Дата: 2016-12-01
Гар бичуянд ба сад карн наёбанд, Камол, Булбуле чун ту хушилхон ба чаман?ои Ху?анд.
Камоли Ху?анди шоири ?азалсарои форсу то?ик, дар аввал?ои асри XIV, дар ша?ри Ху?анд таваллуд шудааст. ?амша?ри?ои ? бо сари баланд хонаи Камоли Ху?андиро нишон меди?анд. ?озир дар ?ои хонаи ? ме?монхона п?шида шудааст. ?авониаш дар зодго?аш ша?ри Ху?анд гузаштааст, маълумоти ибтидоиро низ дар он ?о гирифтааст. Минбаъд та?сили улумро дар ша?ри Самарканд, Шош (Тошкант) давом додааст. Чуноне ки аз тар?умаи ?оли шоир маълум мегардад, ? дар ?авони дар ?узури устодон аз китоби маш?ури Са??о?и «Мифто?», ки дар он айём асоси таълими забон ва адабиёт ба шумор мерафт, «Алкашшоф»-и Зима?шар?, «Матолеъ», «Мисбо?» ва ?айра дарс ом?хтааст. ? яке аз донишмандони бузурги замони худ ма?суб гашта буд. Бо сабаб?ои и?тимои ба ша?ри Табрез сафар карда, дар он ?о мемонад. Табрез ба шоир ватани дуюм гашт. Дар он ?о ? оромиро дармеёбад. Р?з?ои охири ?аёти худро шоир дар Табрез гузаронид. Ма?з бо э?тимоми султон Увайс барои шоир дар мавзеи худбоду ?авои Волиёнк?? хона ва бо? тартиб доданд. Дар хонако?и шоир ?амаи шоирон ва дуcтони ? ?амъ меомаданд ва мачлиси шеър меоростанд. Вакте ки ба Табрез шо? Т?хтамишхон ?учум мекунад ? дар катори дигар ?анимат?о Камоли Ху?андиро низ ба асири гирифта, ба ша?ри Сарой мебарад. Шоир 4-сол дар Сарой мемонад (бо маълумот?ои дигар 11 сол). Вале ?амеша ба ёди Табрез ва д?стони табрези зиндаги мекард. Ни?оят ? дубора ба Табрез бармегардад ва соли 1401 дар Табрез вафот кард. ?ро дар бо?и худаш ба хок супориданд. Дар канори ма?бараи ? на??ошон, чун: Бе?зод, Султон Му?аммади На??ош ва аз шоирон: Машрабии Шервон? ва Тус? дар он ?о дафн карда шудаанд. Хо?а Абдура?ими Хилват? таърихи вафоти Камолро дар ?итъаи зерин чунин ба назм меоварад:
Орифи ?а?шинос – Шайхи Камол, Ки ?а?онро ба шеъри тар бигирифт, То суханро сухан бурун афтод, К-аз сухан ?амчу он бузург нагуфт. ?аштсаду се гузашт, к-он хуршед ?амчу ма? дар са?оби ?айб нахуфт.
Баъди вафоташ факат 14000 байт шеър?ои ?ро ёфтаанд, то замони мо 7000 байт омада расидаасту халос. Дар таърихи адабиёти форсу то?ик Хо?а Камоли Ху?анди чун шоири ?азалсаро ш??рат дорад. ?азалиёти шоир чи аз ли?ози корбурди саноеи адаб? ва чи аз ли?ози фасо?ату бало?ат комил буда, чун намунаи олии осори лирикии адабиёти форсу то?ик эътироф гаштаанд. Намунаи ашъори шоир мавриди назар карор мегиранд:
Дил му?ими к?и ?онон асту ман ин ?о ?ариб, Чун кунад бечораи мискинтан тан?о ?арибОрзуманди диёри хушаму ёрони хеш, Дар ?а?он то чанд гардам бесару бепо ?ариб Чун ту дар ?урбат наяфтоди,чи дони ?оли мо, Ме?нати ?урбат надонад ?еч кас, илло ?ариб! ?аргиз аз ро?и карам р?зе напурсиди, ки чист ?оли зори мустаманде, монда дур аз мо ?ариб. Чун дар ин даврон намеафтад касе бар ?оли мо, Дар чунин ша?ре, ки мебини, ки афтад бо ?ариб Дар ?ариби ?он ба сахти меди?ад, мискин Камол, Во ?ариби, во ?ариби, во ?арибо, во ?ариб!
Харобаи дили ман пур шуд аз му?аббати д?ст, Мабод хеч диле ?оли аз муваддати д?ст.Кадом давлату фурсат биефт, ?ар ки наёфт, Саодати шарафи васли еру с??бати д?ст.Агар ба дархури ? хидмате намеояд, Шавем муътакифи остони хидмати д?ст. Расад ба ?ояти ?иммат,чунон ки дилхо? аст, Забону дасту дили ман зи шукри неъмати д?ст. Камоли хастадилу номуроду бе?осил, Чи бошад, ар ба муроде расад зи давлати д?ст.
Мустазод
Эй рехта савдои ту хуни дили моро бе хе? гуно?е, Бинвоз даме хастаи шамшери ?афоро боре ба гуно?е. Боди са?ар аз равзаи ризвон хабар овард имр?з ба гулзор, Эй сарви равон, ?аст магар пайки саборо дар к?и ту ро?е Зан?ири сари зулфи туро бо ?ама хуби, сунбул натавон гуфт, ?аргиз накунад ?еч касе мушки Хиторо нисбат ба гиё?е.Бишкаст ?ама лашкари султони ?авокиб бар ?ар тараф имр?з, К-он зулфи зире?п?ши ту аз анбари соро оварда сипо?е. Аз ?оли парешони Камолат хабаре нест ?ай?от! Чи тадбир Он кист, ки та?рир кунад ?оли гадоро дар ?азрати шо?е.
Бе лабат дар ?игари ташналабон об намонд, Бе сари зулфи ту дар синаи мо тоб намонд,То хаёли р??ат афтод ба хотир моро, Ба ду чашми ту, ки дар дидаи мо хоб намонд! Бар сари зулфи ту бигзашт шабе бод вазон, Гира?е боз шуду равна?и мо?тоб намонд. Дар чаман боди сабо буи ту оварду ба шарм Ранг дар руи гули лолаи сероб намонд. Давлати васли туам рафту шудам айш?аром, Комрони натавон кард чу асбоб намонд. Гу бубандед дари майкада бар руи Камол Ки зи савдои лабат зав?и маро ноб намонд
Рафт умру нашуд он ёр ба мо ёр ?ан?з, Мекунад ?авр ба ёрони вафодор ?ан?з. Турфа коре, ки расид аз ?ами ? кор ба ?он, Накунад зории мо дар дили ? кор ?ан?з. Ман аз он чашми хуш он р?з шудам тавбашикан, Ки набуд аз ману аз майкада осор ?ан?з. Гарчи дил аз марази иш?и ту аз хеш бирафт, Орзуи ту нарафт аз дили бемор ?ан?з. ?ар кас аз банди ?аме ёфт на?отеву Камол, ?амчунон аст ба кайди ту гирифтор ?ан?з
Мавз?и панду ?икмат дар ашъори Хо?а Камол
Дар ?азал?ои Камол мисраъ?о ва байт?ои панду ахло?и, ки а?амияти таълим? ва тарбияв? доранд, низ кам нестанд. Панду ?икмат?ои ? бисер латиф ва ибратбахш мебошанд. Чун идомаи анъанаи пеш?адами замони гузашта, Хо?а Камол низ бо ма?сади гирифтани пеши ро?и ош?б?о, бесарусомони?ои замона ва исло?и кирдору рафтор?ои ношоистаи мардумони гумро? аз ин мавзуъ, яъне аз панду наси?ат ба таври васеъ истифода бурдаанд. Камол дар ин бобат панду ?икмат?ои бисёре дорад, ки ?ар кадоми он?о барои одами дар ?акикат ?амчун нишонди?андаи дастури хуби шо?ро?и зиндаги хизмат карда метавонанд. Чунончи:
1. Бикуш, то ба каф ори калиди ву?уд, Ки бе талаб натавон ёфт ?ав?ари ма?суд.
2. Санги бадгу?ар агар косаи заррин шиканад, ?имати санг наяфзояду зар кам нашавад.
3. Бе талхие аз ба?р?о гу?ар намеояд бурун.
4. Ки ба пояи бузурги нарасанд худписандон.
Ма?ол ва ибора?ои хал?и
Дигар аз хусусият?ои шеъри Камол он аст, ки вай баъзе таъбир ва ма?ол?ои хал?иро дар ?ой?ои хеле муносиб ва мувофики ашъораш оварда, барои равшан кардани фикр ва ма?сад?ои худ истифода бурдааст. Чунончи, ма?оли хал?ии «Ангура хуру бо?аша напурс»-ро дар байти ?азале чунин овардааст:
А?л гуфт: — Ин бари ?икмат зи ки ом?хт, Камол? Гуфт: — «Аз бо? мапурс, ар ?аразат ангур аст».
Дигар ма?оли «Ба к?рпа ниго? карда, по дароз кун»-ро дар байти поён ба чунин шакл овардааст:
Ту, ки Камол боре, ки бисоте курб ??и, «Ба ?ади гилем бояд пои худ дароз кардан».
Ё ин ки маколи «Шунидан кай бувад монанди дидан»-ро чунин кор фармудааст:
Ту гуш ни?одастию мо дида ба дидор, «Аз дида басе фар? бувад то ба шунидан».
Баъзе ибора?ои хал?и дар байт?ои зерин ба ин шакл оварда шудаанд:
1. А?л гуфто: — Ба р?и ? чуни? Гуфтамаш: — «Р?й бину ?ол мапурс».
2. Маро г?янд: — Чун бини зи дураш, бехабар афти, «Ду чашмам чор шуд», то кай ба он ма?ваш дучор афтам.
3. Камол, аз лутфи табъ омад асири иш?и гулруён, Чу булбул, к-аз хушовози «гирифтори кафас бошад».
4. Гар боз ёфт донаи ?оли ту мур?и ?он, Машмур, а?аб, ки «чашми нишотам парида буд».
Чуноне ки дида мешавад, аз забони гуфтуг?и, ма?олу ибора?ои хал?и бештар барои тавсифи ?олат?ои иш?и ва ме?рангез? истифода бурда шудаанд. Ин далели намоён чи гуна тава???? доштан ва ало?аманд будани Камолро ба забони соддаи хал? нишон меди?ад. Маълум мешавад, ки ин забон барои густариш ва баёни ?ар гуна э?сос ва андеша?о му?айётар буда, мавриди истифодаи шоир карор ёфтааст.
Просмотр: 7204
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved