Мар?иллаи Аввалини Инкишофи Растани?о (Сабзиши Тухм)
Дата: 2017-02-02
На?ш:
1. Эндосперм
2.Перисперм
2.Сабзиши тухм.
1.Эндосперм Тухм узви афзоиши растани?ои гулкунанда мебошад. Он аз му??атухм баъди процесси бордоркуни пайдо мешавад. Давраи пухта расидани тухм барои ?ар як хели растани?о гуногун аст. Тухм дар ?олати ором? (?аёти пин?он?) ?обилият дорад, ки шароит?ои нобоби ?аётиро аз сар гузаронад ва дар ва?ти ба ву?уд омадани шароити боб аз сари нав ба сабзиш тайёр шавад.
?илд ё п?сти тухм аз п?шшн?ои му??атухм — интегумент?о пайдо шуда, аз як ё якчанд ?абат ?у?айра?о иборат аст. ?афсию сахтии п?сти тухми растани?ои гуногун як хел нест. Р?и п?сти тухм ни?оят гуногун аст. Он лагжонак шуданаш мумкин аст ва но?амвор ?ам мешавад. П?сти тухм пулакча (дар дарахти хина) ё м?якча, (дар чигит, кипрей, би??, сафедор) дорад. Ин гуна тухм?оро шамол ба осон? ба ?ар тараф мебарад.
П?сти тухм .мулоим (нах?д, л?биё) пардадор/ (донамевак, тухмак), сахт (ангур) мешавад,.
?анин (эмбрион)-и тухм ?олати ибтидои растаниро дар бар мегирад. Он аз ?у?айратухми 'бордоршуда инкишоф ме- ёбад. ?анини ташаккулёфтаи тухм аз .решаи ?анинии тухмпалла (як ё якчандто) ва му??ача иборат аст.
Аз решаи ?анин? ?ангоми сабзиши тухм решаи асос? ташкил меёбад. Тухмпаллаи ?анин барг?ои аввалини раста- н? мебошад. Вале он аз р?и намуди зо?ир?, сохти дарунй ва вазифа аз барг?ои ?а?и?? ба кулл? фар? дорад. Ми?дори тухмпалла дар ?анини тухми гур???ои гуногуни растани?о як хел нест. Чун ?оида растани?ои якпалла як тухмпаллаи инкишофьёфта (растани?ои х?шадор), дупаллагй ду тухмпал- ла (нах?д, офтобпараст) доранд.
Тухмпалла?ои растани?ои дупалла (нах?д, л?биё, дарах- ти булут) вазифаи узви модда?ои ?изо ?амъ меюардагиро и?- ро мекунанд, ки аз ?исоби он?о аввал ?анини сабзидаистода ?изо мегирад. Тухмпаллаи растани?ои якпалла, масалан, растани?ои х?шадор, захираи модда?ои ?изо? надорад. Вай ?амчун узви макканда аз бофтаи махсуси ?изо — эндосперма барои ?анини сабзидаистода модда?ои ?изои ?абида мегирад.
?итъаи дар байни ?ои пайвастшавии тугхмпалла ва решача во?еъгаштаи иоя банди зеритухмпаллаг?, ё гипокотил номвда мешавад. Атар банди зеритухмиалла ?ашгоаии сабзиши тухм кашида шавад, тухмпалларо аз хок берун мебарорад ва агар кашида нашавад, тухмиалла дар зери хок мемонад.
Му??ачаи ?анини тухм дар байни тухмпалла?о ?ойгир аст. Он дар ?олати ?анин? пояча ва баргча?о дорад. ?ангоми сабзиши тухм аз он навда?о инкишоф меёба?д.
Вобаста ба ?ои во?еъганггаи модда?ои гизо?; 1) тухми дорои тан?о эндосперм; 2) тухми дорои тан?о перисперм; 3) тухми дорои эндосперма ва перисперм; 4) тухми бе эндоспермаю периспермро фар? мекунанд. .
Эндосперм бофтаи тухми аксариятн раст;ани?ои гулдор аст, ки дар оя модда?ои ?изоии барои инкишофи ?анини тухм зарур ма в?уд мебошанд, Эндосперм дар растани?ои гул-дор баъди бордоршавии ядрои дуюми халтаи ?анин пайдо мешавад, Дар ?у?айраи эндосперм чунин модда?ои гизо?, монанди сафеда, ангиштоб?о, рав?ан мав?уданд.
Перисперм ?ам бофтаи тухм мебошад, ки барои ?изогирии ?анин зарур аст. Перисвдрм аз нуцеллуси тухмму??а пай-до мешавад. Баръакси эндосперм дар он сафеда?о ва рав?ан нисбатан кам аст. Он асосан крахмал дорад. '
Модда?ои захиравии ?изоии тухми дорои эндосперм дар бофгаи махсус — эндосперм гузошта шудааст, ки дар он ?а- нини тухм (тухми к?кнор, канадона Ба гайра) ?ойгир мебо- шад ё ?анин ба эндосперм ?амшафат аст (гухми растани?ои якпалла, аз ?умла раетави?ои х?шадор: гандум, ?авдор, ?уворимакка, ?ав ва ?айра).
?анини тухми растани?ои х?шадор (гандум, ?уворимак- ка) аз се цисм иборат аст: решачаи ?аниии сипарча ва му??ача. ?исми зиёди донаи х?шадоронро эндосперм ва ?исми камашро ?анин ишгол менамояд.
Тухми дорои перисперм ба растани?ои оилай мехакгул?о (мехгул, рандак, смолевка ш?раги?о (лаблабу, р?ян), тиссмонандхо (тисс) хос мебошад.
Тухм?ои дорои эндосперм ва перисперм хеле кам вомех?ранд. Масалан, дар намояндагони оилаи растани?ои мусбат? дучор мегарданд. Дар тухми чорма?зи мускатй дар байни участка?ои эндосперми зардча чин?ои чу?ури периспермаи хокистарранг ?ойгир аст, ки б?и хуши рав?ани эфир дорад, .
Тухм?ои бе эвдосперма ва перисперм асосан ба намояндагони растани?ои дупалла (л?биёгй, мураккабгул, салибгул) хос мебошанд.
Модда?ои ?изоии захиравии тухми бе эндосперм на дар
бофта?аи махсус, балки бевосита дар худи ?анин, дар тухм- палла?ои он ?ойгир аст, ки аз ин сабаб ?ам вай калону серг?шт мешавад.
Сабзиши тухм. Тухм дар шароити мусоид ба сабзиш сар мекунад. Сабзиши тухм процесси ни?оят мураккаби физиолог? мебошад. ?ангоми сабзиш дар тухм як модда »ба моддаи дигар ба таври биохимияв? бадал мешавад. Бо таъсири фермент?о модда?ои бо душворй ?алшаванда ба модда?ои ?алшаванда табдил ёфта, ба ?анин дохил мешаванд. Зо?иран сабзиши тухм аз он иборат аст, ки поячаи ?анин аз замин берун мебарояд ва бехи ?анин дар хок ??тида, реша мегирад. Ва ?амин тарик,, просесси сабзиши тухм аз се ла?заи асос? иборат мебошад:
1) ла?заи физик?, яъне тухм обро ме?абад,
ла?заи биохимикй, яъне ба ?олати ма?лулшаванда табдил ёфтани модда?ои ма?лулнашавандаи захиравии ?изой,
2) ла?заи биолог?, ки баъди модда?ои ?алшавандаи ?изоиро ?абидани ?анин ба сабзиши он ало?аманд аот.
Барои сабзиши тухм мав?удияти об зарур аст, зеро бо таъсири об тухм варам мекунад, ?а?ман калон мешавад, п?сти он мекафад ва ?анин аз он озод мегардад. Барои сабзиши тухям гарм? ?ам омили му?им мебошад. На ?амаи тухми?о дар як хел ?арорат мер?янд. Масалан, гандум, ?авдор—дар ?арорати 3—4, ?уворимакка —дар ?а.рорати 10—12°С, чигит дар ?арорати 15—17°С месабзанд.
Тухми растан? ?обилиятя сабзищро дар давоми 3—5 сол ниго? медорад. Тухми баъзе растани?о бошад ?аш?абеда баъди 10—20 сол сабзиданаш мумкин аст. Маълумот?ое мав?уданд, ки баъзе тухми?о ?обилияти сабзишро то 100 сол ниго? медоранд. Тухми зироати м?ътадилрасида яъне нагз ниго? дошташуда баъди 3—5 р?зи коштан месабзад.
Тухми баъзе растани?о, хусусан растани?ои ёбо? (юнуч?а, баъзе навъ?ои нах?ди дашт?), ?атто дар сурати расиши м?ътадил ?ам, на?з намесабэанд ва бисьёрии он?о дар шароит?ои му?аррар? намер?янд. Сабаб дар он аст, ки бисьёр тухми?ои ин растани?о п?сти зичу ?афс доранд, ки дохилшавии обу ?аворо душвор мегардонад. Ин гуна тухми?о тухми сахт номида мешаванд. Агар п?сти ин тухми?о харошида шавад, ?обилияти сабзиши он хеле меафзояд.
Дар амалия тухми?ои сахтро ё бо рег метарошанд ё аз машина?ои махсуси бараба?дор, ки бо ?илбур печонда шудаанд, (стратификатор?о) могузаронанд. Ин усули ба кишт тайёркунии тухм стратификасия номида мешавад.
Тухми сахти бисьёр растани?ои меваг? ва дарахтони ?аи- галро бо усули стратификация аз ?олати ором? бедор меку- нанд. ?ангоми бо ик усул коштан тухм (себ, нюк, олуболу, олуро бо реги нам аралаш мекунанд. Сипас, як?оя бо зарфаш дар муддати 2—3 мо? дар барф г?р мекунанд. Тухмта растани?ои ёбо? дар давоми зимистон, ки ?арорат та?ьир ёфтан мегирад, стратификацияи табииро аз сар мегузаронад.
Тухмпалла?ои бисьёр растани?ои дупалла (нахуд, лубиё, дарахти булут норма?з ва ?айра) хеле калону серг?штанд. Он?о ?ангоми оабзидани тухм дар зери хок монда, то пай- доиши реша ва барги ?а?и?? барои майса манбаи модда?ои ?изо? мегарданд. Тухмпаллаи дигар растани?ои дупаллаи (л?биё, соя, люпин, донник, юнуч?а, граб) ?ангоми сабзиши тухм аз хок берун бароварда мешаванд. Он сабз шуда, то пайдоиши барг?ои ?а?и?? якчанд ва?т майсаро на тан?о бо модда?ои ?изо? таъмин мекунад, балзси вазифаи барг?ои сабзро ?ам ицро менамояд. Ин хусусият?ои биологиро дар ва?ти растанипарвар? ба назар гирифтан лозим аст.
Просмотр: 2238