Дата: 2016-05-19
Моддаи 84. Маф?ум ва намуд?ои рухсати?о. Рухсат? муддати ва?ти нисбатан тўлониест, ки дар давоми он корманд тиб?и тартиби му?аррарнамудаи ?онунгузор? бо шарти ниго?дошташавии ?ойи кору мансаб аз и?рои вазифа?ои ме?нат? озод буда, аз он ба?ри фаро?ат ва бар?арор намудани ?обилияти ме?нат?, ?амчунин ?онеъ гардонидани дигар ниёзманди?о истифода менамояд.
Дар зери маф?уми кори пештара кори и?рошудае, ки то давраи рухсат? бо ?амон корфармо, аз рўи ?амон ихтисос, вазифа, касб ва дар ?амон ?ойи кор? и?ро шудааст, фа?мида мешавад.
Ба кормандон намуд?ои зерини рухсатихо дода мешаванд:
1) рухсати?ои ме?натии ?арсолаи пардохтшаванда:
а) рухсатии асосии ?арсолаи камтарин;
б) рухсатии асосии ?арсолаи дарозкардашуда;
в) рухсатии иловагии ?арсола;
2) рухсати?ои и?тимо?:
а) рухсатии давраи ?омиладор? ва таваллуд;
б) рухсат? барои ниго?убини тифл;
в) рухсатии таълим?;
г) рухсатии э?од?;
3) рухсати?ои бе музди ме?нат
Конститутсияи ?Т (моддаи 37) барои ?ар ша?рванд ?у?у? ба истиро?атро пешбин? намудааст. Вале ?у?у? ба рухсатии ме?натии ?арсолаи хамчун ва?ти истиро?ат пардохташаванда ?амчун ва?тиистиро?ат тан?о ба кормандоне, ки дар асоси шартномаи (?арордоди) ме?нат? кор мекунанд кафолат дода мешавад. Моддаи мазкур додани рухсатии ме?натии пардохташавандаи ?арсоларо бо ниго? дошатни ?ои кор (вазифа) пешбин? намудааст, ки он барои истиро?ат ва бар?арор намудани ?обилияти кор? нигаронида шудааст. Рухсатии ме?натии пардохтшаванда давраи бефосилаи нисбатан дарозмуддатест, ки корманд дар давоми он аз и?рои ў?дадори?ои ме?нат? озод аст. Рухсатии ме?нат? барои кор дар давоми соли кор? дода мешавад. ?исми дуюми моддаи тафсиршаванда ба намуд?ои ало?идаи рухсати?о бахшида шудааст, ки дар модда?ои минбаъдаи КМ ?Т тафсир шудаанд.
Моддаи 841. ?у?у? ба рухсатии ме?натии ?арсолаи пардохтшаванда ва рухсатии и?тимо?. Кормандон ба рухсатии ме?натии ?арсолаи пардохтшаванда ва рухсати?ои и?тимо? (?исми дуюми моддаи 75 ?амин Кодекс) бо мав?уд будани асос?ои дар ?амин Кодекс пешбинишуда ?у?у? доранд. Иваз кардани рухсат? ба ?уброни пул? мумкин нест, ба ?айр аз ?олат?ое, ки корманди аз кор озодшуда рухсатиашро истифода набурда бошад.
?у?у? ба рухсатии ме?натии пардохтшавандаи ?арсола бо ниго? доштани ?ои кор ба ?амаи кормандони тиб?и шартномаи (?арордоди) ме?нат? коркунанда новобаста аз навъи моликияти ташкилот, шакли ташкилию - ?у?у?и он, таъиноти идорав? ва тобеияти ташкилот, намуд ва мў?лати шартномаи ме?нат? дода мешавад. Азбаски дар давраи рухсатии ме?натии пардохташавандаи ?арсола ?ои кори (вазифаи) корманд ниго? дошта мешавад, бинобар ин дар давраи рухсат? ба кори дигар гузаронидан ва ё аз кор озод намудани ў ?айри?онун? мебошад. Аз кор озод намудан корманд дар ин маврид тан?о ?ангоми бар?ам хўрдани ташкилот ва ё ?атъ ёфтани фаъолияти со?ибкор мумкин аст. (ниг., ба банди 1 ?исми 1 моддаи 46 КМ ?Т ва тафсири он). Давраи дар рухсатии ме?натии пардохташавандаи ?арсола будани корманд ба соби?аи умумии кор ва ?амчунин соби?аи кор, ки барои рухсатии ме?натии пардохташавандаи ?арсолаи минбаъда ?у?у? меди?ад, дохил карда мешавад (ниг., ба ?исми 1 модда 91 КМ ?Т ва тафсири он). ?уброни рухсатии ?арсолаи ме?нат? тан?о дар мавриди бо корманд бекор намудани шартномаи (?арордоди) ме?нат? мумкин аст ба шарте, ки корманд бинобар аз кор рафтан рухсатиашро истифода набурда бошад.
Моддаи 842. ?у?у? ба рухсатии асосии ?арсолаи камтарин ва рухсатии асосии ?арсолаи дарозкардашуда
Кормандон ?у?у? доранд новобаста аз корфармоён ва намуди шартномаи (?арордоди) ме?натии бо он?о басташуда, шакли ташкил? ва музди ме?нат ба рухсатии асосии ?арсолаи камтарин ё рухсатии асосии ?арсолаи дарозкардашуда бароянд.
Рухсатии асосии ?арсолаи камтарин дар моддаи 85 КМ ?Т ба андозаи 24 рўзи та?вим? муайян карда шудааст (нигар., ба моддаи мазкур ва тафсири он). Рухсати?ои асосии дарозкардашуда мутоби?и ?онунгузории ?ум?урии То?икистон му?аррар мегарданд (дар бораи рухсати?ои асосии ?арсолаи ме?натии дарозкардашуда ниг., ба моддаи 851 КМ ?Т ва тафсири он).
Моддаи 85. Давомнокии рухсатии асосии ?арсолаи камтарин. Рухсати асосии ?арсолаи камтарин ба корманд бо давомнокии на камтар аз 24 рўзи та?вим? дода мешавад. Давомнокии рухсатии асосии ?арсолаи камтарин барои ?амаи корфармоён ?атм? мебошад. Корфармо ху?у? дорад, ки аз ?исоби мабла?хои худ? мў?лати давомнокии рухсатии асосии ?арсолаи камтаринро аз 24 рўзи та?вим? бо тартиб ва шарт?ое, ки дар шартнома?ои (созишнома?ои) коллектив?, ё шартнома?ои (?арордоди) ме?нат? зикр ёфтаанд, зиёд намояд.
Рўз?ои иди ?айрикор?, давраи корношоямии мува??ат?, инчунин рухсатии ?омиладор? ва таваллуд ба рухсатии асосии ?арсола дохил намегарданд.
Моддаи мазкур давомнокии рухсатии асосии ?арсоларо ба андозаи на камтар аз 24 рўзи та?вим? муайян намудааст, ки риояи он барои тамоми ташкилот?о сарфи назар аз шакли моликият, шакли ташкил?-?у?у??, навъи фаъолияташон, инчунин ба шахсони во?е?, ки ба сифати корфармо баромад мекунанд, ?атмист. Масалан, бо Фармони Президенти ?ум?урии То?икистон № 802 аз 1 сентябри соли 1997 «Дар бораи давомнокии рухсатии ме?натии асос? ва иловагии ?арсола» бо та?йироту илова?о бо Фармони Президенти ?ум?урии То?икистон № 894 аз 25 декабри соли 1997, рухсатии ме?натии ?арсолаи асос? ба Сарвазири ?ум?урии То?икистон, муовини аввал, ба муовинони ў, ро?бари Дастго?и и?роияи Президенти ?ум?урии То?икистон, Котиби Шўрои амнияти ?ум?урии То?икистон, мушовирони давлатии Президенти ?ум?урии То?икистон, вазирон ва раисони кумита?ои давлатии ?ум?урии То?икистон, Раисони Вилояти Мухтори Кў?истони Бадахшон, вилоят?о, ша?ри Душанбе ба мў?лати 35 рўзи та?вим? му?аррар шудааст. Барои муовинони Ро?бари Дастго?и и?роияи Президенти ?ум?урии То?икистон, сардорони идора?о, ?онишини сардори идораи и?тисод, мудирони шўъба?ои Дастго?и и?роияи Президенти ?ум?урии То?икистон, муовини Котиби Шўрои амнияти ?ум?урии То?икистон, мушовирони калон ва мудири котиботи Президенти ?ум?урии То?икистон, котиби матбуоти Президенти ?ум?урии То?икистон, мудири котиботи Сарвазири ?ум?урии То?икистон, ёрдамчиёни Президенти ?ум?урии То?икистон, раисони ша?р?о ва но?ия?о - ба мў?лати 30 рўзи та?вим? рухсатии ме?нат? му?аррар шудааст. ?и?ати и?рои банди 3 ин Фармон, ?укумати ?ум?урии То?икистон бо ?арори № 557 аз 25 декабри соли 1997 «Дар бораи чора?ои амал? намудани Фармони Президенти ?ум?урии То?икистон аз 1 сентябри соли 1997 № 802 «Дар бораи давомнокии рухсатии ме?натии асос? ва иловагии ?арсола» ба кормандони Дастго?и Ма?лиси Олии ?ум?урии То?икистон, ма?омот?ои идораи давлатй, дастго??ои Суди конститутсион?, Суди олии и?тисод?, ?укумат?ои Вилояти Мухтори Кў?истони Бадахшон, вилоят?о, ша?р?о ва но?ия?о, ?амоат?ои ша?рак ва де?от, суд?ои вилоят?, ша?р? ва но?ияв?, суд?ои ?арбии гарнизон?о (аз чумлаи персонали мулк?), идора?ои давлатии нотариал? ва ма?омот?ои андоз, дигар ташкилот ва муассиса?ои бу?ет?, ки шароити пардохти музди ме?нати кормандонашон ба шароити пардохти музди ме?нати кормандони ма?омот?ои идораи давлатии ?ум?урии То?икистон баробар шудаанд, аз 1 сентябри соли 1997 рухсати асосии ?арсолаи пардохташавандаи зайл му?аррар шудааст:
а) бо давомнокии 35 рўзи та?вим?;
- ба Ро?бари Дастго?и Ма?лиси Олии ?ум?урии То?икистон;
б) бо давомнокии 30 рўзи та?вим?;
- ба муовини аввал, муовини Ро?бари Дастго?и Ма?лиси Олии ?ум?урии То?икистон, Раисони кумитаи давлатии ?ум?урии То?икистон;
- ба ро?бари ма?оми ?ум?уриявии идораи давлатии назди Хукумати ?ум?урии То?икистон ва муовинони ў, ба ро?бари ма?омоти андози Вилояти Мухтори Кў?истони Бадахшон, вилоят?о ва ша?ри Душанбе, ёварони Раисони Суди конститутсион?, Суди Ол?, Суди Олии и?тисодии ?ум?урии То?икистон, ро?барони идора?ои давлатии нотариал?;
-ба муовинони Раисони Вилояти Мухтори Кў?истони Бадахшон, вилоят?о, ша?ри Душанбе, муовинони ро?барони идора?ои давлатии андози Вилояти Мухтори Кў?истони Бадахшон, вилоят?о ва ша?ри Душанбе; муовинони ро?барони идора?ои давлатии нотариал?, раисони ?амоат?ои ша?рак ва де?от;
-ба сардори идораи (шўъбаи) асос? (пешбар), муовинони идораи (шўъба) асосии (пешбар) дастго?и Ма?лиси Олии ?ум?урии То?икистон, вазорат?о, кумита?ои давлат?, ма?омоти идораи давлатии ?ум?уриявии назди ?укумати ?ум?урии То?икистон ва дигар ташкилот?ои идораи давлатии ?ум?урияв?, мушовири калони кумитаи Ма?лиси Олии ?ум?урии То?икистон;
-ба ёварони Раис, муовини аввали Раис ва муовинони Раиси Ма?лиси Олии ?ум?урии То?икистон;
в) бо давомнокии 28 рўзи та?вим?:
-ба муовини аввал ва муовинони раисони ша?р?о ва но?ия?о, ро?барони ма?омоти андози но?ия?ои тобеъи ?ум?ур? ва ша?р?о, ма?омоти андоз оид ба ша?р?ои тобеъи ?ум?ур?, инчунин но?ия?ои ша?ри Душанбе, раисони ?амоат?ои ша?рак ва де?от;
-ба сардор (мудир) ва муовини сардори идораи (шўъбаи) асос?, идора, шўъба дар идораи асос? (пешбар), зершўъба, нозирот, котиботи вазорат?о, кумита?ои давлат?, ма?омоти идораи давлатии ?ум?уриявии назди ?укумати ?ум?урии То?икистон ва дигар ма?омоти идораи давлатии ?ум?урияв?, коллегияи суд?;
- ба ёвар (ёварони вазир, раис, муовинони раис);
- ба ро?бари маркази матбуоти, дастго?и Ма?лиси Олии ?ум?урии То?икистон, мушовирони кумита?ои Ма?лиси Ол?, мушовири раиси суд, мушовири Вазорати кор?ои хори?ии ?ум?урии То?икистон;
- ба мудири сектор (шўъба), сарму?осиб ва муовини ў, муовини мудири шўъба, муовини нотариуси калони давлат?;
- ба котиби масъул оид ба кор?ои ЮНЕСКО, коллегияи суд?;
- ба ро?барони дастго?и ?укумат?ои Вилояти Мухтори Кў?истони Бадахшон, вилоят ва ша?ру но?ия?о;
- ба котибони ?амоат?о, котиби ма?лиси (коллегияи) суд, пленум;
- ба сармутахассис (ба ревизор, нозири андоз, мушовирони ма?омоти сат?и мухталифи со?аи андоз, назоратчию тафтишотчии идораи назорату тафтиши Вазорати молияи ?ум?урии То?икистон, му?осиб оид ба бу?ет;
- ба мутахассиси пешбар;
- ба машваратчии калон (ба ревизор, нозири андоз, нотариуси давлат?, мушовирони сат?и мухталифи ма?оми андоз, референт-тар?умон, и?рочии суд);
- ба мутахассиси категорияи якум (котиби якуми Вазорати кор?ои хори?ии ?ум?урии То?икистон);
- ба мутахассиси категорияи дуюм (котиби дуюми Вазорати кор?ои хори?ии ?ум?урии То?икистон);
- ба мутахассис (машваратчиён, тафтишотч?, нозирони давлатии андоз, нотариуси давлат?, му?осиб, тар?умон, котиби ро?бар, ки дорои маълумоти ол? мебошад.
Моддаи 851 .Давомнокии рухсатии асосии ?арсолаи дарозкардашуда. Ба гурў??ои ало?идаи кормандон бо назардошти хислат ва хусусияти функсия?ои ме?нат?, синну сол, соби?аи кор?, вазъи саломат? ва дигар ?олат?о рухсатии асосии дарозкардашуда мутоби?и ?онунгузории ?ум?урии То?икистон му?аррар шуда метавонад.
Рухсатии асосии ?арсолаи дарозкардашуда му?аррар карда мешавад:
1) ба ходимони ташкилот?ои илм? - аз 28 то 56 рўзи та?вим?;
2) ба кормандони китобхона?ои ташкилот?ои илм?, муассиса?ои таълим? ва китобхона?ои ?ум?уриявию вилоят? - аз 28 то 56 рўзи та?вим?;
3) ба кормандон - омўзгорони муассиса?ои олии шакли таълимиашон рўзонаю ?оибона, аз ?умла доир ба тайёр?, бозомўз? ва такмили ихтисоси кадр?ои муассиса?ои таълимии миёнаи махсус ва касб?-техник? - аз 28 то 56 рўзи та?вим?;
4) ба кормандони мактаб ва муассиса?ои кўдаконаи томактабию берун аз мактаб? - аз 28 то 56 рўзи та?вими;
5) ба кормандони муассиса?ои маданию равшаннамо? – аз 28 то 42 рўзи та?вим?;
6) ба ?амшира?ои тибб?, ки ба тарбияи кўдакони синни то сесола маш?уланд, мураббия?ои гурў??ои ширхораи муассиса?ои кўдаконаи синни томактаб? ва хонаи кўдакон - 42 рўзи та?вим?;
7) ба кормандони доимии хо?агии ?ангал - 28 рўзи та?вим?;
8) ба кормандони синни то ?ажда?сола, аз ?умла он?ое, ки барои гузаронидани та?рибаи исте?сол? (таълими исте?сол?) ?абул шудаанд - 30 рўзи та?вим? (моддаи 180 ?амин Кодекс);
9) ба кормандони маъюби гурў??ои якум ва дуюм - 42, гурў?и сеюм - 35 рўзи та?вим?;
10) ба заноне, ки дар со?аи кишоварз? кор мекунанд - на камтар аз 28 рўзи та?вим?;
11) ба дигар гурў??ои кормандон тиб?и ?онунгузории ?ум?урии То?икистон.
Номгў? ташкилот?о, касб ва вазифа?о, ки дар зербанд?ои 1-5?исми дуюми моддаи мазкур номбар шудаанд, аз ?ониби ?укумати ?ум?урии То?икистон му?аррар карда мешаванд. Дар иртибот ба моддаи мазкур зарур донистем ба тафсири банди 11 ?исми дуюми он тава??ў?и бештар намоем. Бо ?онун?ои ?ум?урии То?икистон барои гурў?ои ало?идаи кормандон рухсати?ои ?арсолаи пардохтшавандаи мў?латаш дароз му?аррар карда шудаанд, аз ?умла:
- барои узви Ма?лиси милл? ва вакили Ма?лиси намояндагони Ма?лиси Олии ?ум?урии То?икистон ба мў?лати 45 рўзи та?вим? (моддаи 26 ?онуни конститутсионии ?ум?урии То?икистон (№ 43 аз 6 августи соли 2001) «Дар бораи вазъи ?у?у?ии узви Ма?лиси милл? ва вакили Ма?лиси намояндагони Ма?лиси Олии ?ум?урии То?икистон»;
- ба хизматчии давлат? ба мў?лати на камтар аз 24 рўзи та?вим? (моддаи 30 ?онуни ?ум?урии То?икистон (№ 677 аз 13 ноябри соли 1998) «Дар бораи ?измати давлат?»;
- ба докторон (профессор?о) ва номзад?ои илм, ки дар муассиса?ои давлат? кор мекунанд, мувофи?ан 48 ва 36 рўзи та?вим? (моддаи 18 ?онуни ?ум?урии То?икистон «Дар бораи илм ва сиёсати давлат? оид ба илму техника» (№ 597 аз 21 майи соли 1998);
- ба афсарон, прапоршик?о, занонхизматчиёни ?арб? ?ар сол ба мў?лати 45 рўз рухсатии асос? дода мешавад, ки ё назардошти ва?ти рафтуомад ба ма?алли гузаронидани рухсат? (моддаи 14 ?онуни ?ум?урии То?икистон (№ 792 аз 25 июни соли 1993, бо та?йироту илова?о № 24 аз 29 ноябри соли 2000 ва № 34 аз 10 майи соли 2002) «Дар бораи статус ва замонат?ои ?имояи и?тимо? ва ?уку?ии хизматчиёни ?арб? ва а?ли оилаи он?о»;
- ба шахси мансабдори ма?омоти гумруки ?ум?урии То?икистон ба муддати 30 рўзи та?вим? бе назардошти ва?ти рафтан то ма?алли истиро?ат (моддаи 431 Кодекси гумруки ?ум?урии То?икистон, аз 4 ноябри соли 1995 бо та?йироту илова?о аз 12 декабри соли 1997 ва аз 6 августи соли 2001;
- ба корманди милитсия ба мў?лати 30 рўзи та?вим? бе ?исоб намудани ва?ти рафтуомад ба ма?алли истиро?ат (моддаи 20 ?онуни ?ум?урии То?икистон аз 17 майи соли 2004, «Дар бораи милитсия»;
- ба корманди милитсия, ки дар ма?ал?ои шароити и?лимашон вазнин ва намусоид адои хизмат мекунад, ба му?лати 45 рўзи та?вим?;
- ба коркунони муассиса?ои тибб?-профилактик?, кормандони институт?ои тад?и?от? (агар махсус бо гузаронидани тад?и?от бо маводи сироятшуда маш?уланд), ки кори профилактик? ва хизматрасонии ташхиси шахсони мавриди сирояти вируси норасоии масъунияти бадан ва бемории СПИД-ро ан?ом меди?анд, инчунин коркунони ташкилот?ое, ки бо вируси СПИД ва маводи сирояти вируси норасоии масъунияти бадан сарукор доранд, ба мў?лати 48 рўзи кор? (моддаи 23 ?онуни ?ум?урии То?икистон № 903 аз 27 декабри соли 1993 «Дар бораи пешгирии бемории СПИД» (аломати норасои масъунияти бадан);
?ангоми доштани ?у?у? ба рухсатии асосии ?арсолаи давомнокии зиёд мутоби?и якчанд ?онун ба корманд, рухсатии мў?латаш дарозтарин дода мешавад.
Моддаи 86. Рухсати?ои иловагии ?арсола. Корфармо вазифадор аст ба ин?о рухсати?ои иловагии ?арсола ди?ад:
- ба кормандоне, ки дар кор?ои шароити номусоиди зарарнок ва вазнин кор мекунанд (моддаи 87 ин Кодекс);
- ба кормандоне, ки корашон характери махсус дорад (моддаи 88 ин Кодекс);
- ба кормандоне, ки дар шароити номусоиди табиию и?лим? кор мекунанд (моддаи 89-уми ин Кодекс);
- ба кормандони рўзи кориашон ба меъёр гирифтанашуда (моддаи 891 ?амин Кодекс);
- дар маврид?ои дигаре, ки дар ?онун?о ва дигар санади меъёрию ху?у?и, шартнома?ои коллективии ме?натй (?арордод) пешбин? шудаанд.
Рухсати?ои иловагие, ки дар банд?ои 1-4 моддаи тафсиршаванда пешбин? шудаанд, таъиноти ?имояв? ва ?убронй доранд (дар хусуси рухсати?ои мазкур ниг., ба модда?ои 87 -891 ва тафсири он?о). Пардохти рухсати?ои иловагии ?арсола (?амчун рухсати?ои асосии ?арсола), ки бо ?онун му?аррар гардидаанд, аз мабла?и барои музди ме?нат пешбинишуда ба амал баровардашуда, ба арзиши аслии ма?сулоти мебаровардаи ташкилот дохил мешавад. Пардохти рухсати?ои иловагии ?арсолае, ки дар шартнома?ои коллективию ме?нат? (?арордод) ва ё дар дигар санад?ои дохилии ташкилот пешбин? шудаанд, вобаста ба имконияти молиявии ташкилот аз ?исоби даромади он сурат мегирад. Ба ?айр аз рухсати?ои иловагии ?арсолаи таъиноти ?имояв? ва ?убронидошта, моддаи тафсиршаванда рухсати?ои иловагии ?арсолаи пардохтшавандаи хусусияти ?авасмандагардонидоштаро низ, пешбин? намудааст. Масалан, барои соби?аи кори дарозмуддат дар ?амон ташкилот, барои хизмати дарозмудат дар вазифа?ои муайян (нигаред, ба моддаи 892 ва тафсири он). Аз рўи соби?аи кории муттасил, инчунин коркунони педагог? ба рухсатии дарозмуддат ?у?у? доранд. Коркунони педагог?, ки бемории кў?на доранд, баъди на камтар аз ?ар 10 соли кори муттасили омўзгор? ба рухсатии даозмуддати пулак? ба мў?лати то як сол ?у?у? доранд, ки тартибу шароити додани он аз тарафи ?укумати ?ум?урии То?икистон муайян мешавад (ниг., ба мод. 41 ?онуни ?ум?урии То?икистон «Дар бораи маориф», №34 аз 17 майи с.2004. Рухсати?ои иловагии ?арсола дар дигар маврид?о ба баъзе гурў?и кормандон, ки дар ?онун?о ва дигар санад?ои меъёрию ?у?у?? пешбин? шудаанд, метавонанд аз тарафи корфармо муста?илона вобаста аз имконияти молияв? (ниг., ба ?. 3 мод. 85 КМ ?Т) му?аррар карда шаванд. Тартиб ва шарти додани чунин рухсати?о бо шартнома?ои коллектив? ва ё дигар санад?ои меъёрии дохил? муайян карда мешаванд. Рухсати?ои иловагии ?арсолаи пардохтшаванда метавонанд бо созишнома?ои со?ав? ва дигар созишнома?о пешбин? гарданд.
Моддаи 87. Рухсатии иловагии ?арсола барои кор дар шароит?ои зарарноку вазнини ме?нат
Рухсатии иловагии ?арсола барои кор дар шароит?ои зарарнок ва вазнини ме?нат бо давомнокии на камтар аз 7 рўзи та?вим? ба кормандоне, дода мешавад, ки дар кор?ои кў?ии зеризамин?, дар кон?ои кушоди кў??, бурриш ва карер?о, дар минта?а?ои аз ?и?ати радиоактив? олуда, дар дигар кор?ои ба саломатии инсон зараровар кор мекунанд, ки дорои омил?ои номусоиди физикию химияви, биолог? ва дигар омил?о мебошанд.
Номгўи исте?солот, кор?о, касбу вазифа?ое, ки кор дар он?о ба рухсатии иловагии ?арсола барои шароити ме?нати ба саломат? зарарнок ва вазнин ?у?у? меди?ад, инчунин давомнокии рухсат?, тартиб ва шароити додани онро ?укумати ?ум?урии То?икистон муайян мекунад.
Рухсатии иловагии мазкур тан?о бо яке аз асос?ои дар номгўй пешбинигардида дода мешавад.
?у?у?и гирифтани рухсатии иловагии ?арсоларо барои кор дар шароит?ои зарарноку вазнини ме?нат тан?о он кормандоне доранд, ки бевосита дар шароити мазкур кор мекунанд. Ба соби?аи кор? барои гирифтани рухсатии иловаг? вобаста ба шароити зарарноку вазнин, тан?о он ва?ти корие дохил мешавад, ки бо чунин шароит?о рост омада бошад. Номгўи исте?солот, сех?о, кор?о, касбу вазифа?ое, ки шароити ме?нати зарарнок ва вазнини кор дар он?о барои рўзи кўто?и кор ва рухсатии иловагии ?арсола ?у?у? меди?ад ва Дастури татби?и ин Номгўй бо ?арори ?укумати ?ум?урии То?икистон аз 31 декабри соли 2002 № 521 тасди? шудаанд. Мувофи?и ин Дастур рухсатии иловаг? ва рўзи кории кўто? ба коргарон, кормандони му?андисию техник? ва хизматчиён мутоби?и Номгў? исте?солот, корго??о, ихтисос ва вазифае, ки шароити зараровар доранд ва кору фаъолият дар он?о мутоби?и Конститутсияи ?Т ва ?онун?ои ?ум?урии То?икистон барои рухсатии иловаг? ва рўзи кўто?и кор? и?озат меди?ад, дода мешавад. Коргарон, кормандони му?андисию техник? ва хизматчиёне, ки ихтисосу вазифаи он?о дар исте?солот ва корго??ои фасл?ои дахлдори ин Номгўй пешбин? гардидаанд, сарфи назар аз он, ки дар кадом со?аи и?тисодиёт фаъолият мекунанд, ба рухсатии иловаг? ва рўзи кўто?и кор? ?у?у? доранд. Рухсатии иловаг? як?оя бо рухсатии солона дода мешавад. Мутоби?и ин Номгў? ба коргарон, кормандони му?андисию техник? ва хизматчиёне рухсатии иловагии пурра дода мешавад, ки агар он?о во?еан дар соли кор? дар исте?солот, корго??о, ихтисос ва вазифа?ои дорои шароити зараровари ме?нат на камтар аз 11 мо? кор карда бошанд.
Ба соби?аи корие, ки ?у?у?и гирифтани рухсатии иловагиро ба кормандони номбаршуда меди?ад, ?амчунин дохил мешад:
а) муддати мува?атан ?айри?обили ме?нат будани он?о;
б) муддати рухсатии ?омиладор? ва таваллуд, муддати аз тарафи занон и?ро намудани кор?ои сабук бинобар ?омиладор? ва ?амчунин аз тарафи занон и?ро намудани кор?ои дигар, ки он?о бо сабаби ширди?? ба кўдак ё доштани кўдакони то синни як сола гузаронида шуда будаанд;
в) ва?ти и?рои вазифа?ои давлат? ва ?амъият?.
Иваз намудани рухсатии иловаг? бо ?уброни пул? ро? дода намешавад. Пардохти ин ?убронпул? тан?о ?ангоми аз кор озод гардидани корманд ?ой дошта метавонад. Агар коргар, корманди му?андисию техник? ё хизматч? дар соли кор? дар исте?солот, корго??о, ихтисос?о ва вазифа?ои дар Номгў? пешбинигардида камтар аз 11 мо? кор кунад, пас рухсатии иловаг? ба ў мутаносибан ба муддати ва?ти кориаш дода мешавад. Агар ин кормандон доимо дар ин кор?о кор кунанд, пас рухсатии иловагии ме?нат? мумкин аст, то гузаштани 11 мо? пурра дода шавад, ба шарте, ки он?о ?у?у?и гирифтани рухсатии асосии ?арсоларо то итмом расидани 11 мо? дошта бошанд. Дар ?олат?ое, ки ?у?у?и гирифтани рухсатии солона (асос? ва иловаг?) дар мў?лат?ои гуногун ба миён меояд, ин рухсати?о як?оя ва пурра дода мешаванд (ниг., ба Номгўи зикршуда).
Моддаи 88. Рухсатии иловагии ?арсола барои характери махсуси кор. Рухсатии иловагии ?арсола барои характери махсуси кор бо давомнокии на камтар аз се рўзи та?вим? ба гурў??ои ало?идаи кормандон, ки ме?нати он?о бо шиддати зиёди асаб ва э?сосот вобаста мебошад ё дорои характери махсуси и?рои кор аст, дода мешавад. Номгўи касбу вазифаи кормандонро, ки барояшон рухсатии иловаг? барои характери махсуси кор дода мешавад, инчу-нин давомнокии мушаххас ва шарту шароити додани чунин рухсатиро ?укумати ?ум?урии То?икистон муайян мекунад.
Моддаи 88 КМ ?Т додани рухсатии иловагии ?арсолаи пардохтшавандаро ба гурў??ои ало?идаи кормандон барои хусусияти махсуси кори он?о пешбин? намудааст. Ин Номгў? ва шарту шароити додани чунин рухсат? мутаасифона аз ?ониби ?укумати ?ум?урии То?икистон муайян нашудааст, аммо чунин рухсати?о барои гурў??ои ало?идаи кормандон, аз ?умла хизматичиёни давлат?, коркунони илм?, педагог? ва ?айра бо ?онун?о муайян карда шудаанд. Муайян намудани номгўи касбу вазифаи кормандони ?у?у? ба рухсатии иловагидошта бинобар хусусияти махсуси кор ваколати ?укумати ?ум?урии То?икистон мебошад. ?укумати ?ум?урии То?икистон инчунин давомнокии мушаххас ва тартиби додани чунин рухсати?оро муайян менамояд.
Моддаи 89. Рухсатии иловагии ?арсола барои кор дар шароит?ои махсуси табиию и?лим?. Рухсатии иловагии ?арсола барои кор дар шароит?ои махсуси табиию и?лим? бо давомнокии на камтар аз 8 рўзи та?вим? дода мешавад. Давомнокии мушаххаси рухсат? ва шарти додани онро ?онун?о ва дигар санад?ои меъёрии ?умхурии То?икистон, инчунин шартнома?ои (созишнома?ои) коллектив? муайян мекунанд.
Тиб?и му?аррароти ?исми 1 моддаи тафсиршаванда шахсоне, ки дар шароит?ои махсуси табиию и?лим? (номусоид) кор мекунанд, ?у?у? ба гирифтани рухсатии иловаг? бо даномнокии на камтар аз 8 рўзи кориро доранд. Давомнокии мушаххас ва шарти додани чунин рухсати?о бо ?арори ?укумати ?ум?урии То?икистон аз 27 декабри соли 1997 № 802 «Дар бораи давомнокии рухсатии ме?натии асос? ва иловагии ?арсола» му?аррар шудааст.
Моддаи 891. Рухсатии иловагии кормандон бо рўзи кори ба меъёр гирифтанашуда. Ба кормандони рўзи кориашон ба меъёр гирифтанашуда барои зиёда аз давомнокии ва?ти кории мўътадили му?арраргардида и?ро намудани кор рухсатии иловаг? на камтар аз 10 рўзи та?вим? дода мешавад. Давомнокии мушаххаси чунин рухсат? барои кормандони ташкилот?ои аз ?исоби бу?ети давлат? фаъолиятдошта аз ?ониби ?укумати ?ум?урии То?икистон ва барои кормандони ташкилот?ои ?айридавлат? дар шартномаи (созишномаи) коллектив? ва дар сурати мав?уд набудани он тиб?и созиши тараф?ои шартномаи (?арордоди) ме?нат? му?аррар карда мешавад. Номгўи кормандони рўзи кориашон ба меъёр гирифтанашудаи ташкилот?ои давлат? аз ?ониби ?укумати ?ум?урии То?икистон ва кормандони зайли ташкилот?ои дар асоси восита?ои худ? фаьолиятдошта бо шартномаи коллектив? ё дигар санади меьёрии дохилии ташкилот му?аррар карда мешавад.
?онунгузор тан?о давомнокии а?али рухсатии иловагии кормандони рўзи корашон ба меъёр гарифтанашударо му?аррар кардааст, ки он набояд аз 10 рўзи та?вим? камтар бошад.
Давомнокии мушаххаси чунин рухсат? бошад, аз шакли моликияти ташкилот, ки дар он корманд кор мекунад вобаста аст. ?онунгузор ?алли масъалаи зикргардидаро дар ташкилот?ои давлатии аз ?исоби бу?ет фаъолиятдошта ба сало?ияти ?укумати ?ум?урии То?икистон вогузор намудааст. Бо ?арори ?укумати ?ум?урии То?икистон, инчунин Номгўи кормандони рўзи кориашон ба меъёр гирифтанашудаи муассисаю ташкилот?ои давлатии аз ?исоби бу?аи давлат? фаъолият дошта, муайян карда мешавад. ?онунгузор муайян кардани Номгў? кормандони рўзи кориашон ба меъёргирифтанашуда ва давомнокии рухсатии иловагии зикргардидаро барои кормандони дар ташкилот?ои ?айридавлат? фаъолият дошта, ?аволаи шартнома (созишномаи) коллектив? менамояд. Агар шартномаи коллектив? баста нашуда бошад, масъалаи рухсатии иловагии зикргардида дар шартномаи (?арордоди) ме?нат? ?аллу фасл мегардад.
Моддаи 892. Рухсатии иловаг? барои соби?аи кории давомнок. Ба кормандоне, ки дар со?а?ои ало?ида маш?ул буда, дорои соби?аи кории давомнок дар як ташкилот мебошанд, рухсатии иловагии давомнокиаш то 10 рўзи та?вим? дода мешавад. Номгўи со?а?о, исте?солот, кор, касб ва вазифа?о, шароити пешни?од ва давомнокии рухсатиро барои давомнокии соби?аи кор ?укумати ?ум?урии То?икистон тасди? мекунад.
Ба шахсони дар ?арори ?укумати ?ум?урии То?икистон № 557 аз 25 декабри соли 1997 «Дар бораи чора?ои амал? намудани Фармони Президенти ?ум?урии То?икистон аз 1 сентябри соли 1997 № 802 «Дар бораи давомнокии рухсатии ме?натии асос? ва иловагии ?арсола» (нигар. ба моддаи 85 ва тафсири он) номбаршуда рухсатии пардохтшавандаи иловагии ?арсола мутоби?и соби?аи кории умумии ме?нат? ба мў?лат?ои зайл дода мешавад:
аз 5 то 10 сол - ба 3 рўзи та?вим?;
аз 10 то 15 сол - 5 рўзи та?вим?;
аз 15 то 20 сол - 10 рўзи та?вим?;
беш аз 20 сол - 15 рўзи та?вим?.
Ба муддат?ои зайл рухсатии ?арсолаи пулакии иловаг? ба шахсони мансабдор ма?омоти гумрук дода мешавад;
-баъди 5 соли хизмат - 3 рўзи та?вим?;
-баъди 10 соли хизмат - 5 рўзи та?вим?;
-баъди 15 соли хизмат-10 рўзи та?вим?;
-баъди 20 соли хизмат - 15 рўзи та?вим?.
Рухсатии иловагии ?арсолаи пулак? барои соби?аи кор ба сифати прокурор ё муфаттиш ба мў?лат?ои зайл дода мешавад:
- баъди 5 сол - 3 рузи та?вим?;
- баъди 10 сол - 5 рўзи та?вим?;
- баъди 15 сол - 10 рўзи та?вим?;
- баъди 20 сол -15 рўзи та?вим?.
Ба корманди милитсия рухсатии ме?натии ?арсолаи иловагии пулак? ба мў?лати зайл дода мешавад:
-баъди 10 соли хизмат- 5 рўзи та?вим?;
-баъди 15 соли хизмат - 10 рўзи та?вим?;
-баъди 20 соли хизмат - 15 рўзи та?вим?.
Барои судя?о ?ангоми доштани соби?аи кор? аз рўи касби ?у?у?шинос? ба муддати зайл рухсатии иловагии пулак? дода мешавад:
-баъди 5 соли соби?аи кор? - 3 рўзи кор?;
-баъди 10 соли соби?аи корй - 5 рўзи кор?;
-баъди 15 соли соби?аи корй - 10 рўзи кор?;
-баъди 20 соли соби?аи корй - 15 рўзи кор?.
Моддаи 90. Ба?исобгирии давомнокии рухсати?ои ?арсола. Давомнокии рухсати?о бо рўз?ои та?вим?, сарфи назар аз низом ва ?адвали кор?, ба ?исоб гирифта мешаванд. Рўз?ои ид, ки ба давраи рухсат? рост меоянд ва рўзи кор? намебошанд, мувофи?и моддаи 83 ин Кодекс ?ангоми муайян намудани давомнокии рухсат? ба ?исоб гирифта намешаванд. ?ангоми ба?исобгирии давомнокии умумии рухсатии ?арсола рухсатии иловаг?, ки мў?лати онро ?онун му?аррар мекунад, ба рухсатии асосии ?арсола (аз ?умла дарозкардашуда) зам карда мешавад. ?ангоми ба?исобгирии давомнокии рухсати?о мутаносибан ба ва?ти кори ан?омдодашуда давомнокии он?о бо ро?и та?сими андозаи ?ар як рухсат? ба 12 ва зарбзании он ба шумораи мо??ои пурраи кор? муайян карда мешавад. Зимнан ва?ти изофа, ки ба 15 рўзи та?вим? баробар ва бештар аз он бошад, яклухт бо як мо? баробар ?исоб карда шуда, вале камтар аз 15 рўз ба инобат гирифта намешавад.
?исми якуми моддаи 90 КМ ?Т ?исоб кардани давомнокии рухсати?оро бо рўз?ои та?вим? пешбин? намудааст. Рўз?ои иди ?айрикор?, ки ба давраи рухсат? рост меоянд ва дар моддаи 83 ?амин Кодекс пешбин? шудаанд, ?ангоми муайян намудани давомнокии рухсат? ба инобат гирифта намешаванд. Агар рўзи ба охир расидани рухсат? ба рўз?ои истиро?ат рост ояд, корманд бояд ба кор рўзи аввали кории баъди истиро?ат барояд.
Ба мў?лати рухсатии пардохтшавандаи ?арсола як ?атор давра?о дохил карда намешаванд:
1) мува??атан ?айри?обили ме?нат будани корманд;
2) аз тарафи корманд и?ро намудани вазифа?ои давлат? дар давраи рухсатии пардохтшавандаи ?арсола, агар барои он мувофи?и ?онун аз кор озод будан пешбин? шуда бошад;
3) дар дигар ?олат?ои бо ?онун ва дигар санад?ои меъёрии ?у?у??, санади дохилии ташкилот пешбинишуда (нигаред, ба моддаи 95 КМ ?Т тафсири он).
Моддаи 901. Соли кор?. Соли корие, ки барои он рухсатии ме?нат? дода мешавад, фосилаи ва?тест, ки баробар бо давомнокии соли та?вим? буда, барои ?ар як корманди ало?ида аз рўзи ?абул ба кор ?исоб карда мешавад.
Соли кор? аз рўзи ба кор дохил шудани корманд (дар ?амон ташкилот) ба 12 мо? баробар аст. Барои ?ар як корманд соли кори фард? буда, барои ў шахсан аз рўзи ?абул шудан ба кор ?исоб карда мешавад.
Моддаи 91. Ба?исобгирии соби?аи кор, ки барои рухсатии ?арсолаи асос? ?у?у? меди?ад. Ба соби?аи кор, ки барои рухсатии харсолаи асос? ?у?у? меди?ад, ин?о дохил мешаванд:
- ва?ти кори во?е? дар давоми сол;
- ва?те, ки корманд амалан кор накардаву вале ?ои кораш (вазифааш) барои ў ниго? дошта шудааст;
-ва?ти ноило? ?озир нашудан ба кор ?ангоми ?айри?онун? аз кор озод гардидан ё ба дигар кор гузаронидан бо аз нав бар?арор намудан ба кори пештара;
- дигар ва?т?ое, ки шартнома?ои со?ав? (тариф?), ?арордод?ои коллектив? ва дигар санад?ои ало?идаи ташкилот, шарт?ои шартномаи (?арордоди) ме?нат? пешбин? намудаанд.
Агар дар шартномаи коллектив?, дигар шартнома?ои (?арордоди) ме?нат? тартиби дигаре пешбин? нашуда бошад, ба соби?аи кор, ки ба рухсатии ?арсола ?у?у? меди?ад, ин?о дохил карда намешаванд:
- ва?ти бе сабаб?ои узрнок ба кор ?озир набудани корманд;
- ва?ти рухсати?ои бемаош барои ниго?убини кўдак то ба синни муайяннамудаи ?онун расидани ў;
- ва?ти рухсати?ои бемаош, ки бо хо?иши корманд бо давомнокии беш аз 15 рўзи та?вим? дода шудаанд.
?онун?о ва дигар санад?ои меьёр? оид ба ме?нат метавонанд ?оида?ои махсуси ба?исобгирии соби?аи кориро, ки барои гирифтани рухсати?ои иловаг? ху?у? меди?анд, пешбин? намоянд.
Рухсати?ои ?арсолаи пардохтшавандаи ме?нат? барои кор дар давоми давраи муайян, яъне барои соби?аи кор? дода мешавад. Соби?аи корие, ки барои рухсатии ?арсолаи асос? ?у?у? меди?ад, аз давра?ои зерин иборат аст:
а) ва?ти кори во?е? дар давоми сол, яъне ва?те, ки корманд таи он кор?ои (вазифа?ои) тиб?и шартномаи (?арордоди) ме?нат? бар ў?да доштаро и?ро карда буд, аз ?умла давраи дар сафари хизмат? будани он;
б) ва?те, ки корманд амалан кор накардаву вале ?ои кораш (вазифаш) барои ў ниго? дошта шудааст, чунончи:ва?ти аз тарафи корманд и?ро намудани ў?дадори?ои давлат? ва ё ?амъият? (масалан, ба ?амъомад?ои ?арб? ?озир шудан, ба сифати машваратчии хал?? дар суд иштирок кардан, ва?ти дар рухсати?ои ме?натии асос? ва иловагии пардохтшавандаи асосии ?арсола, будани корманд; давраи баланд бардоштани савия дониш ва ихтисоси касб? бо ?удо шудан аз исте?солот; даврае, ки корманд кўмакпул? аз ?исоби су?уртаи и?тимоии давлат? мегирифт ва дар ин давра ?ои кор (вазифаи) ў ниго? дошта мешуд (давраи ?омиладор? ва таваллуд, давраи ниго?убин аъзои бемори оила, табобати санаторию курорт?, дар муассиса?ои статсионар?-протез? – ортопед? будани корманд);
в) ва?ти ноило? ?озир нашудан ба кор бинобар ?айри?онун? аз кор озод гардидан ё ба дигар кор гузаронидан бо аз нав бар?арор намудан ба кори пештара.
Ин давра ба соби?аи кор барои додани рухсатии ?арсолаи асос? аз он сабаб дохил мешавад, ки корфармо амали ?айри?онунии худро пешгир? намуда, кормандро бо ташаббуси худ ва ё дар асоси ?алномаи суд ба кор бар?арор менамояд. Асос барои дохил намудани ин давра барои баромадан ба рухсатии асос? фармон ё амри корфармо дар хусуси бар?арор намудани корманд мегардад;
г) дигар ва?т?ое, ки шартнома?ои со?ав? (тариф?), шартнома?ои коллектив? ва дигар санад?ои ало?идаи меъёрии дохилии ташкилот, шарт?ои шартномаи (?арордоди) ме?нат? пешбин? намудаанд (масалан, давраи иштироки корманд дар ?араёни тартиб додан ва бастани шартномаи коллектив? ва созишнома?о, инчунин давраи иштироки ў дар корпартоии ?онун?). ?исми дуюми моддаи 91 КМ ?Т ва?ти бе сабаб?ои узрнок дар кор ?озир набудани корманд, ва?ти дар рухсати?ои бемаош будани ўро ба соби?аи кории ба рухсатии ?арсола ?у?укди?анда, дохил намекунад. ?исми сеюми моддаи 91 КМ ?Т ?оида?ои махсуси ба?исобгирии соби?аи кориро, ки барои гирифтани рухсати?ои иловаг? ху?у? меди?анд, нишон додааст, ки он?оро ?онун?о ва дигар санад?ои меъёр? оид ба ме?нат пешбин? менамоянд. Яке аз чунин санад?ои меъёр? ?арори Ма?лиси Олии ?ум?урии То?икистон № 764 аз 14 майи соли 1999 «Дар хусуси тасди?и Низомнома дар бораи ?исоб карани соби?аи хизмати давлат?»1 мебошад, ки мувофи?и он соби?аи ба?исобгирифташудаи хизматчиёни давлат?, ба он?о ?у?у?и гирифтани иловапул? барои хизмати дарозмуддат, рухсатии пулакии иловаг? ва нафа?аро аз рўи сину сол меди?ад.
Моддаи911. ?у?у?и корфармо оиди та?йир додани соли кор?. Агар ма?мўи давра?ое, ки тиб?и моддаи 91 ?амин Кодекс ба соли кор? дохил мешаванд, аз дувозда? мо?и пурраи та?вими кам бошанд, соли кории корманд ба ва?ти нарасидаи он та?йир дода мешавад.
Маф?уми соли кор? дар моддаи 901 КМ ?Т дода шудааст, ки он тиб?и санад?ои меъёрию ?уку?? дар баъзе маврид?о аз тарафи корфармо та?йир дода мешавад. Масалан, ба омўзгорон новобаста аз ла?заи ?абул шуданашон ба кор рухсат? дар фасли тобистон дар давраи таътили тобистона дода мешавад. Мутоби?и меъёри ин мода, та?йр додани соли кор? дар ташкилот барои соли корие дар назардошта шудааст, ки дар он корманд камтар аз 12 мо?и пурраи та?вим? кор кардааст. Масалан, мутоби?и моддаи 92 КМ ?Т ба занон пеш аз рухсатии ?омиладор? ва таваллуд ё баъди он барои соли аввали кор? то 11 мо?и кор? рухсат? дода мешавад. Баъди ба кор баргаштани он?о соли кори он?о аз ла?заи шурўъи кор ?исоб карда мешавад.
Моддаи 92. Шарт?ои пешни?оди рухсатии ме?нат? барои соли аввали кор?. Рухсатии ме?нат? (асос? ва иловаг?) барои соли аввали кор? на барва?ттар аз ёзда? мо?и кор? аз ?ониби корфармо дода мешавад.
То ба итмом расидани ёзда? мо?и кор? корфармо вазифадор аст бо хо?иши корманд ба ў дар ?олат?ои зерин рухсатии ме?нат? пешни?од намояд:
1) ба занон пеш аз рухсатии ?омиладор? ва таваллуд ё баъди он;
2) ба кормандони синни то ?ажда?сола;
3) ба кормандоне, ки бо тартиби гузариш ба кор ?абул карда шудаанд;
4) ба кормандоне, ки мувофи?и хулосаи тибб? барои табобат дар истиро?атго?у санатория ро?хат доранд;
5) ба кормандоне, ки дар ду (якчанд) ?ой кор мекунанд, агар рухсатии ме?натиашон дар ?ойи кори асос? дар давраи то ёзда? мо?и кор? аз рўи дар ду (якчанд) ?ой кор кардан мувофи? ояд;
6) ба омўзгорони мактаб, муаллимони муассиса?ои таълим?, касбию техник?, ?айати профессорию омўзгории муассиса?ои таълимии ол? ва миёнаи махсус;
6) ба иштирокчиёни ?анги Бузурги Ватан?;
7) ба заноне, ки со?иби ду ва зиёда кўдаки синни то чорда?сола ё кўдаки маъюби синни то ?ажда?сола мебошанд;
8) ба кормандоне, ки аз исте?солот ?удо нашуда, дар мактаб?ои та?силоти ?амагонии шабона (баст?), муассиса?ои таълимии касбию техник?, шўъба?ои шабонаю ?оибонаи муассиса?ои таълимии ол? ва миёнаи махсус ва аспирантура?о таълим мегиранд;
10) дар дигар ?олат?ои тиб?и ?онунгузории ?ум?урииТо?икистон ва шартномаи (созишномаи) коллектив? ё шартномаи (?арордоди) ме?нат? муайяншуда.
Ба хизматчиёни ?арбие, ки ба э?тиёт ?авоб шудаанд ва бо тартиби муташаккилона ба кор фиристода шудаанд, рухсатии ме?нат? баъди гузаштани се мо? дода мешавад.
Ба зани (шав?ари) хизматчии ?арб? бо хо?ишаш рухсатии ме?нат? дар як ва?т бо рухсатии шав?ари (зани) ў дода мешавад.
Ба ?айр аз ?олат?ои дар банди 1-9 ?исми дуюм, ?исм?ои сеюм ва чоруми ?амин модда нишондодашуда рухсат? мутаносибан ба рўз?ои дар давоми сол кор кардашуда, аммо на камтар аз 14 рўзи та?вим? дода мешавад.
Рухсатии асосии ме?нат? ба корманд барои соли аввали кор баъди гузаштани 11 мо?и кори бефосила дар ?амон ташкилот дода мешавад. Рухсат? барои соли кор? дода мешавад, вале на барои соли та?вим? (аз 1 январ то 31 декабр). Масалан, агар корманд фаъолияти ме?натиашро дар ?амон ташкилот аз 10 августи соли 2003 сар карда бошад, пас рухсатии якуми ме?нат? ба ў баъди 11 мо?, яъне 10 июли соли 2004 дода мешавад.
То гузаштани 11 мо?и бефосилаи кор? рухсатии ?арсолаи асос? ба кормандони зерин дода мешавад:
а) ба занон - пеш аз рухсатии ?омиладор? ва таваллуд ё баъди он ва ё баъди рухсатии ниго?убини кўдак, сарфи назар аз соби?аи кориашон дар ташкилоти мазкур (моддаи 170 КМ ?Т);
б) ба кормандони аз ?ажда?сола хурд дар фасли тобистон ё ?ар ва?ти барои он?о мувофи? (моддаи 180 КМ ?Т);
в) дар маврид?ои дигари пешбининамудаи ?онун?о ва дигар санад?ои меъёр?.
Масалан, ба муаллимони мактаб?о ва ба ?айати профессорону омўзгорони мактаб?ои ол? ва миёнаи махсус новобаста аз ва?ти ба кор ?абул шудан рухсатии ме?натии ?арсола дар давраи таътили тобистона дода мешавад. Кодекси ?онун?ои ме?нати соли 1972 (?исми 3 моддаи 73) имконияти ?амъбасти соби?аи ме?натиро барои гирифтани рухсатии пардохташавандаи ?арсола ?ангоми гузаронидани корманд аз як ташкилот ба ташкилоти дигар пешбин? карда буд. Кодекси ме?нати феълан амалкунанда низ чунин му?арраротро пешбин? кардааст. Корфармо ў?дадор аст барои чунин шахсон то фаро расидани ёзда? мо?и кор дар ?амин ташкилот рухсат? ди?ад.
Моддаи 92(1). Шарт?ои додани рухсатии ме?нат? барои сол?ои дуюм ва баъдинаи кор?. Рухсатии ме?нат? (асос? ва иловаг?) барои сол?ои дуюм ва баъдинаи кор? ?ар ва?ти соли кор? мувофи?и навбати додани рухсати?ои ме?нат? дода мешавад, агар дар ?амин Кодекс ?олат?ои дигар пешбин? нашуда бошанд.
Рухсат? барои сол?ои дуюм ва минбаъда мутоби?и навбати дар ?адвали рухсати?о му?арраршуда дода мешавад. ?адвали рухсати?о санади меъёрии дохил? буда, ?ама сола на дертар аз 5 январ тартиб дода шуда, аз ?ониби корфармо ва кумитаи иттифо?и касабаи ташкилот тасди? карда мешавад. ?адвали мазкур дар во?ид?ои таркибии ташкилот овехта ё бо гузоштани имзо ба кормандон эълон мешавад. Рухсат? ба баъзе гурў?и кормандон дар ?олат?ои пешбининамудаи Кодекси ме?нат бе риояи навбати дар ин ?адвал му?аррар гардида дода мешавад. (Нигар ба тафсири моддаи 94).
Моддаи 93. Додани рухсатии ?арсола ба ашхосе, ки аз профилактория?ои табобатию ме?нат? баргаштаанд. Рухсати?ои ?арсола ба ашхосе, ки аз профилактория?ои табобатию ме?нат? баргаштаанд, барои муддати кори во?е? дар ?ои кори охирин дода мешаванд.
Мувофи?и талаботи моддаи 21 ?онуни ?ум?урии То?икистон аз 27 июни соли 1991, № 370 «Дар бораи муоли?аи ма?бурии беморони мубталои майзадаг? ё нашъаманд?», рухсати?ои ?арсола ба шахсоне, ки аз профилактория?ои табобатию ме?нат? баргаштаанд, барои муддати кори во?е? дар ?ои кори охирон дода мешаванд. Давраи дар профилакторияи табобатию ме?нат? будани кормандон ба соби?аи умумии кори он?о дохил мешавад. 'Масалан, мувофи?и модда?ои 17 ва 18 ?онуни ?ум?урпи То?икистон «Дар бораи восита?ои нашъадор, модда?ои психотроп? ва прекурсор?о», табобати беморони нашъаманд? ва токсикоманд? дар асоси муро?иати ихтиёриашон, ашхоси ба синни 16 солаг? нарасида бошад, бо розигии волидон ё дигар намояндагони ?онунии он?о сурат мегирад. Дар тамоми ва?ти дар профилакторияи табобатию ме?нат? будани ин гуна ашхос ?ои корашон ниго? дошта шуда, барои тамоми давраи муоли?а ба он?о вара?аи корношоям? дода мешавад.
Моддаи 94. Ва?т ва навбати додани рухсатии ме?нат?. Ва?т ва навбати додани рухсатии ме?нат? бо тартиби пешбининамудаи шартномаи (созишномаи) коллектив? ва ё шартномаи (?арордоди) ме?нат?, ?оида?ои тартиботи дохилии ме?нат?, ?адвали рухсати?о, ки бо ма?омоти дахлдори намояндагии кормандони ташкилот ё байни корфармо ва корманд мувофи?а гардидааст, муайян карда мешаванд.
?адвали дода шудани рухсати?ои ме?нат? барои соли та?вим? тиб?и мў?лат?ои му?арраргаштаи шартномаи (созишномаи) коллектив? тартиб дода мешавад, ки он бо корфармою иттифо?и касаба ё дигар ма?омоти намояндагии кормандон ба мувофи?а расида, ба маьлумоти ?амаи кормандон пешни?од карда мешавад.
?ангоми муайян намудани ва?т ва навбати пешни?оди рухсат?, ?у?у??ои кормандоне, ки барои гирифтани рухсат? имтиёз доранд, бояд таъмин карда шаванд:
дар давраи тобистон ва дигар ва?ти муносиб:
1) ба кормандони синни то ?ажда?сола;
2) ба омўзгорони мактаб, муаллимони муассиса?ои таълимии касбию техник?, ?айати профессорию омўзгории муассиса?ои таълимии ол? ва миёнаи махсус;
3) ба иштирокчиёни ?анги Бузурги Ватан?;
4) ба заноне, ки ду ва зиёда кўдаки синнашон то ?ажда?сола доранд;
5) ба кормандоне, ки бемории нур?ои радиоактивиро аз сар гузаронидаанд;
6) ба кормандоне, ки дар бартарафкунии о?ибати садамаи Чернобил иштирок кардаанд;
7) дар дигар ?олат?ое, ки дар шартномаи (созишномаи) коллектив? ё шартномаи (?арордоди) ме?нат? пешни?од гаштаанд;
дар давраи муайян:
1) ба кормандоне, ки аз исте?олот ?удо нашуда, дар мактаб?ои та?силоти ?амагонии шабона (баст?), муассиса?ои таълимии касбию техник?, миёнаи махсус ва ол?, аспирантура?о - ?абл аз гузаронидан ё дар ?олати гузаронидани маш?улият?ои му?арраргашта, и?рои кор?ои лаборатор? ё таълим?, супурдани имти?онот ё сан?иш?о ба омўзиш машгуланд;
2) ба кормандоне, ки дар ду (якчанд) ?ой кор мекунанд, дар як ва?т бо рухсатии ме?натии ?ойи кори асос?.
Ба мардони корманд мувофи?и хо?ишашон дар давраи рухсатии ?амсарашон барои ?омиладор? ва таваллуд рухсатии ?арсолаи ме?нат? пешни?од карда мешавад. Ва?т ва навбати додани рухсат? бо санад?ои дохилии ташкилот му?аррар карда мешавад. Корфармо дар мувофи?и бо ма?омоти намояндагии кормандон ва ё корманд метавонад ин ва?тро дар шартнома?ои коллектив?, ?арордоди ме?нат? ва ё ?адвали рухсати?о, ?оида?ои тартиботи дохилии ме?нат? муайян намояд. ?адвали рухсати?о ?арсол тартиб дода мешавад ва ба маълумоти ?ар як корманд расонида мешавад.Чадвали рухсати?о бояд баробар та?сим намудани рухсати?о дар давоми як сол ва тамоми мо??оро дар бар гирад, то ки рафти кори мўътадили ташкилотро халалдор нагардонад. Дар ?адвали рухсати?о бояд ?у?у?и баъзе гурў?и кормандон, ки ба он?о тиб?и ?онунгузор? барои истифодаи рухсати?о имтиёз дода шудааст, ба инобат гирифта шавад. Масалан, дар асоси аризаи корманд рухсатии ?арсолаи пардохтшаванда бояд дар ва?ти барои он?о ?улай дода шавад:
1) ба зан?о - пеш аз рухсатии ?омиладор? ва таваллуд ва ё баъди он (ниг., ба ?исми 1 моддаи 92 КМ ?Т);
2) ба кормандони аз ?ажда?сола хурд (ниг., ба ?исми 1 моддаи180КМ?Т);
3) ба ветеран?ои ?анги Бузурги Ватан?, ветеран?ои амалиёти ?анг? дар ?аламрави давлат?ои дигар, ветеран?ои хизмати ?арб?, ветеран?ои ме?нат мувофи?и банди 7 моддаи 24 ?онуни ?ум?урии То?икистон «Дар бораи ветеран?о»1;
3) ба хизматчиёни ?арб? (ба ?айр аз хизматчиёни ?арбие, ки хизмати ?арбиро тиб?и даъват адо мекунанд), ки барои ?имояи сохти конститутсион?, исти?лолият ва тамомияти арзи ?ум?урии То?икистон дар амалиёт?ои ?анг? иштирок кардаанд. ?амчунин ба ашхоси ба он?о баробаркардашуда дар давраи адои хизмат ?у?у? дода шудааст рухсатии 50 рўзаро дар ва?ти барояшон муносиб гиранд (ниг., ба моддаи 30 ?онуни ?ум?урии То?икистон «Дар бораи статус ва замонат?ои ?имояи и?тимо? ва ?у?у?ии хизматчиёни ?арб? ва а?ли оилаи он?о»2;
4) ба занони (шав?арони) афсар?о, прапорщик?о аз рўи хо?иши он?о дар давраи рухсатии шав?ар (зан).
Корфармо ў?дадор аст, ки ?ар як кормандро ба таври хатт? на дертар аз 15 рўз пеш аз о?ози рухсат? ого? созад. Ба омўзгорони мактаб ва ?айати омўзгорию профессории мактаб?ои ол? ва таълимго??ои миёнаи махсус новобаста аз ва?ти ба кор ?абул шудани он?о, рухсатии ?арсола дар давраи таътили тобистона дода мешавад.
Моддаи 941. Рухсатии ме?натии ?арсола ва ?олат?ои истисноии ба соли дигар гузаронидани он. Корфармо ў?дадор аст, ки ба корманд, чун ?оида, дар давоми ?ар як соли кор? (?ар сол) рухсатии ме?нат? пешни?од намояд. Дар ?олат?ои истисно?, ки пешни?оди рухсатии пурраи ме?нат? ба корманд дар соли ?ор? ба ?араёни мўътадили кори муассиса, со?ибкори инфирод? таъсири номатлуб расонида метавонад, бо розигии корманд як ?исми рухсатии ўро ба соли дигар гузаронидан мумкин аст. ?исми бо?имондаи рухсатии ме?нат? набояд аз да? рузи та?вим? кам бошад ва он то охири соли кор? ба корманд дода мешавад. ?исми рухсатии ме?натие, ки бо хо?иши корманд ба соли дигар гузаронида шудааст, ба рухсатии соли ояндаи кор? ?амро? карда мешавад ё ба таври ало?ида, на дертар аз як соли пайдо кардани ?у?у? ба рухсат? мавриди истифода ?арор мегирад. Ба кормандони синнашон ба ?ажда?сола нарасида ва кормандоне, ки ба кор?ои вазнин маш?ул мебошанд ва дар шароити вазнини зараровари ме?нат? кор мекунанд, ?амчунин дар дигар ?олат?ое, ки мувофи?и ?онунгузори?ои ?ум?урии То?икистон пешбин? шудаанд, ба соли дигар гузаронидани рухсатии ме?нат? и?озат дода намешавад. Дар давоми ду сол пай дар пай надодани рухсатии ме?нат? мань аст.
Агар додани рухсат? ба корманд дар соли ?ор? ба кори мўътадили ташкилот халал расонад, бо розигии корманд рухсат? ба дигар сол гузоронида шуданаш мумкин аст. ?онунгузор корфарморо ў?дадор месозад, ки ба корманд рухсатии ме?натии ?арсола ди?ад. Лекин ?олат?ои истисноии ба соли дигар гузарондани рухсат? пешбин? шудаанд. ?онунгузор доираи кормандонеро, ки рухсатии ме?натии он?о ба соли дигар гузаронида намешавад, ма?дуд накардааст, ба ?айр аз рухсатии ?арсолаи ноболи?он, шахсони ба кори вазнин маш?улбуда, инчунин дигар шахсони дар ?онун зикргардида. Инчунин ?ангоми надодани рухсатии солона корфармо вазифадор аст, ки дар соли дуюм рухсатии кормандро ?атман ди?ад.
Моддаи 95. ?уку?и корманд оиди ба дигар ва?т гузаронидан ва дароз намудани мў?лати рухсатии ме?нат? дар давоми соли кор?. Рухсатии ме?нат? метавонад ба дигар ва?т гузаронида ё дароз карда шавад:
1) ?ангоми корношоямии мува??атии корманд;
2) ?ангоми фаро расидани мў?лати рухсат? барои ?омиладор? ва таваллуд;
3) ?ангоми рост омадани рухсатии солонаи ме?нати бо рухсат? барои та?сил бе ?удо шудан аз исте?солот (агар корманд чунин рухсатиро пеш аз рухсатии ме?нат? ва ё дар ва?ти рухсатии ме?нат? ва баъд аз даъвати муассисаи таълим? ба расмият дароварда бошад);
4) ?ангоми и?рои вазифа?ои давлатй ё ?амъият?, агар ?онун?о ва ё дигар санад?ои меъёрии ?у?у?? барои и?рои чунин вазифа?о аз кор озод намудани кормандро пешбин? карда бошанд;
5) ?ангоми пардохт накардани музди ме?нати корманд дар мў?лати му?аррарнамуда барои рухсат?;
6) бо мувофи?аи тараф?о, инчунин дар дигар ?олат?ое, ки ?онунгузор? ва шартнома?ои коллектив? пешбин? намудаанд.
Дар ?олат?ое, ки ин гуна сабаб?о дар давраи рухсат? ба миён омада бошанд, рухсат? ба муддати он рўз?о дароз ё бо мувофи?аи корманд ва корфармо ?исми рухсатии истифоданашуда бо розигии корфармо ба мў?лати дигари соли равони кор? гузаронида мешавад.
Агар сабаб?ои дар ?исми якуми ?амин модда пешбинишуда то о?ози рухсатии ме?нат? ба ву?уд омада бошанд, рухсат? бо хо?иши кирманд ба ва?ти дигари соли кор? бо розигии байни корманду корфармо гузаронида мешавад.
Корманд ў?дадор аст корфарморо аз сабаб?ое, ки ба истифодабарии рухсат? дар мў?лати муайяншуда ва ва?ти дароз намудани рухсат? монеъ мешаванд, ого? созад. Рухсатии ?арсола барои истиро?ат дода мешавад. Бинобар ин давраи корношоямии мува??ат?, давраи ?омиладор? ва таваллуд ва дигар давра?ои дар моддаи 95 КМ ?Т пешбинишуда ба ?исоби рухсати?ои ?арсолаи ме?нат? дохил карда намешаванд. Агар корманд дар давраи дар рухсат? буданаш бемор шавад, он го? рухсатии корманд мутоби?ан ба шумораи рўз?ои бемор? дароз карда мешавад. Рухсатии ме?нат? ба ва?ти дигар гузаронида ва ё дароз карда мешавад, ба шарте, ки бемор? ва ё зиён дар ва?ти рухсат? ?ой дошта бошад ва он бо асноди муассисаи тибб? тасди? шуда бошад. Вале, агар корманд дар давраи рухсат? мува??атан бо сабаби мастй, ?амчунин дар нати?аи сўистеъмоли нўшоки?ои спирт? ва модда?ои нашъовар корношоям гардида бошад, дар ин сурат асноди додашуда, асоси ба ва?ги дигар гузаронидан ва дароз намудани рухсат? намешавад. Агар корношоямии мува??атии корманд то саршавии рухсатии ?арсола рух дода бошад, пас дар мувофи?аи корфармо бо корманд мў?лати нави рухсат? муайян карда мешавад. ?онун дароз кардан ва ё ба ва?ти дигар гузаронидани рухсатии ме?натиро тан?о бо корношоямии мува??атии худи корманд ало?аманд намудааст, бинобар ин ба сабаби дар давраи рухсат? ба ниго?убини аъзои бемори оила банд будани корманд, рухсатии ў дароз ё ба дигар мў?лат гузаронида намешавад. Агар дар ла?заи рухсатии ?арсола мў?лати рухсатии давраи ?омиладор? ва таваллуд фаро расад, пас ба корманд вара?аи корношоямии пеш аз таваллуд дода мешавад. Рўз?ои истифоданашудаи рухсат? бояд баъди ба охир расидани рухсатии баъди таваллуд ва ё ва?ти дигари барои корманд мувофи? дода шаванд. Ба сифати яке аз кафолат?ои барои кормандони дар баробари кор дар омўзишго??ои касбию техник?, омўзишиго??ои дигар ва мактаб?ои миёнаи махсус ва ол? та?сил дошта, рухсати?ои иловаг? баромад мекунанд, ки барои кор?ои лаборатор?, супоридани сан?иш?о ва имти?он?о, омодаг? ва дифои лои?аи (кор?ои) диплом? аз ?ои кор дода мешавад (ниг., ба модда?ои 184-188 КМ ?Т). Ин рухсати?о аз рўи таъиноташон дар амалия рухсати?ои таълим? номида мешаванд. ?ангоми рост омадани ва?ти рухсатии та?сил бо ва?ти истифодабарии рухсатии пардохтшавандаи ме?натии ?арсола, рухсатии ?арсола бо хо?иши корманд ба ва?ти дигар гузаронида мешавад ва ё мў?лати рухсатии ?арсола дароз карда мешавад (нигар ба моддаи 95 КМ ?Т). Моддаи 110 КМ ?Т пешбин? намудааст, ки ?ангоми и?рои вазифа?ои давлат? ва ?амъиятии пешбининамудаи ?онун, ба корманд ?ои кораш (вазифааш) ниго? дошта шуда, музди миёнаи ме?наташ пардохта мешавад (масалан, и?рои вазифа?ои аъзои комиссияи интихобот?, гузаштани ?амъомад?ои ?арб? ва ?айра). Агар ва?ти и?рои вазифа?ои давлат? бо ва?ти рухсати?ои пардохташавандаи ?арсола рост ояд, он го? рухсат? ба ми?дори он рўз?о дароз карда мешавад.
Моддаи 951. О?ибати бе асоси ?онун? ва ризояти корфармо рад намудани истифодаи рухсатии ме?нат? аз ?ониби корманд. Агар рухсатии ме?нат? бо риояи тартиботи му?арраргашта пешни?од карда шавад, аммо корманд истифодаи онро дар мў?лати муайяншудаи он то охири соли кор? бе асоси ?онун? рад кунад, корфармо ?у?у? дорад рухсатии кормандро ба ва?ти дигар нагузаронад ва истифода нашудани рухсатиро бо мабла?и пул? ?уброн накунад, ба ?айр аз ?олат?ое, ки дар ?исми якуми моддаи 100 ?амин Кодекс нишон дода шудаанд
Дар моддаи тафсиршаванда истифода накардани рухсатии ме?нат? ба иродаи корманд вобаста аст. Корманд аз рухсатии ме?натии дар асоси ?онун пешни?одшуда бе ягон асоси узрнок даст мекашад. Дар ин маврид корфармо ?у?у? дорад (лекин казифадор нест), ки рухсатии кормандро ба соли дигар нагузаронад ва ?убронпулии онро нади?ад. ?онунгузор дар як ?олат, яъне ?ангоми аз кор озод шудани корманд ба ў ?убронпул? барои истифода накардани рухсат меди?ад.
Моддаи 96. Ба ?исм?о ?удо кардани рухсат?. Бозхонд аз рухсат?. Бо мувофи?аи корманд ва корфармо рухсатиро ба ?исм?о ?удо кардан мумкин аст. Зимнан яке аз он ?исм?о бояд ва 14 рўзи та?вим? камтар набошад. Аз рухсат? бозхондан тан?о бо розигии корманд мумкин аст. Ба ин иртибот ?исми истифоданашудаи рухсат? бояд ба корманд дар давоми ?амон соли кор? ва?ти барояш мусоид дода шавад ва ё ба рухсатии соли кории оиндааш бо риояи талаботи пешбининамудаи моддаи 94' ин Кодекс илова гардад, агар ?олат?ои дигар дар шартномаи коллектив? пешбин? нашуда бошанд. Аз рухсат? бозхондани кормандони аз ?ажда?сола хурд ва кормандоне, ки дар шароити барои саломат? зараровар ё хавфнок ва вазнини ме?нат? кор мекунанд ё корашон характери махсус дорад, ?амчунин дигар ашхос дар ?олат?ои дар ?онунгузор? пешинишуда мумкин нест.
Моддаи 8 Конвенсияи СБМ № 132 (соли 1970 аз сари нав дида баромадашуда) му?аррар намудааст, бо розигии ма?омоти ваколатдори ?окимият ва ё ма?омоти дигари дахлдор дар ?ар як мамлакат ба ?исм?о ?удо кардани рухсатии ?арсолаи пардохташаванда имкон дорад. Яке аз ин ?исм?ои рухсат? бояд аз 2 ?афтаи бефосилаи кор? кам набошад. ?исми 1 моддаи 96 КМ ?Т мутоби?и ин Конвенсия та?ия шуда, имконияти ба ?исм?о ?удо кардани рухсатиро бо мувофи?аи корманд ва корфармо пешбин? намудааст. Та?симоти рухсатии пардохтшавандаи ?арсола ба ?исм?о дар асоси аризаи корманд ва розигии корфармо сурат мегирад. Ба ?исм?о ?удо намудани рухсати?о барои як ?атор кормандон му?аррар шудааст. Масалан, дар асоси талаботи ?исми 3 моддаи 126 ?онуни конститутсионии ?ум?урии То?икистон «Дар бораи суд?ои ?ум?урии То?икистон»1, бо хо?иши судя рухсат? мумкин аст ?исм - ?исм дода шавад ва дар ин маврид давомнокии як ?исми рухсатии додашуда бояд аз 14 рўзи та?вим? камтар набошад. Мувофи?и ?исми сеюми моддаи 30 ?онуни ?ум?урии То?икистон «Дар бораи хизмати давлат?» бошад, рухсатии ?арсолаи пулак? ва рухсатии иловагии пулак? ?амъ карда шуда, бо хо?иши хизматчии давлат? мумкин аст, ?исм -?исм дода шавад. Зимнан давомнокии ?ар як ?исми рухсат? набояд аз 14 рўзи та?вим? кам бошад. Кодекси ме?нат ба чанд ?исм?о ?удо кардани рухсатии ме?натиро муайян накардааст. Му?имаш он аст ки як ?исми рухсат? аз 14 рўзи та?вим? камтар набошад. ?исми дуюми моддаи 96 КМ ?Т аз рухсат? бозхондани кормандро тан?о бо розигии ў имконпазир мешуморад. ?исми рухсатии истифоданашуда бояд ба корманд дар давоми ?амон соли кор? ва дар ва?ти барояш мусоид дода шавад ва ё тиб?и талаботи меъёр?ои моддаи 941 (ниг., ба моддаи мазкур ва тафсири он) ба рухсатии соли кории ояндааш илова гардад. Бозхонди корманд аз рухсат? дар асоси фармони (амри) хаттии корфармо, ки дар он розигии корманд ба таври хатт? ифода ёфтааст, сурат мегирад. Рад намудани корманд дар хусуси ба кор набаромадани он вобаста ба бозхонди ў аз рухсат?, вайронкунии интизоми ме?нат намешад ва боиси татби?и ?азои интизом? намегардад. Бозхонд аз рухсат? боиси боз?исобии музди ме?нат мегардад. Музди ме?нат барои давраи ?исми истифоданашудаи рухсат? ба ?исоби музди ме?нате, ки корманд бояд ?ангоми ба кор баромадан гирад, дохил мешавад. ?ангоми аз тарафи корманд гирифтани ?исми истифоданашудаи рухсат? ?исоб кардани мабла?и ин давра аз сари нав сурат мегирад. ?исми чоруми моддаи 96 Кодекси ме?нат манъ будани бозхонд аз рухсатии ме?натиро барои баъзе гурў?и кормандон, аз ?умла кормандони аз 18 сола хурд ва шахсоне, ки дар шароити барои саломат? зараровар ва вазнини ме?нат кор мекунанд ё корашон хусусияти махсус дорад, му?аррар кардааст. Азбаски рухсатии ?арсолаи пардохташаванда барои истиро?ат, бар?арор намудани ?обилияти ме?нат? дода мешавад (ниг., ба ?исми 1 моддаи 84 КМ ?Т ва тафсири он), бинобар ин ?онунгузор имконнопазир будани бозхонди гурў?и кормандони дар ?исми 2 моддаи 96 КМ ?Т пешбинишударо хеле бамаврид му?аррар намудааст.
Моддаи 97. Пардохти рухсатии асосии ?арсола. Дар давраи рухсатии асосии ?арсола ба корманд ба андозаи на камтар аз музди миёнаи ме?нат пардохт кафолат дода мешавад. Пардохти рухсат? дар мў?лат?ои му?аррарнамудаи шартномаи коллектив?, вале ба ?ар ?ол на дертар аз як ?афта пеш аз о?ози он сурат мегирад.
Пардохти рухсати?о мувофи?и талаботи ?арори ?укумати ?ум?урии То?икистон аз 31 декабри соли 2002 № 500 «Дар бораи тадбир?ои татби?и фармони Президенти ?ум?урии То?икистон аз 25 октябри соли 2002 № 930» ба амал бароварда мешавад. Мувофи?и Низомнома «Дар бораи тартиби муайян намудани музди миёнаи ме?нат барои пардохти корношоямии мува??ат?, пардохти рухсати?о ва дар дигар ?олат?ое, ки ?исоб кардани музди миёнаи ме?натро талаб мекунанд ва андозаи музди ме?нат, ки ба он коеффитсиент?ои му?арраргардидаи но?ияв? (барои кор дар бисбон ва ?ой?ои беоб), коэффитсиент барои баландкў?? ?исоб карда мешаванд», музди миёнаи ме?нати якрўза барои пардохти мабла?и рухсат? бо ро?и та?сими ?амаи маблаг?ои во?еии ?исобкардашуда барои давраи аз ла?заи баландшании охирини маош?ои вазифавии амалкунанда (меъёр?ои тариф?) ба ми?дори пурраи мо??ои то пешни?оди рухсат? ва бо коеффисенти 29,4 - микдори миёнаи рўз?ои та?вим? му?арраршуда, муайян карда мешавад. ?ангоми ?исоб кардани музди миёнаи ме?нат дар ?олат?ои додани рухсат? то давраи зиёдшавии маош?ои вазифавии (меъёр?ои тарифии) амалкунанда, маош?ои вазифаии (меъёр?ои тариф?), инчунин мукофот?о ва дигар пардохт?о ба андозаи афзоиш тас?е? карда намешаванд. Агар рухсат? барои давраи аз ла?заи баланд бардоштани маош?ои вазифавии амалкунаида ва минбаъда дода шавад, ?ангоми ?исоб кардани музди миёнаи ме?нат, ?амаи пардохт?ои баъди баландшав? суратгирифта, инчунин мукофот?о ва дигар пардохт?ои (ба ?айр аз маош?ои вазифав?) то баландшав? ан?ом дода шуда ва ба давраи ?исоб? воридшаванда, ба хисоб гирифта мешаванд. ?амаи мукофот?о ва пардохт?ои давраи то зиёдшав? ва шомили давраи хисоб?, ба андозаи зиёдкун? тас?е? карда мешавад. Дар сурате, ки агар давраи ?исоб? пурра адо нашуда бошад, рухсат? аз рўи музди миёнаи ме?нат? рўзона, бо тарзи та?сим намудани музди ме?нати барои ва?ти ба таври во?е? коркардашуда муайяншаванда ба ми?дори рўз?ои та?вим? пардохт карда мешавад. ?ангоми ?исоб кардани давомнокии рухсатии ?арсола бо рўз?ои та?вим?, рўз?ои ?ашнии ?айрикор?, ки ба давраи рухсат? рост меоянд, ба микдори рўз?ои та?вимии рухсат? дохил нашуда, пардохт карда намешаванд. ?ангоми бо корманд ?атъ намудани муносибат?ои ме?нат? амал?ои зерин ан?ом дода мешаванд:
- ?исоби ?убронпул? барои рухсатии истифоданашуда, кўмакпулии аз коррав? ва дигар пардохт?ои минбаъда, ки ?онунгузории ?ум?урии То?икистон му?аррар намуда, аз рўи музди миёнаи ме?нати рўзона бо дарназардошти маош?ои вазифавие (меъёр?ои тариф?), ки то ла?заи ?атъи муносибат?оиме?нат? амал мекарданд;
- дар сурати аз тарафи корманд пешак? истифода шудани рухсат?, мувофи?и тартиби му?аррарнамудани ?онунгузории ?ум?урии То?икистон, ситонидани мабла??ои барои руз?ои рухсат? аз музди миёнаи ме?нати рўзонаи ба корманд пардохташуда.
Мувофи?и ?исми дуюми моддаи 97 КМ ?Т пардохти рухсат? дар мў?лат?ои му?аррарнамудаи шартномаи коллектив?, вале ба ?ар ?ол на дертар аз як ?афта пеш аз о?ози он сурат мегирад. Агар ин мў?лат аз тарафи корфармо риоя карда нашавад, пас мувофи?и талаботи моддаи 95 КМ ?Т бо аризаи корманд рухсат? ба мў?лати дигар гузаронида мешавад (ниг., ба моддаи мазкур ва тафсири он).
Моддаи 971. Восита?ои пардохти рухсати?о. Пардохти рухсати?ои ме?нат? ва и?тимоии пардохтшаванда (ба ?айр аз рухсатии ?омиладор? ва таваллуд (моддаи 164 ?амин Кодекс) ва ниго?убини кўдак (мода?ои 165,166 ?амин Кодекс) аз ?исоби восита?ои худи корфармо ва дар муассиса?ое, ки аз бу?ети давлат? мабла?гузор? мешаванд, аз ?исоби восита?ое, ки дар сметаи харо?от барои ниго?дории он?о ва музди ме?нат пешбин? гардидаанд, амали карда мешавад. Пардохти рухсат? аз рўи ?омиладор? ва таваллуд, рухсатии ниго?убини кўдак аз ?исоби восита?ои су?уртаи давлатии и?тимо? амал? карда мешавад.
Моддаи 100.Амал? кардани ?уку?и рухсат? ?ангоми аз кор озод намудан. ?ангоми аз кор озод намудан новобаста аз асос?ои мав?уда ба корманде, ки рухсатии ме?натии худро ?исман ё пурра истифода набурдааст, ?убронпул? дода мешавад. Бо хо?иши корманд ?ангоми бекор кардани шартномаи (?арордоди) ме?нат? бо ташаббуси ў рухсати?ои истифоданашуда бо шарти пас аз ба итмом расидани рухсат? аз кор озод кардан дода шуда метавонанд. Дар ин ?олат таърихи аз кор озод шудан рўзи охирини рухсат? ?исоб карда мешавад.
?ангоми аз кор озод шудан бинобар ба охир расидани мў?лати шартномаи (?арордоди) ме?нат?, рухсат? бо шарти баъди рухсат? аз кор озод гардидан ва?те дода шуда метавонад, ки агар мў?лати рухсат? пурра ё ?исман аз мў?лати шартномаи (?арордоди) ме?нат? бештар бошад. Дар ин ?олат амали шартномаи (?арордоди) ме?нат? то ба охир расидани рухсат? дарозкардашуда ба ?исоб меравад. ?убронпул? барои рухсатии пурраи ме?нат? дар сурате пардохта мешавад, ки агар корманд то рўзи аз кор озод шудан дар тамоми соли кор? кор карда бошад. Агар то рўзи аз кор озод шудан корманд як ?исми соли кор? ме?нат карда бошад, ?убронпул? мутаносибан ба ва?ти кор кардашуда пардохта мешавад. ?убронпул? барои рухсатии ме?натии истифоданашуда ?ангоми аз кор озод кардан дар рўзи озодкун? пардохта мешавад.
?ангоми аз кор озод намудани корманд ?амаи мабла??ои ў дар рўзи охирини кор пардохта мешаванд (нигар ба ?исми 3 моддаи 108 КМ ?Т ва тафсири он). ?исоб кардани ?убронпул? барои рухсатии истифоданашуда, ?исоби кўмакпулии аз коррав? ва дигар пардохт?ои минбаъда, ки ?онунгузории ?ум?урии То?икистон му?аррар намудааст, мувофи?и Низомнома «Дар бораи тартиби муайян намудани музди миёнаи ме?нат барои пардохти корношоянии мува??ат?, пардохти рухсати?о ва дар дигар ?олат?ое, ки ?исоб кардани музди миёнаи ме?нат, ки ба он коэффитсиент?ои му?арраргардидаи но?ияв? (барои кор дар биёбон ва ?ой?ои беоб), коэффитсиент барои баландкў?? ?исоб карда мешаванд» сурат мегардад (нигар ба ?исми 1 моддаи 97 КМ ?Т ва тафсири он). ?уброни пулии ?амаи рухсати?ои истифоданашуда ба андозаи музди миёнаи ме?нат мутаносибан ба давомнокии рухсат? барои шумораи мо??ои кор? дар давоми соли кор? пардохта мешавад. ?ангоми рухсатии 24 рўза он ба андозаи 2 музди маоши миёнаи рўзона барои ?ар як мо?и кор?, ?ангоми рухсатии 30 рўзаи та?вим? - 2,5 музди маоши миёна барои ?ар як мо?и кор? ва агар рухсат? 36 ва 48 рўзи та?вим? му?аррар шуда бошад, мувофи?ан ба андозаи 3 ва 4 маоши миёнаи ме?нати рўзона барои ?ар як мо?и кор? му?аррар карда мешавад. Мо??ои нопурра, ки аз нисфи мо? каманд, ?исоб карда намешаванд, аз нисфи мо? зиёд то як мо?и пурра яклухт карда мешавад. ?исми якуми моддаи тафсиршаванда новобаста аз он, ки корманд бо кадом асос?о аз кор озод мешавад (бо хо?иши худ, бо ташаббуси корфармо ва ё бо ?олат?ои ба иродаи тараф?о вобаста набуда), чуброни пулии ?амаи рухсати?ои аз тарафи ў истифоданашударо кафолат меди?ад. ?айр аз он, ин ?исми модда тан?о ?ангоми бо хо?иши корманд бекор кардани шартномаи (?арордоди) истифода бурдани ?у?у?и рухсати?ои истифоданашударо бо шарти баъди ба охир расидани рухсат? аз кор озод кардан пешбин? мекунад, ки ин ба озод намудани корманд аз кор бо ташаббуси корфармо ва ё бо ?олат?ои ба иродаи тараф?о вобастанабуда, дахл надорад.
?исми дуюми ин модда бошад, дар ало?аманд? бо ?исми якуми ?амин модда охирин рўзи рухсатиро таърихи аз кор озод шудан эътироф кардааст. Дар амалия ?олат?ое пайдо мешаванд, ки корманд баъди истифода бурдани рухсатии ме?нат?, ки рўзи охирини он санаи аз кор озод шудани корманд мебошад, хо?иши дар кор монданро онро из?ор менамояд. Дар ин ?олат талаботи ?исми чоруми моддаи 45 КМ ?Т бояд риоя карда шавад, яъне корманд метавонад аризаи худро оиди бекор кардани шартномаи ме?нат? пас гашта гирад ба шарте, ки ба ?ои ў ба таври табдили кор корманди дигар даъват нашуда бошад. ?ангоми аз кор озод шудани корманд то ба охир расидани соли кор?, ки барои он аллакай ў аз рухсатии пардохташаванда истифода намудааст, мумкин аст мабла?и зиёдатии пардохташуда барои рўз?ои корнакардаи рухсат? ниго? дошта шавад. Мабла? барои ин рўз?о ниго? дошта намешавад, агар корманд бо асос?ои дар моддаи 46 (?исми якум банд?ои 1, 2, 5, 9) ва банд?ои 1, 2 ва 4 моддаи 53 КМ ?Т аз кор озод шуда бошад (ниг., ба модда?ои зикршуда ва тафсири он?о). Агар корманд дар рўзи аз кор озод шуданаш мабла?и мегирифта надошта бошад, аз ў барои рўз?ои рухсатии истифода кардааш мабла? ниго? дошта намешавад (ниг., ба ?исми 2 моддаи 109 КМ ?Т ва тафсири он). Кодекси ме?нат он додани рухсатии ме?натиро бо шарти аз кор озод шудани корманд бинобар сипар? шудани мў?лати шартномаи ме?нат? дар ?олате пешбин? намудааст, ки агар мў?лати рухсат? пурра ё ?исман аз мў?лати шартномаи (?арордоди) ме?нат? бештар бошад. Масалан, агар шартнома ба мў?лати 1 сол баста шуда бошад, он го? мувофи?и талаботи моддаи 92 КМ ?Т баъди гузаштани 11 мо?и кор?, корманд ?у?у?и гирифтани рухсатии ме?натиро дорад. Агар давомнокии рухсатии ў 36 рўзи та?вим? бошад, пас то рўзи хатми рухсат?, амали шартнома (?арордоди) ме?нат? дароз кардашуда ?исоб меёбад. Ё баръакс корманд метавонад баъди хатми мў?лати шартномаи бастааш, яъне баъди 12 мо? рухсатиашро истифода барад ва дар ин ?олат рўзи ба охир расидани рухсат?, рўзи ?атъ гардидани амали шартнома мегардад.
Моддаи 1001. ?уку?и корфармо ?ангоми додани рухсати. Корфармо бо назардошти фикри коллективи ме?нат? метавонад ба шумораи зиёди кормандон дар фасли тобистон, ба кормандоне, ки дар ин давра ба кор?ои таъмир, бар?ароркун? ва навкунии исте?солот маш?уланд, дар дигар ва?ти барои он?о муносиб рухсат? ди?ад. Аз ?исоби мабла?и сарфакарда (даромад) ва тиб?и шартномаи (созишномаи) коллектив? ва шартномаи (?арордоди) ме?нат? корфармо ?у?у? дорад:
1) барои кор аз рўи ?адвали ?афтаи кории муттасил (дар ?олати низоми кори бисёрбаст?) ба муддати на камтар аз 7 рўзи та?вим? рухсатии лоаг? му?аррар намояд;
2) ва барои ноил шудан ба нати?а?ои баланди ме?нат?, и?рои кор?ои махсусан вазнин ва махсусан му?им ба муддати на камтар аз 7 рўзи та?вим? рухсатии иловаг? му?аррар намояд;
3) андозаи баланди музди ?амаи намуд?ои рухсати?ои и?тимо?, пеш аз ?ама рухсати?ои и?тимо?, рухсати?ои ба давраи ?омиладор? ва таваллуд, ниго?убини кўдак, фаъолияти э?од? ва та?сил ало?аманд му?аррар намоянд;
4) кормандонеро, ки рухсатии худро дар санатория?о, пансионат?о, хонаву база?ои истиро?ат?, дар санатория?ои профилактик? ва дигар муассиса?ои табобатию истиро?ат? гузаронида, ?обилияти кории худро баланд ва тандурустиашонро муста?кам мекунанд, бо ро?и пурра ё ?исмаи пардохтани арзиши харо?оти ро?хат ва ро?киро то истиро?атго? ?авасманд гардонад.
Дар моддаи 1001 КМ ?Т он ?олат?ое пешбин? шудаанд, ки корфармо бо назардошти фикри коллективи ме?нат? аз ?исоби мабла?и сарфакардааш (даромадаш) ё мутоби?и шартномаи коллектив?, шартномаи ме?нат? ба корманд рухсатии иловаг? ди?ад ё дар ва?ти ба корманд муносиб рухсат? ди?ад, ё андозаи баланди музди рухсатии и?тимоиро барои баъзе гурў?и кормандон му?аррар намояд. ?онунгузор дар мавриди му?аррар намудани кафолату имтиёз?ои ме?нат? барои ташкилот?о нисбати кормандонашон ягон ма?дудият му?аррар накардааст, бинобар ташкилот?о метавонанд муста?илона дар доираи мабла??ои худ? барои фаро?ам овардани шароити хуб чора?о андешанд, чунки КМ ?Т тан?о сат?и ?адди а?али ?у?у??ои ме?нат? ва кафолат?о барои кормандонро му?аррар намудааст (нигар ба ?исми 1 моддаи 3 КМ ?Т ва тафсири он).
1 Ниг.: Ахбори Маљлиси Олии Љумњурии Тољикистон, с. 1999, № 5, мод. 75.
1 Ниг.: Ахбори Маљлиси Олии Љумњурии Тољикистон, с. 1995, № 78, мод. 67; с. 1996, № 3 , мод. 48; с. 1998, № 22, мод. 295.
2 Ниг.: Ахбори Шўърои Олии Љумњурии Тољикистон, с. 1993, № 15 - 16, моддаи 348; Ахбори Маљлиси Олии Љумњурии Тољикистон, соли 2000, № 11, моддаи 531; соли 2002, № 4, ќисми 1 моддаи 257.
1 Ниг.: ба Ахбори Маљлиси Олии Љумњурии Тољикистон, с. 2001, № 7, мод. 490).
Просмотр: 6573
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved