Дата: 2016-02-25
Андоз?о – як шакли пардохти мабла??ои дорои хусусияти ?атми мебошанд: ки шахсони ?у?у?? во?еъ? ба бу?ети умумидавлат? ва бу?ет?ои ма?алл? дар асоси ?оидаю тартиботи ?онунгузории амалкунанда: дар муддати муайяншуда месупоранд?
Мувофи?и маълумоти сарчашма?ои таърих? ?исмати му?ими Осиёи марказии ?озира дар аср?ои 5-4 пеш аз милод дар ?айати давлати ?ахоманиш? ?арор гирифта буд? Тамоми давлати ?ахоманиш? ба вилоят?ои молиётди?андаи ?арб?: яъне сатрапи?о та?сим гардида буд: ки он?оро воли?о (сатрап?о) идора мекарданд?
Сатрап?о: ки бевосита ба подшо? итоат мекарданд: асосан бояд дар вилояти худ андоз меситониданд: ва харо?оти ?ушун?оро таъмин мекарданд? ?ар як вилоят мебоист андоз? солонаро бо пул адо мекард: ба тари?и молияти ?инс?: яъне махсулоти зироати ё ?унарманд?: маъдани кон ё корводор? андоз мепардохтанд?
Илова бар ?амаи ин андозу у?дадори?о боз бо??ои дохил? ва андоз?ои ро? ву?уд доштанд?
Яне аз восита?ои дигари даромади иловаи давлат ин вобастаги дар?от буд: ки баъди ин афташ дар замони ?ахоманиш?о иншоат?ои калони ирричатсиони дар дасти маъмурияти (ё та?ти назорати) давлат буданд? Барои кушодани дар?от а?оли ма?бур буд ва хазина хиро?и иловаг? биди?ад?
Сохтори мутаносиби идораи давлат: аз он ?умла оиди ?амъовари?ои андоз ва истифодаи мабла??ои давлати дар аср?ои 4-5 дар давлати Сомониён ташкил дода шуда буд? Девори вазор асоситарин идораи марказ? ?исоб мешуд ва тамоми муассиса?ои маъмур?: сиёси ва и?тисодии давлатро назорат менамуд? Ба вай сардорони ?амаи дигар девон?о итоат мекарданд: аз он ?умла девони муставф? (хазинадории давлат): девони мушриф (назорати кор?ои давлат?: хусусан ?арзи хазина)? Муассиса?ои ма?аллии ?амаи девон?о итоати дутарафа доштанд: яъне аз як тараф: ба ?окимони вилоят?о итоат мекунанд: аз тарафи дигар ба девони марказии худ итоат мунамуданд?
Замин ба феодамон бар ивази хизматашон барои истифодабарии якумра мешуд? Даромади асосии давлат?: аз ?исоби рента –хиро?и замин буд: ки андозаи он бо пул ?исоб мешуд?
Арбоби бузурги давлатии давраи ?укмронии сал?у?иён низомулмулк (1017-1092) дар китоби худ «Сиёсатнома» тарзу усул?ои муайян кардану ситонидани хиро?и заминро муфассал ба ?алаи додааст?
Вай таъкид кардааст: ки аз балои фаъолияти ашенон-андозчинон назорат бурда шавад: то ки он?о хал?ро ?орат мекунанд ва дар сурати бо сабаб?ои узрнок супорида натавонистани андоз ?атман барояшон му?лати адои пардохти андоз дароз карда шавад Чунин ро?и ?алли масъала дар руз?ои мо низ аз а?амият хол? нест?
Баъди истилои Осиёи миёна дар тарифи му?ул?о: барзгарон ва пешаварон ?айр аз хиро?: ки ?ар сол аз замин?ои кишт ба давлат медоранд: боз ба адо намудани вазифа?ои зиёде ма?бур буданд? Маъмурон: ти?орон: намояндагони таба?аи ру?они ва аъзоёни хонаводаи хон?: ва?те аз ягон ма?ал мегузаштанд: ярмик?ои махсусро нишон медоданд: ва аз а?ол? манзил: озу?а: ва на?лия талаб мекарданд? Илова бар ин: масъулияти бо хурок ва пушок таъмин намудани даста?ои ?арбии дар ша?ру де?от гузашташуда низ ба зиммаи а?ол? буд? Пешаварон ?айр аз ин ба та?ияи намудани як ми?дори муайяни масхуот: аз ?абили асли?а: пайафзолу пушока ба ?окимони му?ул вазифадор буданд?
Ба тамоми а?ол? хиро??ои саршумор баста шуда буданд:
дар Мовароуна?р ашхоси сарватманд соле 10 динар: дар хуросон – 7 динар хиро?и саршумор медоданд?
Чунин тарз?ои ?амъовари?ои даромад?ои давлат? а?олиро боз ?ам харобу бенавотар мекард?
Масъала?ои андоз ва андозбанд? дар аср?ои мутафаккири асри –8 Насриддини Тус? «Дар молият» ва «Рисола дар расму оини подшо?они ?адим: тарзи гирифтани молиёт ва хиро? ва масорифи он» тасвир гардиданд? Муаллиф ?айд кардааст: ки ма?оми хиро?ситон? дар мамлакат боло рафта: аммо хазинаи давлат аз хазинаи подшо? ?удо нашуда буд? Номуайянию мубрамии хиро?банд?: ришватхурию ришватситонии амалдорони давлатро зиёд мекунад?
Ма?сади мадохилоти мураттаби мабла?и даромади давлати мебояд ?ар як навъи андоз дар му?лат?ои му?арраршуда ба таври ситонда шавад: ки ба андозсупор мувофи? аст?
Илова бар он: андоз набояд кушиши ривози исте?солотро бико?ад? Ин ?абил пешни?одоти доираи андозбанд? ?озир ?ам ?ангоми та?сили ?онун?ои андоз ?обили ?абуланд?
Сиёсати молиятии Тимур ва темуриёни дар аср?ои 16-15 барои вусъат ва инкишофи зироат шароити нисбатан фаро?аи мусоид овард? Андозаи асосии замин хиро? ба тари?и мол: одатан сеяки ?осилро ташкил мекард: ё аз руи масо?ати замин ба тари?и пул ситонида мешуд?
?айр аз хиро?и замин боз бисёр андоз?ои дигари иловаги ву?уддошт: ки ?ам ба шакли пул ва ?ам ба шакли мол аз мардум меситониданд?
Чанде аз ?амин ?абил андоз?ои иловаг? ма?з барои таъмини маоши со?ибмансабон сарф мешуд? Ба дарахтони мева андози махсусе буд: ки онро «сардарахти» меномиданд?
Андози сарикас?: ки му?ул?о ?ор? карда буданд: бо номи «саршумор» ву?уд дошт? Ба сабаби дуд кардан андоз мегирифтанд: ки «дуд?» ном дошт Вазнинтаринандоз «барид»: яъне пушта – «уло?» буд: ки мувофи?? он а?ол? ма?бур буд ба ?ар чопар ё ?осид асп ёфта ди?ад ва «пешкаш» (ба тари?и ту?фа ва бахшиш) ба шумор мерафтанд?
Дар ва?ти ?анг аз а?ол? андоз?ои иловагии махсус мегирифтанд: вале амалдорон он?оро чо?о дар айёми осоишта низ меруёниданд?
Шакли сеюми хиро? дар шакли ма?бурият – «бегор?» номида мешуд: ки дар сохтмон ва таъмири ?исору ?алъа: кофтан ва тоза кардани каналу корез?о ва ?айра кор мефармуданд? Ин барои а?ли ме?нат аз ?ама вазнинтарин буд ва ононро аз кори асосиашон мемононд?
Андоз?о ни?оят миёншикан буданд: бинобар ин тиб?и меъёр?ои му?араршуда ?окимон баъзан он?оро бекор карда метавонистанд. Чанд дафъа ба му?лат?ои гуногун аз сабаби бе?ад ?ашшо?у надории а?ол? ва сахтдилии оиладорон андози таъминкунии сарбозон бекор карда шуда буд?
А?олии ша?р?о ба давлат баъзе аз андоз?ои номбурдаро месупориданд: аз кор?ои ма?бур? озод набуданд? Ба ?айр аз ин боз бо?у хиро??ои бевосита барои савдою ?унарманд? – тай?а ву?уд дошт?
Дар асри 16-дар давлати шайбониён та?симоти мулк? – амлок? ву?уд дошт? Хусусият он чунин буд: ки ?окими мулк ?у?у? дошт кулли ё ?исми хиро?и замин?ои амлок? давлатиро барои худаш ?амъ овард? Ин ?окимон ?у?у? доштанд ?исми замин?ои давлатии амлок? худро ба феодал?ои дунявию дин? ва намояндагони таба?аи низомиён та?сим карда ди?анд? Дар ша?р?ои андоз?ои сирф ша?ри ву?уд доштанд (да?яки ?исми мол?ои фурухташаванда ситонда мешуд)? Ба ?айр аз он ?окимон бо раводиди худ метавонистанд ша?ринро андоз?ои иловаг? банданд?
Маноти?и Осиёи Миёна ?ариб якумин ?азор сол дар шароити ?укмронии шакли махсуси муносибат?ои феодали ?арор дошт: мардум ба сатсиализм давраи капитализмро аз сар нагузаронида гузашт? Дар ин давра пурра та?ир додани тартиботи феодали: анъанаву одат?о аз имкон берун буд? Дар давлат?ои феодали: ки асоси ташаккулёбии То?икистони имруза буданд: андобанди?ои зиёд ву?уд доштанд: ва дар баробари ин тарзи ситонидани он?о ва шакли андозбанд? характери худсарона дошт: ки Садриддин Айн? ба он ди??атро ?алб намудааст?
Пурра во?иф будан аз вазъи и?тисодии он давра ба Садриддин Айни имкон дод: ки хусусият?ои хоси андозбандии аморати Бухороро муайян карда: масъалаи та?мили усул?ои ?амъоварии андозро пешни?од намояд?
Пешни?одоти мазкур то ба ?ол ?имати худро гум накандаанд: ва ?оло ?ам дар системаи андозбандии миллиамон истифода мешаванд?
?амин тавр: аз давлат?ои ?адим то ба забт кардани Осиёи Миёна аз ?ониби Рассия: аз руи маълумот?ои Б??? ?афуров ва Садриддин Айн?: андозу системаи андозбанд? дар ?аламрав? То?икистони имруза муттабар ?араён дошт? Муста?камшавии давлат ва ?окимияти марказии он ба устуворшавии муносибат?ои андоз мусоидат мекард?
Андоз?о якчанд истило?отро, аз xумла андозсупорандагон, объекти андозбанд?, меъ?ри андоз, давраи андоз ва имти?з?ои андозро дар бар мегиранд.
Шахсони во?е? ва ?у?у??, ки ба зимаашон пардохти андоз гузошта шудааст, ?амчун андозсупоранда эътироф карда мешаванд.
Объекти андозбанд? метавонад аз амвол, даромад, фоида, амали?т доир ба та?вили мол, арзиши мол?ои та?вилшуда, воридоти мол иборат бошанд.
Меъ?ри андоз ин бузургии ?исобкардашудаи мабла?и андоз?ое мебошад, ки нисбати во?иди ченаки манбаи андозбанд? истифода бурда мешавад. Меъ?ри андоз бо фоиз ва ? мабла?и мутла? нисбати во?иди ченаки манбаи андозбанд? му?аррар карда мешаванд.
Та?ти маф?уми давраи андоз, муддате дар назар дошта шудааст (соли та?вим?, семо?а, мо?, да?рeза, ? дигар мe?лат?о), ки нисбати андоз?ои ало?ида му?аррар гардидааст ва ?ангоми гузаштани он, манбаи андоз муайян ва маблаги андози ба бучет супоридашаванда ?исоб карда мешаванд.
Имти?з?ои андоз?о афзалият?ое, ки мутоби?и кодекси андоз ? шартнома?ои байналмиллалии эътироф намудаи Xум?урии Тоxикистон, ки дорои му?аррароти вобаста ба андозбанд? мебошанд ва он?о ба гурe??ои ало?идаи андозсупорандагони махсус нисбат ба дигар андозсупорандагон фаро?ам оварда шудаанд, аз xумла бе ягон таъсири манф? ба андозсупорандаи имти?здор, додани имконияти напардохтан, ? дар ?аxми камтар, ? дар му?лати нисбатан дертар супоридани андоз, эътироф карда мешаванд.
Просмотр: 3866
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved