш?о, дастуруламал?о ва меъёр?ое, ки ба он?о аз тарафи ма?омоти гуногуни идорсоз? дар ва?т?ои гуногун расонида шудаанд, мебошад. ?ар як мене?ер дар рафти ?абули ?арор ма?сад ва манфиат?ои худро ба назар мегирад, ки ин ба?оди?ии ?ар як ?арори коркардабаромадашударо аз мав?еи манфият?о пурраи ташкилот талаб мекунад. ?амаи ин, аз зарурияти калони му?обилфикр? набудан ва мутоби?кунии ?арор?ои идора ша?одат меди?анд. Дар баробари ин набудани му?обилфикрии дохил? ва му?итро фар? кардан лозим.
Та?ти му?обилфикр?- набудани дахолат, мувофи? будани ма?сад?о ва восита?ои ба дастории он?о, инчунин мувофи? будани вазнинии муаммо?ои ?алшаванда ва усул?ои кор карда баромадани ?арор фа?мида мешвад.
Та?ти му?обилфикр? набудани му?ит бошад, пай дар пайии ?арор?о, мувофи? будани он?о ба стратегияю ма?сади ташкилот ва ?арор?ои пеш ?абул карда шуда. Яъне таъсиру ?аракате, ки барои амалигардонидани як ?арор зарур аст бояд ба и?роиши дигараш халал нарасонад.
Саривакт?. Дар бисёр маврид?о ?алли муаммо?о аз р?и ?алли сарива?таи он муайян карда мешавад. ?атто, ?алли бе?тарин, ки гирифтани самараи зиёди и?гисод? ба ?исобгирифта шудааст, мета- вонад бефоида бошад, агар он дер ?абул карда шавад. ?айр аз ин, ?арори дер ?абулшуда метавонад, як зарари муайян расонад. ?амин тари?, маълум аст, ки омили ва?г ба ?арор?ои идора таъсири му?им мерасонад. Агар зарурияти асосноккун? ва му?обилфикр? набудани ?арор?ои харо?оти ва?ги зиёдро барои кор карда баромадани он талаб намояд, талаботи сарива?гй ва таъ?ил? бошад баръакс харо?оти ва?тро ма?дуд месозад.
Мувофи?акунон?. Омили ва?т ба чараёни ?абули ?арор таъсири му?им мерасонад, зарурияти и?роиши боз як шароити дигари сифати ?арор?ои идорасозиро муайян карда мувофи?акунониро ба миён меорад. М??лати таъсири самароники вай метавонад ба давраи устувории нисбии шароити муамогие, ки ба он равона сохта шудааст, баробар бошад ва берун аз доираи ин давр ?арор метавонад ба му?обилияти худй табдил ёфта, ба ?алли муаммо мусоидат накарда, баръакс монеъ гардад. Вобаста ба ин ?алли пурраи муаммо имконпазир намегардад ва сифати интихоби ?арори бе?- таринро бо назардошти он, ки баъди чанд ва?т мумкин аст тагйироте ба амал ояд ва ё ?арори нав ?абул карда шавад ба?о додан лозим аст. Тарзе идора кардан лозим аст, ки як озодии муайяни интихоби ?арор дар оянда, дар ?олате, ки шароит та?йир меёбад ва ?арори нав кор карда баромада мешавад, бо?? монад.
?а?и?ат. ?арор бояд бо ба?исобгирии имконият?ои во?еии ташкилот та?ия карда шавад. Бо таври дигар г?ем имконият?ои модд? (материалй) ва сарват?ои ташкилот бояд барои ба таври самарнок амал? гардонидани ?арор кифоя бошанд.
?амин тари?, ?арор?ои идорасоз? метавонанд босифат ?исобида шаванд, агар ба ?амаи талабот?ои номбаршуда чавобг? бошанд. Сухан дар бораи системаи шароит?ое меравад, ки ?атто риоя накардани яке аз он?о ба бесифат?, аз миён рафтани самаранок?, мураккаб? ва ?атто ?айри имкон гаштани амалигардон? оварда мерасонад.
Савол?о барои сан?иш:
Просмотр: 1883
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved