Дата: 2017-02-08
1. Хусусият?ои хоси зертипи трахеядорон
2. Характеристикаи умумии болосинфи бисёрпой?о.
3.Синфи дуxуфтпойдор?о.
4. Синфи лабпой?о.
5. А?амият ва па?ншавии бисёрпой?о.
?амаи трахеядорон ?айвоноти рeизамин? буда, эволютсияи он?о ба му?ити ?аво? гузашт. Баъзе намуд?о дуюмин маротиба ба му?ити об? мутоби? шудаанд. Узви нафаскаш? - трахея. Трахеядорон ?амаг? як xуфт мeйлаб доранд, аз ин рe он?оро «нопуррамeйлаб?о» низ меноманд. Дар бисёрпой?о ва ?ашарот ?исми сар аз тана ани? xудо шуда, ?еx го? якxоя намешавад. ?исми сар аз акрон ва чор банд ?осил шудааст (антенна, мандибула, максилаи 1 ва максилаи 2).
Байни трахеядорон аз ?ама соддатарин ва ?адимтарин бисёрпой?о мебошанд, зеро дар он?о як ?атор аломат?ои ?адима дида мешавад – сегментатсияи тана гомоном?, тана ба ?афаси сина ва шикам? xудо нашудааст.
Зертипи трахеядорон ба ду болосинф – бисёрпой?о ва шашпоён та?сим мешаванд. Дар системаи В.А.Догел? ин гурў??о ?амчун синф нишон дода шудааст. Аммо дар асоси тад?и?от?ои ?озира маълум шудааст, ки ?ар яке аз ин болосинф?о, гурў??ои бо ?ам хешро мутта?ид мекунад.
Болосинфи бисёрпой?о
Гурe?и калони бандпой?ои пурра ба хушк? баромада мебошанд. Наздик 15000 намуд дорад, ки асосан дар мамлакат?ои xануб? ва тропика па?н шудааст. Дар ИДМ 1000 намуд маълум аст.
?амаи бисёрпой?о дар xоё?ои намиаш зиёд дучор мешавад (дар зери барг?о, зери санг?о, дар хок ва ?айра?о), зеро ки дар ин?о ?абати аз хушкшав? му?офизаткунанда – эпикутикула нест. Андозаи тана гуногун, аз 2мм то 26-28см. Склопендраи гигант? - 26,5см, ду xуфт пойдорони тропик? то 28см мешавад (G?aphidost?ept?s gigas). Танаи бисёрпой?о аз банд?ои зиёде иборат аст. Барои аксарияти он?о анаморфос хос мебошад (дар ?ар пeстпарто? банд?ои нав ?осил мешавад). Дар намуд?ои содда (j?lidae) шумораи банд?о та?йирёбанда.
Сохти берун?. Бадан аз ду ?исм иборат: сар ва тана. ?исми сар дар натиxаи бо ?ам як шудани акрон ва чор банди тана ?осил шудааст. Дар ибтидо сар як xуфт мeйлаб ва се xуфт пой?о дорад. Сохти пой?ои сар дар гурe??ои гуногун ?ар хел мебошад. Дар лабпой?о пой?ои сар ба пои ?ашарот монанд мебошад. Мeйлаби он?о аъзонок буда, гомологи антенуллаи харчангшаклон мебошад. Банди якуми сар пой надорад, яъне дар бисёрпой?о xуфти якуми пойи сар? редуксия шудааст (гомологи антеннаи харчангшаклон). Пой?ои бо?имонда: мандибула, максиллаи 1 ва максиллаи 2. Аъзо?ои асосии максиллаи 2-юм бо ?ам як шуда, ба монанди ?ашарот лаби поёниро ?осил кардааст.
Дар дуxуфтпойдор?о максиллаи 1-ум нест. Шумораи банд?о дар лабпой?о аз 10 то 170 ва аз ин ?ам зиёд. Намуд?ое, ки банд?ои бисёр доранд, сохташон гомоном?. Дар дигар намуд?о гуногунбанд? дида мешавад. Масалан, дар чилпой 19 банд дида мешавад, ки банд?ои дароз ва банд?ои кeто? бо навбат xойгир шудааст.
Пой?о якшохаи аъзонок буда, бо чангол ба охир мерасад. Ба ?ар як банд, ба ?айр аз банди анал? як xуфт? пойи ро?гард? рост меояд. Баъзеи он?о хеле та?йир ёфтааст. Масалан, пои банди якуми танаг? ба xо?пой?о табдил ёфтааст. Ин пой?о чангакшакл буда, нeги тез дорад. Он?о вазифаи доштан ва куштани тeъмаро иxро мекунад. Дар дохили ?ар як xо?пой ?адуди за?р? ?аст, ки баромадго?и он ба нeги чангол кушода мешавад. ?исми асосии ?ар ду xо?пой?о як лав?аи па?нро ?осил кардааст, ки номи лабпой аз ?амин xо гирифта шудааст. Пойи банди охирин ба изофаи xинс? ё пойи дарози ?искунанда (дар чилпой) табдил ёфтааст.
Дар дуxуфтпойдор?о банд?ои тана нисбатан якхела мебошанд. Банди якум пой надорад. Банд?ои 2-3-4-ум якxуфт? пой доранд, аз банди 5-ум сар карда, дар ?ар як банд 2-xуфт? пой дида мешавад (Догел?, расми 250, В,Г). Номи дуxуфтпойдор?о аз ?амин xо гирифта шудааст.
Дар дуxуфтпойдор?о дар ?ар як банд мавxуд будани 2-xуфт пой нишон меди?ад, ки ?ар як банди бисёрпой?о дар натиxаи бо ?ам якшавии ду банд ?осил шудааст. Ин бо як ?атор аломат?ои анатом? низ исбот карда шудааст: дар банд?ое, ки ду xуфт пой доранд, ду xуфт стигма, ду xуфт гире?и асаб?, дар дил ду xуфт остий дида мешавад.
?амаи бисёрпой?о xудоxинса буда, тара??иёт рост мегузарад.
Ба чор синф та?сим мешавад: Симфил?о, пауропода?о, дуxуфтпойдор?о ё кифсяк?о ва лабпой?о.
Синфи дуxуфтпойдор?о
Гурe?и калонтарини бисёрпой?о, наздик 12000 намуд дорад. Намидeст, дар зери барг?ои xангал, дар зери дарахт?ои афтида ?аёт мегузаронад (он?о хеле кам ба болои дарахт мебароянд). Аз барг ва танаи пeсидаи дарахтон ?изо карда, дар вайроншавии модда?ои органик? роли калон мебозанд. Дар фаунаи мо кивсяк?о дучор мешаванд, ки танаи лeнда, пой?ои хеле бисёр дошта, суст ?аракат мекунанд.
Дар па?лeи танаи бисёр дуxуфтпойдор?о ?адуд?ои за?р? дида мешавад. Дар баъзе намуд?ои тропик? ?адуди он?о кислотаи синил? дорад, ки онро дар замон?ои ?адим ?инду?о барои за?рнок кардани нeги камон (стрела) истифода мебурданд.
Синфи ду?уфтпойдор?оро дар замони ?озира ба 6 ?атор ?удо мекунанд. Аз он?о ?атори аз ?ама па?ншуда кивсяк?о – J?lifo?mia мебошанд. Дар ?ангал?о кивсяки хокистарранг ва кивсяки рег васеъ па?н шудааст. Хўроки кивсяк растани?ои пўсида буда, дар раванди хок?осилшав? иштирок мекунанд. Дар ИДМ зиёда аз 150 намуди кивсяк?о маълум аст.
Синфи лабпой?о
2800 намуд дорад. Баръакси ?амаи дигар бисёрпой?о дарранда мебошанд. ?аёти даррандагии он?о ба мавxуд будани xо?пой?о, ки ?адуд?ои за?р? доранд, вобаста мебошад.
Лабпой?о ба монанди дигар бисёрпой?о пин?он шуда, ?аёти шабона мегузаронанд. Рeзона дар зери барг?о, санг?о, дар зери девор?о ва ?айра?о пин?он мешавад. Дар фаунаи мо чилпой дучор мешавад (то 3,2см), 16 xуфт пой дорад, пои о?иб хеле дароз шуда, вазифаи ?искуниро иxро мекунад. Дар сар як xуфт мeйлаби дароз дорад. Fайр аз он дар ?ой?ои гарм боз дигар намуд - ?азорпой (землялюб) дучор мешавад. Дар ?рим, Кавказ ва Осиёи Миёна дар хона?ои исти?омат? бисёрпои майдаи пой?ои хеле дароздошта-мухолофка дучор мешавад.
Дар тропика намуд?ои нисбатан калон- сколопендраи за?рнок дучор мешавад. Дар ?рим, Кавказ ва Молдава сколопендраи ?ал?аг? дучор мешавад, дарозиаш то 10 -17см. Аз за?ри он одам за?ролуд мешавад. Дар натиxа ?арорати бадан баланд-то 38-390 мешавад, кам?увват?, дарди сар ?ис карда мешавад. Ин дард?о баъд аз 1-2 рeз нест мешавад.
Синфи лабпой?о ба якчанд ?атор ?удо мешаванд. ?атор?ои па?ншудаи он?о дар минта?а?ои ?ануб геофил?о –ва костянка?о –ва сколопендра?о – мебошанд.
Просмотр: 2514
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved