Дата: 2016-02-25
На?ша:
1.Тип?ои ?азира?о аз р?и пайдоиш .
2.Ро??ои сокиншавии организм?о дар ?азира?о.
3.?инс?осилшав? дар ?азира?о.
1.Тип?ои ?азира?о аз р?и пайдоиш .
?азира?ои у?ёнуси ?а?он аз р?и пайдоиш, андоза ва баландияшон фар? мекунад. Хусусан аз ?и?ати пайдоиш он?о материк? ё у?ёнус? шуданашон мумкин аст. ?азира?ои у?ёнус ?е? го? бо материк пайваста нашудааст. ?азира?ои материк? ?исми континент буда дар таърихи геолог? ?удо шудаанд. Бинобар ин шароит барои инкишофи биота гуногун аст. ?азира?ои у?ёнус? бошанда?ои худро аз у?ёнус гирифтанд. ?азира?ои материк? як?оя бо бошанда?ои худ аз материк?о канда шуданд ва дар оянда бо ?ин?ои нав иваз ёфтанд.
Ч. Дарвин му?аррар кард, ки тухми растани?о ва?ти дуру дароз сабзиши худро ниго? медоранд. Он?о бо ?араёни об , дар р?даи паранда?о, бо хок дар пан?а?ои паранда?о ва ч?б?о оварда шуданашон мумкин аст.
Па?ншавии ?айвон?оро Д?. Грессит ва С. Иошилеото дида баромаданд. Он?о нишон меди?анд, ки аз хазанда?о гекон?о ва суинка?о хеле зиёд па?ншуда , дигар гур??и калтакалос?о, мор?о, намоянда?ои мо?ии об?ои ширин дар ?азира?ои у?ёнус? кам аст. ?ашарот?о хеле зиёд,баъд моллюска?ои р?и замин? ?ои дуюмро ишщол мекунад. ?ашарот?о бо чор ро? па?н мешаванд: бо ёрии ?араён?ои ?аво, ?ам суст ва б?рон?, ?ам ?исм?ои поении атмосфераро дарбар гиранда, ?ам дар ?исм?ои болои амосфераро гузаранда ; бо дарахт?ои дар оби ба?р шинокунанда; дар паи ва пан?а?ои паранда?о , бо ёрии инсон. ?инс?ои бо инсон па?ншаванда аз дигар?о хеле фар? мекунад. Зиёди он?о арел? космополит? доранд. Дар па?ншавии растани?о инсон роли калонро мебозад. Тухм?о ва гард?ои растани?о гирбод оварда мешаванд. Шумораи организм?ои ба ?азира оваранда аз андозаи ?азира, наздикии ? ба континент? вобаста аст. Агар ду ?азираи калониаш гуногун ба наздик? аз як континент ?удошуда бошанд дар ?азираи калонтарин биотаи материк? пурра нниго? дошта мешавад, дар хурд бошад ниго? дошта шудани таксон?ои калонтари истисно, ?атто намоянда?ои калонтарини синфи ширх?рон низ. Одатан ?азира аз континенти дур ?ойгир шуда бошад биотаи ?а?маш хурд дорад. Дар як манбаи миграсияи ?инс?о ба ?азира?о, наздиктаринаш ба фаунаи мигрант?о бой мешавад. Бинобар ин фаунаи ?азираи наздиктарин нисбат ба дурр бой мебошад. Ин ба флора ?ам тааллу? дорад. ?азира?ои у?ёнус? ба ин ?онуният тобеъ мебошад.
Дар бораи о?иста ма?в шудани ?инс?о дар ?азира?о он гуво?и меди?ад, ки ?азира?ои на он ?адар калони континентал? пурра фаунаи у?ёнусиро дорад, фар?и аз ?азира?ои калон.
Бод?ои б??рон? ба ?азира?о на фа?ат ?айвон ва растани?оро меорад, балки он?оро гирифта меравад, дарахт?оро шикаста нест мекунанд. Баъзан тез-тез такроршавии б??рон ?амоа?оро масалан бешаи тропикии нам ба вайроншав? мутоби? мешавад ва баъди якчанд сол мутоби? мешавад. Па?ншавии, дисперсия – фа?ат мар?илаи ибтидоии муста?акамшавии ?инс дар ?азира аст. Баъди оварда шудани ?инс ба ?азира, ? бояд мар?илаи эгзесисро, яъне сикли пурраи инкишофро азпайдоиш дар ?азира то додани авлоди зинда мегузарад. ?инс?ои толерант (то?атовар) ва эвривалент? (яъне имконияти экологии васеъ дошта) мар?илаи эгсезисро нисбати ?инс?о кам толерант стенобионт? хуб мегузарад.
Эгсезис дар мав?уд будани шароити мусоид барои ?аёти организм- р?шно?, гарм?, нам? ва хусусан озу?а и?ро мешавад. ? бисёр ва?т ан?ом намеёбад аз сабаби нарасидани яке аз захира?о. Масалан барои паранда?о набудани мавзе?ои мутоби? (?улай) барои лонасоз?. Дар байни растани?о мар?илаи эгсезисро растани?ои назди со?ил хуб мегузарад, чунки шароити зист ба шароити зисти пештара наздик мебошад. Лекин гузаштани эгсезис, як сикли инкишоф барои му?им? шудани ?инс кифоя не. Дар ?араёни му?им? шудани ?инс ба ? ба шароити нав мутоби?шавиро аз сар мегузаронад, ин шароит ба зисти авлод?ои ? мувофи? не. Дар ?араёни акклиматизатсия растани?о ва ?айвон?о то дара?ае хусусият?ои экологии худро меди?анд, ки ба зер?инс ё ?инс?ои нав табдил меёбанд. Щайр аз акклиматизатсия, ?инс инчунин ба конкурентсияи ?инс?ои дар ?азира ?аёт баранда мутоби? шуданаш лозим аст. Конкурентсия бо бошанда?ои к??наи ?азира азмар?илаи эгсезис сар мешавад. Барои ?азира?о ?араёни космополитии биотаи он?о хос аст. Ин ?араён то дахолат кардани инсон ба ?аёти он?о сар мешавад, чунки доираи муайяни ?айвон ва растани?о ?азира?ои зиёди у?ёнус?оро забт карданд. Як намуд космополит?ои ?азира?о дар минта?а ва ма?ал?ои гуногуни и?лим вомех?рад.
2.Ро??ои сокиншавии организм?о дар ?азира?о.
Ба шумораи космополит?о аз растани?ои бо ?араёни об, инчунин паранда?о оварда шуда дохил мешаванд. Инсон аз ?азира ба ?азира саё?ат карда ?араёни космополитизатсияро тезонд. Сураъти ?ойгиршавии ?айвон ва растани?оро дар ?азира?о суст. Шумораи ?инс?ои растании гулдор ва найчадорро ва синни геологии ?.Гавайро ба ?исоб гирифта Ф.Фосберг ба хулоса омад, ки колонизатсияи растани?о ба ?исоби миёна 20-30 ?азор солро дарбар мегирад, яъне 30-35 маротиба дар 1млн. сол шуда мегузарад. Лекин ин сураътро барои ?амаи ?азра?о ?абул карда намешавад. Масалан аттол?ои ?амвор синни 4000-6000 сол дорад. Аз р?и ?исоб?ои Ф.Фосберг аттолл Науру синнаш 100000 сол ?амаг? 4-5 ?инси растани?о доштанаш зарур буд, лекин дар он наздик 100 ?инси растани?о мав?уд аст. Барои аттолл?ои ?амвор як колонизатсияи 200-300сол , барои аттоли бардошташудаи Науру наздик 1000сол, лозим аст. Барои ?азира?ои у?ёнус? ду типи шаклёби флора ва фауна мав?уд аст. Яке а он?о реликт? – дар нати?аи ма?в шудани ин ё он ?инс?ои фаунаи ва флораи ?адима ба ву?уд меояд. Типи дуюм – иммигратсино?, бо дур шудани ?азира аз материк о?иста шумораи авлод?ои наздик кам мешаванд.
3.?инс?осилшав? дар ?азира?о.
?араёни ?инс ?осилшав? дар ?азира?о, нисбат ба континент?о тезтар, чунки дар ?араёни мигратсия шумораи ками попуятсия ба ?азира расида меояд. Ин бе шуб?а ба сураъти эволютсия таъсир мегузорад ва ?инс ?осилкуниро метезонад.
Барои ?инс?осилшав? дар ?азира?о шароити зарури изолятсия мебошад.?араёри ?инс?осилшав? бо гуногуни шароити табии вобастааст: дар ?азира?ои баланд комплекс?ои табии-?аламрав бисёр ва ба пайдоиши зер?инс ва ?инс?о мусоидат мекунад.Дар ?азира?ои паст шароити табии якхела аст ва имконияти ?инс?осилшавиро кам мекунад. Дар ?азира?о аз симои ибтидои тащир ёфта мушо?ида мешавад:гигантизм ё андозаи хурд(карлик) сабаб низ
Бисёр ва?т барои ?азира?о парранда?о ва ?ашарот?ои парвоз накунанда хос аст.Барои парранда?о дар пайдоиши парвознакунанда, набудани ширх?рон ?ашарот?о бод?ои б??рони ,ки он?оро гирифта меравад сабабгор аст.
Дар ?азир?ои паст мар?илаи инкишофи о?истаи растани?о ва ?айвон?о мушо?ида мешавад.
Дар ?азира?ои мангри ?амоа?ои обиву-хушк? бо иштироки ?ам ба ба?р ?ам ба хушки хос мав?уд аст.Ин ?азира?о,ки аз дарахт?ои мангр иборат аст.Фа?ат ба мамлакат?ои и?роише.ки хос аст ва фа?ат дар ва? т о?ибравии об ?азр кушода мешавад.
Дар ма?ал?ои ?амвор инкишофи ?аёти р?и замини зуд баъди кушода шудани ?азира аз об сар мешавад. Баъди об сабса?ои сабзу кабуд,ки суб вайрон мекунад ва нитрогенро дар худ медорад, растани?ои ол? пайдо мешаванд,ки бо?имонда?ои ма?вшудаи он?о гумус ?осил мекунад.
Дар ин мар?илаи инкишофи аттол?о ,дар он?о бута?ои пемфис ?укумрон? мекунад. Баъдтар дар ин ?о гур??и растани?ои омехта пайдо мешавад, баъд ?инс?ои ба шакл?ои гуногуни ?аёт дохилшаванда пайдо мешавад.Ин ?амоа?ои растани?ои иляги?ои рег? кушод ва ба он?о шумори калони ?инс?ои нав дохил шуданаш мумкин. Зан?ири озу?а хеле к?то?.
Дар ?азира?ои баланди у?ёнус? (атолл?ои бардошташуда , вул?они ва геосинклинал?) таъсири у?ёнус?о о?иста суст мегардад.
Дар та?симшав? худ ?амоа?ои ?азираг? ба ?онуният?ои континентали тобеъ шуда аз ?и?ати структураи амуд?, уфу?и ва функсионал? хеле одд? ва аз ?и?ати таркиби ?инс?ои растани?о ва ?айвон?о камбащал аст. Хусусият?ои номбаршуда , хусусият?ои ноустувори биотаи ?азира?оро дар нисбати таъсири инсон муайян мекунанд. Шумораи хурди популятсияи ?инс?ои зиёд ба зуд несткарда шудани он?о аз тарафи инсон меорад.
Бурида шудани беша?о ва ташкили плантатсия?о бисёр ва?т барнагарданда аст ва ?инс?ои хеле зиёд тамоман аз сат?и Замин нест шудаанд. Аз ?ама катастроф? бошурона ё щайришурона овардани ?а?вон?о ба ин ?азира?о мебошад. масалан буз?о дар ?азира?ои зиёд ?инс?ои зиёди растани?оро нест карданд. Дар ?.Еленаи Му?аддас Кермадек флораи зиёд ба худ хоси он?о нест шуданд.
Посеуми халтадор, ки аз Австралия ба Зеландияи Нав оварда шуд, дар но?ия?ои зиёди ин мамалакат беша?оро нест карданд. Каломуш?о зарари калон меоранд. Он?о тухм ва ч??а?ои паранда?оро, ки дар Замин лона месозанд нест мекунанд. Масалан дар ?.Раул (архипелаги Кермадек) он?о мо?их?раки (буривестник) кремадекро пурра нест карданд. Хук?о ?ам зарари калон меоранд. Дар Зеландияи Нав он?о отряди эндемикии – гаттерияро, парандаи парвоз накунандаи киви ва т?т? бумро ?ариб нест карданд. Овардани щизоли европои ба несткардани майдони калони беша?о овард. Ин тавр мисол?оро хеле зиёд овардан мумкин аст.
Просмотр: 2261
Музыка способна оказывать известное воздействие на этическую сторону души; и раз музыка обладает такими свойствами, то, очевидно, она должна быть включена в число предметов воспитания молодежи.
© 2020 DURAHSHON.TJ. All rights reserved